In ‘De kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week MARK EYSKENS over het loopbaaneindedebat, de stormen in de VS, de politieke patstelling in Duitsland, de toetreding van Turkije tot de EU, en de dood van Simon Wiesenthal.
Mijnheer Eyskens, in de Wetstraat zijn de sociale partners druk bezig met het loopbaaneindedebat en de financiering van de Sociale Zekerheid. De regering heeft een eerste voorstel uitgewerkt dat niet veel enthousiasme wekt.
MARK EYSKENS: Het is een mooi voorbeeld van wat men in de kunst minimal art noemt. Een constructie van dunne ijzerdraad gemonteerd op een klontje suiker. De eerste reacties van de vakbonden zijn afwijzend, en de posities van werkgevers en werknemers zijn zo tegengesteld dat verlangens en eisen elkaar zullen neutraliseren. Ik heb het hier al gehad over ‘de onmogelijkheid van het noodzakelijke’, en dat fenomeen doet zich ook nu weer voor. De mensen die rond de tafel zitten weten wel hoe ernstig de toestand is, en er zijn geen dertig oplossingen, maar onze maatschappij is buitengewoon sclerotisch, verkalkt en verroest, ook omdat men jarenlang heeft verkondigd dat er geen vuiltje aan de lucht was en dat men alles kon blijven betalen.
Het is heel moeilijk om het grote maatschappelijke schip te doen wenden in een woelige zee, en mijn overtuiging is dat deze regering dat niet meer zal doen. De veer tussen de coalitiepartners is gebroken, en de fut was er al uit nog voor de regeerperiode halfweg was. Er zijn gemeenteraadsverkiezingen in 2006 en parlementsverkiezingen in 2007. De grote ingreep zal moeten komen van de volgende regering. Mogelijk gaat die gepaard met een institutionele hervorming waarbij men nieuwe bevoegdheden aan de gewesten geeft, en er hopelijk ook een paar andere opnieuw federaliseert.
Ik denk dat we na de volgende verkiezingen moeten komen tot een grote coalitie, met een voldoende grote meerderheid om eventueel ook aan de grondwet te sleutelen. Een tripartite is niet uitgesloten. In elk geval ben ik er voorstander van dat de volgende regering zou beschikken over bijzondere machten. Ik heb dat zelf meegemaakt in de regering Martens V, en dat is prima verlopen. Wij hebben driehonderd genummerde koninklijke besluiten genomen die in feite wetten waren, en die later door het parlement ook geratificeerd zijn. Dat is de goede methode.
Men onderschat wat er gaande is in de wereld. Ik hoor almaar praten over ‘het gele gevaar’, maar er is ook een Indiaas gevaar, een Slowaaks gevaar, een Tsjechisch gevaar, een Duits, een Frans en een Nederlands gevaar. Ik was pas op een vergadering met de ambassadeur van de VS, die uitlegde dat het loonkostenverschil per geproduceerde eenheid tussen België en Amerika 30 % bedraagt! In het nadeel van België. Als we daar niet snel iets aan doen, zullen we onze welvaartsstaat niet lang meer in stand kunnen houden.
De regering stelt toch een paar interessante pistes voor.
EYSKENS: Ja, maar ze heeft geen geld om ze uit te werken. Men wil een bonus geven aan mensen die langer werken. Bravo. Maar het idee om die bonus te financieren met een malus voor wie minder lang werkt, is meteen van tafel geveegd. Dan zit je dus opgescheept met een nieuwe netto begrotingsuitgave. Ik zou graag vernemen hoe men die financiert.
Als je ingrijpt in de Sociale Zekerheid, bijvoorbeeld door de werklozensteun in de tijd te beperken zoals Gerhard Schröder in Duitsland heeft gedaan, moet je veel harder optreden tegen andere misbruiken die de ogen uitsteken. Ik denk aan de fiscale fraude en aan allerlei profitariaten in de publieke en de privé-sector. Het is vreemd dat deze regering, waarin toch socialisten het hoge woord voeren, dat niet begrijpt of niet veel duidelijker zegt.
Verder is er nood aan een efficiënter beleid in de bestrijding van de armoede. Want die is er, in onze steden. Ik pleit al lang voor het berekenen van een armoede-index, die men zoals de index van de consumptieprijzen om de zes maanden zou publiceren, uiteraard regionaal uitgesplitst, met daaraan gekoppeld een systeem dat de federale of de gewestregeringen toelaat om via een aanpassing van het leefloon de toestand van de echte sukkelaars te verbeteren. Dat is een sociaal noodzakelijk voorstel, want je moet beletten dat een hervorming van de Sociale Zekerheid Thatcheriaanse effecten verwekt. Maar zo’n armoedebestrijdingsbeleid is ook onpopulair, omdat zal blijken dat er veel meer armen zijn in Wallonië dan in Vlaanderen, en dat die armen meestal vreemdelingen zijn. Het geld zal dus eerst gaan naar Walen en vreemdelingen, en zoiets wordt jammer genoeg niet aanvaard in het vooralsnog welvarende Vlaamse land.
De VS worden voor de tweede keer in een maand tijd getroffen door een orkaan op hun zuidkust.
EYSKENS: Het is merkwaardig dat het rijkste en machtigste land ter wereld er niet in slaagt om, naar het voorbeeld van Nederland, met een complex van dijken en dammen het gevaar van die stormen te beperken. Het is daar wel een enorm lange kustlijn, maar toch. Ik begrijp niet dat Amerika zo onvooruitziend is. Het moet de Amerikanen aanzetten tot gewetensonderzoek en grotere bescheidenheid. Het is voor een volk heilzaam te beseffen dat het niet alleen leeft op de wereld, en dat het anderen nodig heeft, ook al zijn die minder welgesteld.
