Van een nieuwe relatie tussen Russen, Amerikanen en Europeanen is op het terrein nog weinig te merken. Ze stonden vorige week weer neus tegen neus.

Barack Obama riep de bevordering van de relatie met Rusland na zijn eedaflegging uit tot een hoofddoel van zijn buitenlands beleid. Maar alle mooie woorden en goede voornemens ten spijt schieten Moskou en Washington alsnog niet beter met elkaar op. De VS willen Russische steun voor hun politiek tegenover Iran en in het Midden-Oosten. Het Kremlin houdt er niet van dat de NAVO of de Europese Unie nog meer voormalige Sovjetrepublieken in hun invloedssfeer betrekken. De VS en Rusland moeten hoe dan ook straks om de tafel om een nieuw verdrag over de vermindering van strategische kernwapens te onderhandelen. Het oude START-verdrag loopt eind dit jaar af.

De gesprekken daarover beginnen spoedig en er staat deze zomer ook een nieuwe ontmoeting tussen de presidenten Barack Obama en Dimitri Medvedev op het programma. De Russen richten hun pijlen ook niet op de nieuwe Amerikaanse president, maar bijvoorbeeld wel op de NAVO. Maar ze weten natuurlijk precies dat de Amerikaanse stem in die organisatie luider klinkt, dan die van alle andere lidstaten bij elkaar.

Vorige week was er weer een van diplomatieke hoogspanning. Er werden wat ‘spionnen’ over en weer uitgewezen. De NAVO hield een lang geplande oefening in Georgië, waar president Mikhail Saakasjvili steeds meer ter discussie staat. Rusland van zijn kant sloot defensieakkoorden met de afvallige Georgische republieken Abchazië en Zuid-Ossetië, die alsnog alleen door Moskou als onafhankelijke staten worden erkend. De NAVO-oefening, die overigens weinig om het lijf had, wekte de indruk van steun aan de omstreden Saakasjvili, terwijl de Amerikanen net afstand nemen van de strategie van de vorige Amerikaanse regering in de regio.

Tegelijk hield de Europese Unie eind vorige week in Praag een top, waarop een Oosters Partnerschap werd gepresenteerd met zes voormalige Sovjetrepublieken – Armenië, Azerbeidzjan, Wit-Rusland, Moldavië, Georgië en Oekraïne. De bijeenkomst was een idee van Polen en Zweden en wou een antwoord zijn op de Mediterrane Unie waar Nicolas Sarkozy vorig jaar mee uitpakte. Ze kwam op een ongelukkig moment, en dat bleek ook uit de vaststelling dat er nauwelijks regeringsleiders present waren in Praag. Je kunt die zes landen ook moeilijk over dezelfde kam scheren. Dit soort van partnerschap helpt ze nu niet echt vooruit. Ze hebben heel verschillende verwachtingen, maar zelfs een soepeler visumprocedure is op dit moment volstrekt ondenkbaar.

Hoe dan ook, zo’n partnerschap maakt weinig kans als er niet eerst met Rusland wordt gepraat. Amerikaanse waarnemers wijzen erop dat de oorlog in Georgië vorige zomer mogelijk was door een gebrek aan preventieve diplomatie. Minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton zei enkele maanden geleden dat de VS in de betrekkingen met Rusland op de resetknop zouden drukken, om een punt te zetten achter het Bushtijdperk en een frisse start te nemen. Het lijkt er voorlopig op dat het Witte Huis die knop nog niet heeft gevonden.

door Hubert van Humbeeck

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content