Eerste minister Guy Verhofstadt zette onbewust de voor Sabena verantwoordelijke minister Rik Daems uit de wind. Met het Hotelakkoord bezegelde hij het lot van de nationale luchtvaartmaatschappij.
Het parlement deed minnetjes over de Daems van het Sabenadossier, oppositie en meerderheid gelijk. Maar niemand vroeg zijn kop, omdat iedereen wist dat het drama politiek zwaarder weegt. De CD&V’ers Yves Leterme in de Kamer en Jacques D’Hooghe in de Senaat mikken op regeringsleider Guy Verhofstadt (VLD) zelf. De leden van de meerderheid verbergen hun gêne met de oprichting van een parlementaire onderzoekscommissie.
Minister Rik Daems was deze zomer de wanhoop nabij. De premier en vice-premier en minister van Begroting Johan Vande Lanotte sloten een akkoord met topman Mario Corti van Swissair, zonder hem erbij te betrekken. Dat is vandaag zijn redding. Want het akkoord was bijzonder nefast voor de nationale luchtvaartmaatschappij.
EEN VELLETJE PAPIER
In het Astoriahotel aan de Brusselse Koningstraat ontving de ‘Belgische aandeelhouder’ _ de premier en de vice-premier en hun kabinetschefs _ op 16 juli stiekem de Zwitserse topman. Na twee en een half uur waren ze uitgepraat en tegen middernacht parafeerden Verhofstadt en Corti een handgeschreven velletje papier : Principal Terms of Shareholders Agreement between the Belgian Government and Swissair. De premier ruilt daarin 55,2 miljard frank (1,36 miljard euro) gerechtelijke vorderingen op de Zwitsers voor 10,32 miljard frank (255 miljoen euro) investeringen, zo gehaast dat hij vergat Mario Corti borgen voor het investeringsgeld te eisen. Zoals bekend, kwamen de Zwitsers begin oktober niet met dat geld over de brug, wat regelrecht leidde tot het faillissement van Sabena.
In de julinacht was Verhofstadt opgelucht. Hij zal wel niet geloofd hebben dat het Hotelakkoord Sabena definitief kon redden. Maar het zou toch vermijden dat tijdens zijn al door de internationale gebeurtenissen getroffen Europese voorzitterschap de Belgische luchtvaartmaatschappij failliet ging. Een kopietje van het Hotelakkoord ging snel naar het hof, zo ving senator Vincent Van Quickenborne (ex-VU-ID) op.
Dat België door Swissair gerold was, begrepen de aandeelhouders van Swissair sneller dan de Belgische regering. De koers van het aandeel sprong twintig procent omhoog. De Belgen hadden immers de contractuele verplichting van de Zwitsers om hun participatie in Sabena van 49,5 tot 85 procent te verhogen, geschrapt. België, dat sedert 1995 Sabena blindelings aan het Zwitserse bestuur overliet, zat weer met zijn luchtvaartmaatschappij opgescheept. Swissair wilde er niet meer van weten.
PREMIER ALS BESTUURDER
In het Astoria beloofde de eerste minister Mario Corti de juridische acties stop te zetten. Die waren gericht tegen de weigering het meerderheidsaandeelhouderschap op te nemen en hadden bijgevolg geen zin meer. Maar in de definitieve versie van het Hotelakkoord, dat van 2 augustus, schreven sluwe Zwitserse advocaten dat in de toekomst hoe dan ook geen gerechtelijke acties meer worden ondernomen. Minister Daems kondigde na het faillissement van Sabena de heropstart van de processen aan…, dat wordt blijkbaar nog steeds voorbereid.
Is er dan toch een reden om een en ander te verbergen? Senator Jacques D’Hooghe vraagt al sedert deze zomer of hij het originele akkoord van 17 juli mag inkijken. Dat lukt hem niet. De regering beweert dat alle documenten bij het parlement zijn ingediend, evenwel niet het originele Astoria-protocol. In naam van de premier ontkende staatssecretaris Eddy Boutmans (Agalev) in de Senaat dat het Hotelakkoord ondertekend is. Juist, het is alleen geparafeerd.
Het handgeschreven papiertje, dat Verhofstadt goedgemutst parafeerde, kan nog voor ernstige problemen zorgen. Elke schuldeiser van Sabena, van de leasingmaatschappijen die miljarden dreigen te verliezen tot het personeelslid dat zijn ontslagvergoeding claimt, kan een klacht indienen tegen het beheer van de premier. Guy Verhofstadt handelde immers niet als aandeelhouder, hij stelde bestuursdaden. Dat kan hem en de regering _ volgens artikel 530 van de vennootschapswet _ bij slechte afloop zuur opbreken.
Voorzitter Fred Chaffart van de raad van bestuur van Sabena werd pas achteraf ingelicht over de bijeenkomst in Hotel Astoria. Hij dacht er even over uit protest ontslag te nemen, maar vond het te laf na nauwelijks vier maanden en in een moeilijke periode weg te lopen. Wellicht vraagt hij zich af waarom zijn bestuurder Patrick De Maeseneir, die er zo verrassend gemakkelijk in slaagde de overbelaste en op de Belgische overheid gebeten Mario Corti naar het Astoria te halen, hem niet heeft ingelicht. De Maeseneir, grote baas bij de internationale interimgroep Adecco en vriend van Johan Vande Lanotte, bood naar eigen zeggen alleen zijn goede diensten aan. Snuffelaars merken echter op dat Adecco, met zetel in Zürich, ook Zwitserse belangen te verdedigen heeft.
Guido Despiegelaere
