Huiswerk: het is een last voor kinderen en ouders. Daarom kiezen steeds meer gezinnen voor studie- en huiswerkbegeleiding door privébedrijven. Maar dat kost flink wat en bovendien is er geen enkele kwaliteitscontrole.
‘Lester is zeker geen domme jongen en hij heeft ook geen specifiek leerprobleem zoals dyslexie, maar hij studeert gewoon iets trager dan de rest. En wij wilden absoluut vermijden dat hij zou moeten afzakken naar een lagere studierichting’, vertelt Carine Demeter. Zij ging twee jaar geleden op zoek naar studiebegeleiding voor haar achttienjarige zoon, die nu in het vijfde middelbaar zit. Op school vond Carine niet de hulp die ze zocht, dus klopte ze aan bij privébedrijf MySherpa, een van de grote spelers op de bijlesmarkt. ‘Als ouder wil je die hulp natuurlijk het liefst zelf bieden, maar dat is niet altijd de beste oplossing. Wij zijn van een andere generatie en intussen is de aanpak van bepaalde vakken veranderd. Bovendien is onze zoon nogal rebels. Van een jonge, assertieve coach zal hij sneller iets aanvaarden dan van zijn ouders. En zo verliezen wij ook minder tijd.’
Aanvankelijk kreeg Lester specifieke begeleiding voor Frans, wiskunde en wetenschap. ‘Dat ging goed, maar na enkele weken stopte die coaching en dan ging het weer bergaf met zijn punten. Toen besefte ik dat het niet aan die specifieke vakken lag, maar aan zijn studiemethode’, vertelt Carine. Dus komt er nu twee uur per week een algemene studiecoach over de vloer: de 21-jarige rechtenstudente Niki Sporen. Zij werkt al twee jaar bij MySherpa. ‘Gemiddeld geef ik vier à zes uur per week bijles, maar in de examens kan dat oplopen tot veertien uur. Bij Lester gaat het vooral om leren studeren, maar ik geef bijvoorbeeld ook bijles aan een rechtenstudent. En vorig jaar hielp ik een leerling uit het eerste middelbaar met Latijn. Zijn moeder was een zakenvrouw die zelf te weinig tijd had. Maar ik merk ook dat sommige studenten een beetje lui worden. Ze spannen zich minder in tijdens het studeren, omdat ze weten dat ik toch kom helpen.’
Taboe
Bij MySherpa zien ze de laatste tijd trouwens steeds meer kinderen die een stuk jonger zijn dan Lester. En ook marktleider Educadomo werkt met kinderen van alle leeftijden. De belangrijkste groep zijn leerlingen tussen 11 en 16 jaar, vertelt general manager Kristof Dhont. ‘Heel wat ouders hebben geen tijd meer voor huiswerk, of ze missen de nodige kennis. En dus sturen wij studiebegeleiders naar de mensen thuis, die werken aan specifieke vakkennis of goede studiemethodes. Vooral bij jongere leerlingen is ‘leren leren’ een belangrijke focus.’ En die begeleiders, dat zijn bijna altijd universiteitsstudenten. ‘Zo is er geen generatiekloof. Je kunt het een beetje vergelijken met een grote broer of zus die uitleg geeft. Bovendien zit alle schoolse kennis bij die studenten nog vers in het geheugen.’ Zij hoeven trouwens geen specifieke lerarenopleiding te volgen. ‘Maar uiteraard testen wij wel hun kennis én of ze die kunnen overbrengen. Geduld speelt daarbij een belangrijke rol.’
