Lukas De Vos
Lukas De Vos Europakenner

De eerste echt Europese partij wil niet van de Unie weten. Wat wil Libertas dan wel?

Libertas is het buitenbeentje in de Europese verkiezingen die deze week worden gehouden. Het is de enige echt pan-Europese partij. Ze heeft een gemeenschappelijk programma, ze is niet gebonden aan nationale belangen en ze heeft een Europees plan. Helaas noemt de partij zich ook pro-Europees. Terwijl ze eigenlijk bedoelt: pseudo-Europees. De grondslag van Libertas heeft namelijk minder van doen met Europese belangen dan met de belangen van een aartsconservatieve vrije markt.

De partij werd op 11 december 2008 in Brussel opgericht, maar haar naam was al op 30 oktober geregistreerd in het Ierse Glenamaddy, ten huize van de zakenman Declan Ganley. Hij was de man achter de campagne voor het Ierse ‘nee’ bij het referendum over het Verdrag van Lissabon. Libertas was tot dan nauwelijks meer dan een lobbygroep. Maar de partij wierp zich daarna meteen op tot een uitdager van formaat. Ze zou in alle 27 lidstaten lijsten indienen om het ongenoegen over het centralistische en ondemocratische beleid van de Unie te kanaliseren.

Toch is haar eurosceptische houding minder ingegeven door ideologische overtuiging dan door populistisch verzet en ongebreideld liberalisme. Er is gesuggereerd dat Ganley een zetbaas is van buiten-Europese belangen. De VS en Rusland kijken met argwaan tegen de Europese integratie aan. Ganley is voor 80 procent eigenaar en baas van Rivada Networks, een bedrijf dat voor 240 miljoen dollar aan contracten in de wacht sleepte bij het Pentagon. Daarvoor blonk hij uit in Russische connecties. Hij leverde, bijvoorbeeld goedkoop Russisch aluminium aan het Westen. Niet al zijn zakelijke avonturen liepen goed af. Een bod op Europese kunstmaanlanceringen met Russische raketten mislukte. Hij verloor met Broadnet een groot telecomcontract. Maar de rode draad blijft dat er nooit een gestructureerd toezicht mogelijk is op het circuleren van de geldstromen.

Uiteindelijk heeft Libertas maar in een handvol landen een lijst. Ganley heeft de uitgesproken steun van de huidige EU-voorzitter, de Tsjechische president Vaclav Klaus, van de Pool Lech Walesa (gage: 50.000 euro per toespraak) en van de Franse euroscepticus Philippe de Villiers. Afgezien daarvan komt steun vaker uit verdacht rechtse hoek. Van xenofobe christelijke fundamentalisten in Polen, over het partijtje mistevredenen rond klokkenluider Paul van Buitenen in Nederland, nationalisten in het Verenigd Koninkrijk tot ronduit fascistische partijen in Italië en Griekenland.

In landen zoals Duitsland of België krijgt Libertas geen voet aan de grond. Twijfelen aan Europa wordt er als politiek niet correct beschouwd. Een partij zoals Lijst Dedecker (LDD) praat liever met de club van liberale Europese partijen ALDE of met de nieuwe fractie die rond de Britse Conservatieven vorm krijgt. LDD waagt zich liever niet op glad, zwart ijs. Want één les is snel geleerd: wie macht wil, moet groot genoeg zijn.

Lukas De Vos

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content