The New York Times heeft een liberaal imago – in Amerikaanse termen; centrumrechts dus in Europa. Hoe een vooraanstaand ’topjournalist’ van deze krant, Alex Berenson, er dan nog in slaagt rabiate anticommunistische propaganda te verkopen als een maatschappijkritische thriller is mij een raadsel. ‘Hij zag de boeren die bij Tiananmen in de rij stonden en om werk bedelden, ook al sloeg de politie hen in elkaar, louter omdat ze zich daar ophielden.’ Primair gesundes Volksempfinden, niet gehinderd door enige duiding van de ‘schurkenstaten’ buiten het Amerikaanse gezichtsveld, daar draait Het Beijing Complot om.
De held, CIA-spion John Wells, is uiteraard een all-American hero, onbarmhartig, onverwoestbaar, gehard tegen alle folteringen en ontberingen dezer wereld. En dat is zonder ironie gebracht, zonder de nuancering van John Le Carré, zonder de afstandelijkheid van David Peace, zonder de verbeelding van Colin Forbes, zonder de minder vage complottheorieën van Jack Higgins. Het resultaat is ernaar: een jingoistisch James Bondverhaal, dat gemakshalve Al-Qaeda, Iran, Afghanistan, Noord-Korea, China en Rusland op één hoopje gooit als perfide oorlogsstokers. En waarbij alleen een Batman, een superheld, een ghostbuster de ‘vrije wereld’ kan redden. Van deze Ghost War, de oorspronkelijke titel. Jammer genoeg niet van de verwerpelijke, atavistische ideologie.
Slecht geschreven is de roman niet, hij schakelt onophoudelijk het ene crescendo aan het andere hoogtepunt. De zuivering van een ondergronds tunnelstelsel in de Afghaanse bergen, de gruwel van wapenhandelaars, de vermeende kuiperijen in Peking, de notoire en wrede onbetrouwbaarheid van Noord-Korea, ze krijgen allemaal een plaatsje in de grote ontmaskering. En dat allemaal tegen een achtergrond van een democratisch dictum: ‘Gevangenen fatsoenlijk behandelen was één manier waarop de VS zich van hun vijanden onderscheidden. Dat was althans ooit zo geweest.’ Nou moe. Wanneer dan wel, voor Guantanamo, Grenada, My Lai, Nurnberg?
Net als zijn vorige roman, De Betrouwbare Terrorist (2006) die het jaar daarop de Edgar Award won, is dit boek een ode aan het ultranationalisme. Weggooien.
ALEX BERENSON , HET BEIJING COMPLOT. BAARN, DE FONTEIN 2008, 352 BLZ., 17,50 EURO.
Lukas De Vos
