Gracieuze celloconcerti van Vivaldi en galante hofmuziek van Heinichen.

Geven koeien meer melk als ze in de stal barokmuziek te horen krijgen? Ja, zo beweerde een boer uit Engeland begin jaren zestig en hij haalde er krantenkoppen mee. “Een liter extra dank zij muziek van Händel.” Het verhaal werd al gauw als onzin afgedaan, maar één ding is me bijgebleven: het hardnekkig volhouden van de boer dat zijn beesten bij de klanken van Vivaldi en Torelli rustig werden. Een gewiekste platenverkoper probeerde daar munt uit te slaan en propageerde barokmuziek als kalmeermiddel. Voor mensen welteverstaan. En verdraaid, het mysterie is dat het bij velen inderdaad zo werkt: barokmuziek is rustgevend en kalmerend. Psychotherapeuten weten dat en passen het toe.

Ik moest aan dit oude fait divers denken toen ik de celloconcerto’s van Antonio Vivaldi (1678-1741) aan het beluisteren was en zelf weer het rustgevende van deze muziek ervoer. Vivaldi’s celloconcerti zijn, in tegenstelling tot die voorviool, niet zo bekend. We weten ook niet voor wie hij ze precies schreef en waarom zoveel: naar het schijnt, maakte hij er een kleine dertig. Zeven ervan zijn onlangs op cd verschenen bij Harmonia Mundi. Ze worden gespeeld door Roel Dieltiens met zijn Ensemble Explorations, een kleine kamerformatie die zich vooral aan het cellorepertoire wijdt. Wellicht herinnert u zich de bespreking van hun cd met werken van Auguste Franchomme (HMC 901610), heel lovend toen. Wel, ik zou voor deze opname nog lovender willen zijn.

Na de intro van zo’n zes maten van het eerste concerto in c-klein wist ik al: dit is het! Na het tweede concerto heb ik een fles exquisiete wijn bovengehaald – want zulke muziek vraagt sfeer – en ze vervolgens allemaal beluisterd, blijvend geboeid en genietend. Dat kwam niet alleen door die erg toegankelijke en eigenlijk lieve muziek, maar ook en vooral door de vertolking van Dieltiens. Zo natuurlijk, zo verfijnd, zo eenvoudig. Net of hij bij je zit en een verhaaltje vertelt. Het duidelijkst ervaar je dat natuurlijk in de langzame middendelen. Beluister als test eens het andante nr 17 of de siciliana nr 20 op de cd. Opvallend is het homogene spel van het ensemble. Het musiceert daarbij met grote kennis van de baroktaal. Een toffe cd voor onder de kerstboom.

GALANTE HOFMUZIEK

De eerste betekenis van “galant” is volgens Van Dale “ridderlijk-hoffelijk, voorkomend”. Mozart kende het ook als zodanig. In 1769 schreef hij aan zijn moeder: “Unser Kutscher war ein Galanter Kerll”, waarmee hij bedoelde dat de koetsier een voorkomend en behulpzaam man was. “Galant zijn” heeft veel met de verfijnde (uiterlijke) etiquette en levensstijl te maken, zoals die in de 18de eeuw bepaald werd door het hof en de adel. De muziek die zij in hun kastelen wensten, moest daaraan beantwoorden. Vandaar galante hofmuziek. Niet bedoeld dus voor landslieden op klompen, maar voor dure hovelingen met pruiken op, in fluweel gekleed en met zijden kousen aan.

Bij Vanguard Classics is een cd uitgebracht met dergelijke hofmuziek, uitgevoerd door Il Fondamento, het uitmuntende ensemble van Paul Dombrecht. Vier concerto’s en twee ouvertures (suites) staan erop. Ze zijn van Johann David Heinichen (1683-1729), tot twee dozijn jaar geleden een vergeten componist. Gelukkig is dat nu anders. Er werd al behoorlijk veel moois van deze fijne toondichter naar boven gehaald. De uitvoering van deze concerti scheert de hoogste toppen. Vier ervan zijn hoboconcerten, en daarin kan u genieten van het sublieme spel van Paul Dombrecht zelf, en in twee ervan – geschreven voor twee hobo’s – ook van Griet Cornelis. Prettige, pretentieloze muziek allemaal. Je voelt je er lekker bij.

J.D. Heinichen. Gallant Court Music. Il Fondamento. Vanguard Classics 99721.

Antonio Vivaldi. Cello concertos. Roel Dieltiens. Ensemble Explorations. Harmonia Mundi HMC 901655.

Fons de Haas

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content