Gesprek met Luc Reychler, hoogleraar internationale betrekkingen en specialist in conflictpreventie.

Wat zijn de gevolgen van de bombardementen in Irak? Luc Reychler, hoogleraar aan de KU Leuven, plaatst de actie in een bredere context.

Luc Reychler: We zien bijna een nuloperatie. Het positieve effect – een duidelijk teken aan Saddam Hoessein – en het negatieve – de VN-secretaris-generaal gaf toe dat onderhandelen niet helpt – heffen elkaar op. Maar die bombardementen moeten vooral gezien worden in het licht van het Amerikaanse beleid in het Midden-Oosten. Saddam Hoessein is en blijft een destabiliserende factor in de hele regio, maar ook en vooral in het moeilijke vredesproces tussen Israëli’s en Palestijnen. Welnu, met deze aanvallen tonen Washington en Londen dat ze het beleid van Hoessein afkeuren én dat ze bondgenoten van Israël blijven. We mogen de schok van het bezoek van Clinton aan Gaza niet onderschatten.

Dé vraag is wat Washington eigenlijk wil? Saddam duidelijk maken dat hij met de VN-wapencommissie Unscom moet meewerken? Toen Unscom begon te werken, werd de wapenvoorraad van Irak duidelijk onderschat. Door de inspecties werd bewezen dat Irak militair erg gevaarlijk was. Maar na zeven jaar Unscom is Saddam veel van zijn tanden kwijt. Hij is niet geliefd – niet in de regio, niet in eigen land -, maar de terugslag kan zijn dat velen bombarderen een nodeloze escalatie vinden.

Of is het doel Saddam wég te krijgen? De Verenigde Staten hebben daar nogal een diffuse politiek: onderhandelingen, economische boycot, controle van het luchtruim en steun aan de oppositie lopen door elkaar.

Die oppositie weet niet wat de Verenigde Staten willen. En ze betrouwt Washington niet. Tenslotte lieten de Amerikanen zowel de Koerden als de sjiïeten vallen na de Golfoorlog. Washington van zijn kant weet niet wat de oppositie wil: die is hopeloos versplinterd over Koerdische warlords, soennitische intellectuelen, sjiitische bankiers, islam-extremisten.

Als Saddam weggaat of omvergeworpen wordt, is van een stabiele machtsoverdracht zeker geen sprake. Er is immers geen plan, niet in Washington, maar ook niet in Europa. Het hele punt is dat de wil ontbreekt om in de regio een duurzame vrede te installeren. Conflicten voorkomen is meer dan wapens weghalen. Daartoe is een plàn nodig dat rekening houdt met de belangen van de betrokken landen, niet met ons eigenbelang.

M.V.