Hannes Cattebeke
Hannes Cattebeke Freelance journalist voor onder meer Knack

De Antwerpse bisschop Paul Vandenberghe kan eindelijk met pensioen gaan. Na een lange zoektocht heeft paus Benedictus XVI Johan Bonny benoemd om vanaf begin 2009 het bisdom Antwerpen onder zijn hoede te nemen. De 53-jarige West-Vlaming geldt als een bijzonder intelligente man, die na zijn priesterwijding aan de slag ging op het seminarie van Brugge om er kerkgeschiedenis, kerkleer, oecumene en spiritualiteit te doceren. Tijdens de daaropvolgende vijftien jaar heeft Bonny nooit een eigen parochie geleid. In 1997 werd hij naar Rome geroepen om er zich toe te leggen op de banden van de katholieke kerk met andere godsdiensten, in het bijzonder met de christelijk-orthodoxe kerken in Midden- en Oost-Europa.

Het verhaal dat Bonny’s oecumenische ervaring een extra troef betekent voor een kosmopolitische stad als Antwerpen, snijdt volgens Marc Vandevoorde, oud-hoofdredacteur van Kerk&Leven, wel degelijk hout. ‘Ook onder Vandenberghe zijn er al pogingen ondernomen om in samenwerking met moslims, joden en de protestanten de maatschappij op een religieus geïnspireerde manier van dienst te zijn.’

Of Bonny dat overleg met de andere geloofsgemeenschappen ook in zijn nieuwe functie hoog in het vaandel zal dragen, is voorlopig een open vraag. In zijn eerste interviews bleef de nieuwe bisschop opvallend op de vlakte. Volgens Vandevoorde is dat kenmerkend voor zijn persoonlijkheid. ‘Hij is té intellectueel en té relativerend om nu al uitspraken te doen over de tradi-tionele heikele thema’s.’ Zelfs insiders die Bonny al kennen van toen hij net priester geworden was, hebben het moeilijk om in te schatten tot welke strekking hij behoort. Bonny geldt in elk geval niet als een man van de revolutie. ‘Anders had hij het in Rome nooit zo lang uitgehouden.’ Anderzijds bewijst zijn interesse voor de oecumene dat hij openstaat voor andere opvattingen. Bonny blijkt vooral een realist te zijn, die met een hedendaagse blik naar de katholieke kerk kijkt. Zijn generatie heeft de tijd niet meer meegemaakt dat de kerken elke week afgeladen vol zaten. De voornaamste doelstelling zal dan ook niet zijn om de glorietijd van weleer op te roepen.

De komst van een nieuwe bisschop wakkert onvermijdelijk ook de speculatie over de opvolging van kardinaal Danneels aan. Sommigen fluisteren dat Bonny’s passage in Antwerpen wel eens van kortere duur zou zijn dan veel Antwerpse katholieken geloven. Het scenario van een jonge Danneels die dertig jaar geleden als bisschop van Antwerpen in de eerste plaats moest worden opgewarmd voor het kardinaalschap, zou zich kunnen herhalen. Dat moet dan wel heel snel gebeuren. Van Danneels wordt algemeen verwacht dat hij binnen de twee jaar zou stoppen.De Naamse bisschop André-Mutien Léonard, jarenlang de topkandidaat om Danneels op te volgen, is een beetje van het voorplan verdwenen. De aanstelling van paus Benedictus XVI werd in 2005 nochtans beschouwd als het ultieme duwtje in de rug voor de meest uitgesproken conservatieveling van de Belgische bisschoppen. De vraag is in welke Vaticaanse lade Léonard inmiddels beland is. Joseph Ratzinger zou beducht zijn om hem aan het hoofd van de Belgische kerk te zetten. In tijden van communautaire spanning zou de aanstelling van Léonard veel kwaad bloed kunnen zetten bij de Vlaamse, progressieve zijde van de kerk. Elk jaar dat Danneels’ pensioen wordt uitgesteld, verkleinen de kansen van de niet meer zo jonge Léonard (68). Intussen kan een ‘jeugdige’ academicus als Bonny de bisschopsstiel leren in Vlaanderens meest seculiere provincie.

Hannes Cattebeke

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content