De interesse in privéstudiebe-geleiding groeit (zie: Feiten en cijfers), maar Dhont geeft toe dat het toch nog in de taboesfeer zit. ‘Vooral scholen zien onze lessen als een bedreiging. Maar wij willen een aanvulling zijn. Het is toch niet realistisch dat een leerkracht aan alle noden van een klas van twintig leerlingen kan voldoen?’ Dat is inderdaad niet realistisch, horen we bij Jeroen Janssens, woordvoerder van minister Pascal Smet. ‘Maar het klopt ook niet, want in ons Vlaamse onderwijssysteem staat de leerkracht er niet alleen voor. We voorzien in heel wat verschillende mogelijkheden om extra hulp te bieden aan leerlingen die dat nodig hebben.’ Zo zijn er bijvoorbeeld GOK-leerkrachten (Gelijke Onderwijs Kansen) en in secundaire scholen kunnen er extra lesuren worden ingelast voor inhaallessen. Maar er zijn ook hulporganisaties buiten de school, zoals de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB). En de Vlaamse overheid steunt ook initiatieven rond student tutoring, waarbij kansarme leerlingen begeleid worden door studenten uit het hoger onderwijs.
In opmars
Private studiebegeleiding is in heel Europa in opmars, zo blijkt uit het recente rapport The Challenge of Shadow Education, in opdracht van de Europese Commissie. Vooral Zuid-, Centraal- en Oost-Europa zijn koplopers, maar ook in West-Europa is het aantal bijlessen de laatste tien jaar fors gestegen. Maar ironisch genoeg zijn het niet zozeer de zwakste leerlingen die private studiebegeleiding krijgen. Het blijkt vooral een manier om leerlingen die al succesvol en bevoorrecht zijn, nog een extra steuntje in de rug te geven. De hoge prijzen van die lessen zijn daar vast niet vreemd aan.
In dat rapport lezen we ook dat een op de tien Belgische kinderen private studiebegeleiding nodig zou hebben. Die cijfers zijn gebaseerd op een kleinschalige internetpeiling van marktleider Educadomo, en dus niet bepaald wetenschappelijk. Maar eind juni kwam dit toch aan bod in de commissie voor Onderwijs en Gelijke Kansen. Minister Smet kon het percentage niet bevestigen, omdat hij niet over cijfermateriaal beschikt. ‘Het gaat om private initiatieven die noch gefinancierd, noch gesubsidieerd, noch erkend worden door Onderwijs.’ Hij benadrukte dat er geen aantoonbaar verband is tussen het stijgend aantal bijlessen en de kwaliteit van het onderwijs.
Te hoge verwachtingen
‘Het is uiteraard de vrijheid van iedere ouder om te kiezen voor zulke studiebegeleiding’ zegt Bart Van Dijck van KOOGO, de koepel van ouderverenigingen van het officieel gesubsidieerd onderwijs. ‘Maar die bedrijven spelen ook in op de angsten van ouders, zeker als de examens naderen. En doordat er geen enkele controle is, stellen wij ons toch vragen bij hun pedagogische kwaliteiten.’ Van Dijck vindt dat scholen nog meer hulp moeten bieden aan leerlingen die het moeilijk hebben. ‘Maar de verwachtingen van veel ouders liggen ook erg hoog. Hoeveel kinderen zitten er niet in het ASO, terwijl ze eigenlijk geschikter zijn voor het technisch onderwijs?’
Volgens Marc Van den Brande, secretaris-generaal van het Vlaams verbond van het Katholiek Basisonderwijs, heeft private huiswerkbegeleiding weinig zin. ‘Wij hebben een duidelijk huiswerkbeleid. Leerlingen hebben géén extra kennis nodig voor hun huiswerk, want ze leren alles in de klas. Stel dat daar procentberekening aan bod komt, dan moeten ze thuis bijvoorbeeld op zoek naar procenten in advertenties. Het is de bedoeling dat ze zelfstandig leren werken. Maar huiswerk is vooral een goed kanaal om met de ouders te communiceren. Zo kunnen zij zien waar hun kind mee bezig is en wat moeilijker gaat.’
DOOR STEFANIE VAN DEN BROECK
Private studie-begeleiding blijkt vooral een manier om leerlingen die al succesvol en bevoorrecht zijn, nog een extra steuntje in de rug te geven.
