Magie uit Afrika in het Musée Dapper.
In een statig herenhuis in de buurt van de Arc de Triomphe in Parijs is sinds jaar en dag het Musée Dapper gevestigd. Daar worden regelmatig boeiende tentoonstellingen gehouden, gewijd aan exotische, vooral Afrikaanse kunst. De lopende expositie werd Magies getiteld, wat begrepen moet worden als het meervoud van ?magie?. Want er waren en zijn verschillende soorten magie werkzaam op het Afrikaanse continent. Die magie is wel altijd de basis van de communicatie tussen le réel et le surnaturel. De bedoeling van de positieve magie is de bescherming van mens en gemeenschap tegen allerlei onheil.
Het is niet altijd het geval, maar deze keer hebben de inrichters gezorgd voor nogal wat uitleg bij de tentoongestelde beelden en voorwerpen en dat is niet overbodig. Er werd ook gekozen voor een beperkte selectie van de ?magie van zwart Afrika?, zodat de aandacht geconcentreerd kan blijven. Van de Songye uit Zaïre zijn er bijvoorbeeld een aantal sprekende nkisi-beelden te zien. Die werden gebruikt in therapeutische sessies, die zowel het lichamelijke als het geestelijke welzijn moesten bevorderen of terugbrengen. De beeldjes zijn aangekleed met textiel, vezels, parels, veren, dierenhuiden en op het hoofd een hoorn die de magische lading van het beeld bevat.
Nkonde-beelden, zoals die van de Kongo (Zaïre), werden op hun beurt gebruikt bij problemen in de gemeenschap, jaloezie, pacten tussen families of huwelijksbeloften. Bij elk probleem werd een nagel of een houtje in het beeld geslagen, waardoor de kracht van het beeld versterkt werd en de kans op resultaat vergroot. De magische ladingen werden vaak ook op de navel van de beeldjes aangebracht in de vorm van spiegeltjes of bundeltjes textiel. Ook voorwerpen konden een magische kracht bezitten. Van de Bambara uit Mali zijn er bijvoorbeeld een aantal grote ovale blokken hout te zien, die ingesmeerd zijn met leem en organisch materiaal. Ze werden eerst gebruikt in jachtrituelen en kwamen later op kruisingen van wegen terecht waar zij als altaartjes dienst deden. De zieners van de Baoule in Ivoorkust gebruiken op hun beurt houten met vezels versierde hamertjes om op een gong te slaan en zo de geesten gunstig te stemmen.
Paul Dossche
?Magies? in het Musée Dapper, 50, Avenue Victor Hugo in Parijs, tot 29/9.
Beeldje Kongo (Zaïre), hoogte 38 cm : voor therapeutische sessies.
