De verkozen president van Oekraïne Viktor Joesjtsjenko over politieke hervormingen, de relaties met Rusland en de toenadering tot de Europese Unie.

Niet alleen het nieuwe jaar vierden de ongeveer honderdduizend Oekraïners die in de nacht van 31 december naar 1 januari verzamelden op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev. Hun vreugde gold misschien nog veel meer het begin van een nieuw bewind in hun land. Op de laatste dag van 2004 had eerste minister Viktor Janoekovitsj zijn verzet tegen de uitslag van de presidentsverkiezingen gestaakt en ontslag genomen. Zijn standpunt over dat verkiezingsresultaat bleef onveranderd maar, zei Janoekovitsj: ‘Ik heb niet echt hoop op een billijke beslissing van de centrale kiescommissie en het Hooggerechtshof.’

Na het ontslag van zijn concurrent belette niets de verkozen president Viktor Joesjtsjenko nog om zijn toekomstplannen te ontvouwen.

Hoe ziet u de relaties tussen Moskou en Kiev evolueren?

VIKTOR JOESJTSJENKO: Rusland is van oudsher een belangrijke partner, zowel in politiek als in economisch opzicht. Onze strategie is gericht op integratie in de Europese Unie, maar we zullen geen anti-Russische koers varen. We zullen de handelsbarrières met Rusland slechten, wederzijdse investeringen aanmoedigen en een oplossing zoeken voor de toevloed van Russische gastarbeiders. We zullen rekening houden met de Russische belangen, en dan denk ik zowel aan de Russische olie- en gaspijpleidingen door Oekraïne als aan de uitstaande schulden. Maar er is één grote voorwaarde: president Poetin mag onze toenadering tot de Europese Unie niet blokkeren.

Hoe zal uw toekomstig kabinet eruitzien? Zult u gouverneurs uit de u vijandig gezinde provincies in het Oosten terugroepen?

JOESJTSJENKO: Ik wil een regering die het vertrouwen van de hele bevolking geniet. En wat de gouverneurs betreft: ik ben er geen voorstander van die vanuit Kiev te sturen. Ik ben geen voorstander van een centralistische koers.

Komen er strafprocessen tegen uw politieke tegenstanders? Zullen mensen die zich onrechtmatig verrijkt hebben, vervolgd worden?

JOESJTSJENKO: Dat sluit ik niet uit, maar er komt geen bijltjesdag. Geen politieke vervolging. Eerbied voor de wet moet de leidraad zijn – ook tegenover de nu nog zittende president, zijn echtgenote en zijn schoonzoon. Maar tegelijkertijd wil ik niet terugkomen op de verworvenheden van de jaren negentig. 98 procent van de Oekraïense ondernemingen is de afgelopen veertien jaar geprivatiseerd en ik wil de klok niet terugdraaien. We gaan niet opnieuw nationaliseren. We hebben nu behoefte aan stabiliteit; ook zakenmensen hebben het recht te weten waar ze aan toe zijn. Onze managers vragen een onafhankelijke justitie, die een einde maakt aan de heksenjacht op ondernemers door de fiscus, de politie en de geheime diensten. De nieuwe regering zal op dat punt haar verantwoordelijkheid moeten nemen. En voortaan is iedereen gelijk voor de wet: iedereen zal belasting moeten betalen. En er zal hard moeten worden opgetreden tegen de zwarte economie.

Zult u uw voorganger ter verantwoording roepen voor verkiezingsfraude?

JOESJTSJENKO: Leonid Koetsjma is, zoals iedere burger, wettelijk verantwoordelijk voor zijn daden.

Een aantal van uw bondgenoten wil de overeengekomen grondwetsherziening, die de rechten van de president beperkt, opnieuw in vraag stellen.

JOESJTSJENKO: Het is Janoekovitsj (voormalig premier en tegenkandidaat van Joesjtsjenko in de presidentsverkiezingen, nvdr) die de overeenkomst verbroken heeft, toen hij op 26 december de kieswet buiten werking stelde. Daarom willen verschillende parlementsfracties bij het Grondwettelijk Hof een aantal details van de voorgenomen hervorming aanvechten.

Steunt u hen?

JOESJTSJENKO: Moreel wel, ja. Dat vanaf 2006 de meerderheid in het parlement de regering aanstelt en dat de president het recht heeft het parlement te ontbinden – dat is normaal, dat is de Europese standaard. Maar dat alle afgevaardigden zich tot een fractie moeten bekennen, heeft iets middeleeuws. En de positie van de rechters moet worden versterkt. Het is volkomen absurd dat de procureur-generaal ieder proces naar zijn hand kan zetten.

Zult u de Oekraïense troepen uit Irak terugtrekken?

JOESJTSJENKO: Onze bemoeienis met de crisis in Irak heeft te maken met de economische belangen en de investeringen van Oekraïne. Maar onze troepen vervullen daar louter humanitaire taken. Wij wachten nu af of de toekomstige nationale regering van Irak nog een beroep op ons wil doen. Maar we zullen de kwestie natuurlijk ook met onze bondgenoten bespreken. n

© Der Spiegel

Copyright Der Spiegel