Een van de neveneffecten is dat de olie nóg duurder wordt.
EYSKENS: Dat is niet zeker. Verschillende Arabische landen zijn bereid de kraan wat meer open te draaien, want ze hebben er geen belang bij om de westerse economieën te kraken. Globaal gezien is de stijging van de olieprijs ook niet onverkort nadelig, tenzij voor de westerse consument. Zo wordt het bijvoorbeeld mogelijk om oliereserves aan te boren die zo ongunstig gelegen zijn, dat ze bij lage olieprijzen niet rendabel kunnen worden geëxploiteerd. En voor Rusland zijn de hoge prijzen het manna dat uit de hemel neerdaalt. Het Westen hoeft Rusland nu niet te financieren via allerlei steunprogramma’s, we steunen hen via de aankoop van olie.
De gestegen fiscale ontvangsten bieden ook heel wat westerse regeringen de kans om de lasten op de arbeid te verlagen. In België doet men dat helaas niet. De regering zal de btw en de accijnzen laten vallen of terugbetalen. Dat klinkt sympathiek, applaus op alle banken, maar men zou de mensen moeten uitleggen dat het voor de werkgelegenheid, en dus voor onze welvaart, veel belangrijker is om met die hogere opbrengsten de sociale lasten te verlagen. De Nederlandse premier Jan Peter Balkenende doet dat wel, en handelt dus moediger en verstandiger dan wij.
In Duitsland blijft de politieke patstelling bestaan. Komt het dan toch tot een grote coalitie tussen CDU/CSU en SPD?
EYSKENS: Het is de enige rationele oplossing, maar dan zullen ze wederzijds veel water in de wijn moeten doen. En dan nog zal die grote coalitie geen lang leven beschoren zijn. Ik denk dat de Duitsers binnen het jaar opnieuw naar de stembus moeten. Dat is ook slecht voor ons, want Duitsland moet als belangrijkste Europees land de voortrekker zijn van een Europese relance. We breiden Europa uit, maar we moeten het ook heruitvinden. Dat kan alleen als we de kernlanden verenigen rond de monetaire unie. Daarbij is het Verenigd Koninkrijk onmisbaar. De as Parijs-Berlijn moet worden vervangen door de driehoek Parijs-Berlijn-Londen. We moeten de Engelsen overhalen, niet om hun pond op te geven want dat kunnen ze niet binnen hun Gemenebest, maar wel om te komen tot een vaste pariteit tussen pond en euro, zodat ze op die manier toetreden tot de monetaire zone en de Europese Centrale Bank. Maar dat kan niet, als er in Duitsland geen politieke stabiliteit heerst.
We moeten ook de Amerikaanse president George W. Bush op zijn woord nemen. Hij heeft vorige week weer gepleit voor een algemene vrijhandel. Akkoord, laten we een grote Atlantische vrijhandelszone creëren, met afbraak van alle toltarieven, en laten we na verloop van tijd een monetaire unie maken tussen Europa en de VS, eventueel Canada. Dit soort initiatieven zou weer vaart kunnen brengen in het Europese project. Want dat is wat op dit moment ontbreekt: er is een totale armoede aan ideeën in Europa, er wordt niet meer gedacht. Men doet enkel aan dagjespolitiek. In mei ’68 stond op de muren van Parijs: ‘ L’imagination au pouvoir.’Ik zie tegenwoordig heel weinig verbeelding, en dus ook heel weinig leiderschap.
De EU lijkt nu toch op 3 oktober de toetredingsgesprekken met Turkije te beginnen.
EYSKENS: Ik ben altijd voorstander geweest van die gesprekken, al was het maar omdat men het nu al jarenlang belooft. Op basis van die belofte heeft premier Recep Tayyip Erdogan in eigen land een moedig beleid gevoerd, en tegen de fundamentalistische strekkingen in tal van hervormingen doorgedrukt. De toetredingsgesprekken lopen minstens tot 2014, dat is een lange periode waarin de Turken inzake economie en mensenrechten verplicht zullen zijn om met Europa te convergeren. Het zou een grote doorbraak zijn om een land dat in grote mate doordrongen is van de moslimbeschaving, te brengen in het kamp van de tolerante pluralistische democratieën. We moeten Europa dan wel uitbouwen volgens het Saturnusmodel: een ver geïntegreerde kern in het midden, en ringen eromheen. Turkije zal zich dan nog vele jaren op de buitenringen bevinden, om stelselmatig naar binnen op te schuiven. Maar ondertussen zit het toch in de club.
In Wenen is nazi-jager Simon Wiesenthal op zijn 96e overleden.
EYSKENS: Die man heeft bijzonder nuttig werk verricht, al zal hij door zijn vasthoudendheid ook nu en dan wel uit de bocht zijn gegaan. Had hij het vervolgen van nazimisdadigers overgelaten aan de gerechten van de verschillende landen waar ze een onderkomen hadden gevonden, er zou niet veel van terechtgekomen zijn. De horror van de concentratiekampen was zo afschuwelijk, dat we dat niet mogen laten vervagen met de jaren. Alle Belgische middelbare scholieren zouden minstens een van die concentratiekampen moeten bezoeken. Dat verwekt een grote schok bij jonge mensen, en het is absoluut nodig dat ze beseffen wat er niet zo lang geleden aan monsterachtigheid is gebeurd, omwille van een paar waanzinnige ideologieën gebaseerd op racisme en superioriteitsgevoel, die nog steeds als ongedierte rondkruipen in onze maatschappij. Het is onze plicht de jeugd daar op te wijzen.
Koen Meulenaere
Mark Eyskens
‘Het is wachten op een volgende regering.’
