Als het boegbeeld van CD&V moet Vlaams minister-president Kris Peeters in deze campagne alle registers opentrekken. Een eenzame strijd waarin er ook voor hem persoonlijk veel op het spel staat. Knack ging een paar weken met de ‘MP’ op pad.
‘In het midden van de chaos is gewoon blijven staan het beste wat je kunt doen’, luidt de levenswijsheid van Kris Peeters. In zijn sporttenue komt hij tot stilstand in een mensenzee op enkele tientallen meters van het startpunt van de Antwerp Ten Miles. Peeters zal het parcours samen afleggen met Special Olympics-atleten, sportievelingen met een fysieke of verstandelijke beperking, maar er heerst verwarring over de plaats van afspraak. Medewerkers stuiven alle richtingen uit, op zoek naar de speciale atleten. De groep CD&V-kandidaten en sympathisanten die uren tevoren in een schooltje op Linkeroever hadden verzameld, is ongeduldig om eraan te beginnen.
Drukte alom, met journalisten en fotografen die elke beweging en uitspraak proberen te registreren, maar Peeters blijft er stoïcijns onder. Hij maakt van het wachten gebruik om handjes te schudden, kinderen over de bol te aaien en veelvuldig te poseren voor de smartphones en digitale camera’s van potentiële kiezers. Hilde Crevits en Hendrik Bogaert zijn er ook bij, maar Peeters zuigt de aandacht naar zich toe. Zelfs een klein kind begrijpt de pikorde bij CD&V.
De minister-president heeft zich de dag tevoren op het CD&V-verkiezingscongres met een scherpe aanval richting N-VA – ‘hardvochtig, asociaal en ongeloofwaardig’ – opnieuw in de verkiezingscampagne geknokt. Dat was nodig, want de peilingen zijn niet hoopgevend. Hij mikt op meer dan 20 procent van de stemmen: ‘los erover’, klinkt het. ‘Het moet, wil de partij op federaal en Vlaams niveau nog enige invloed uitoefenen.’
Peeters is als uithangbord en campagneboegbeeld de christendemocratische hoop in bange dagen. Een sterk merk, dat veel Vlamingen vertrouwen inboezemt. Na het congres krijgt hij in de kranten lovende commentaar voor zijn redenaarstalent. En dat voor een man die in zijn speeches zelden wervende oneliners produceert, nogal creatief met de Nederlandse grammatica pleegt om te gaan, en wiens Septemberverklaringen als een deugdelijk slaapmiddel te boek staan. ‘Aan die congresspeech is hard gewerkt. Maar ik heb sinds 1988 in elke parochiezaal van Vlaanderen gesproken’, vertelt Peeters. ‘Als ik de kans krijg om me wat vrijer uit te drukken en er volledig in te vliegen, dan doe ik dat ook wel.’
Er staat deze keer veel op het spel. Wie Kris Peeters nog als minister-president wil, en dat zijn volgens diezelfde peilingen nog steeds heel veel Vlamingen, die moet voor CD&V stemmen, is de mantra die Peeters blijft herhalen. Voor een functie als Vlaams vakminister of federaal premier bedankt hij feestelijk, voegt hij er onchristendemocratisch helder aan toe.
Het politieke gespreksonderwerp op de Ten Miles is de manier waarop N-VA-voorzitter Bart De Wever die ochtend in heldere bewoordingen (‘Read my lips’)de Vlaamse hervorming van het secundair onderwijs heeft getorpedeerd. ‘De N-VA is daar in de Vlaamse regering mee akkoord gegaan. Men was daar toen toch met zijn verstand bij, mag ik aannemen?’, zegt een zichtbaar geërgerde Kris Peeters. ‘En dan aankondigen dat je dat akkoord niet zult uitvoeren – den boom in -, dan kan toch niet? Ik kan u verzekeren: Uplace kon wat mij betreft ook liever de pot op, maar afspraken zijn afspraken.’
Van de aangevoerde argumenten krijgt hij helemaal de kriebels. ‘Het gaat helemaal niet om het volledig afschaffen van het aso, dat weet Bart De Wever ook. Plat populisme is het om zoiets te beweren. Er gaan bovendien wel degelijk een heleboel zaken mis in ons onderwijs. Onze PISA-resultaten, ook voor de beste leerlingen, gaan stelselmatig achteruit. Dus: Houston, we have a problem.‘
Hij staat er alleen voor met de verdediging van de erelijst van zijn Vlaamse regering. De N-VA wil er niet aan, want dat zou Kris Peeters te zeer in het zonnetje zetten. De SP.A, die andere Vlaamse regeringspartner, wil de kiezers het liefst doen vergeten dat ze ooit met de N-VA een coalitie vormde en zet vooral de merites van de federale regering in de verf.
Bij de aankomst van de Ten Miles, na ruim anderhalf uur zwoegen, ziet Peeters er afgepeigerd uit. Leden van Ringland, de actiegroep die met de steun van onder meer Groen pleit voor een nieuwe bocht in het Oosterweeldossier en voor de overkapping van de Antwerpse Ring, bieden hem een T-shirt aan waarmee Peeters gewillig op de foto gaat. Slaat de vermoeidheid nu echt toe? Kennelijk houdt de uitgekookte minister-president in het delicate Oosterweeldossier nog een slag om de arm.
Koffie met melk en publiek
‘De Rode Duivels worden wereldkampioen!’, weet Eddy stellig. Eddy, zo te zien een stuk de tachtig voorbij, is een diehardfan met een tricolore petje op. Naast hem zit een zwarte vrouw, naar eigen zeggen zijn toekomstige echtgenote. ‘Ge moogt naar onze trouw komen, op 26 juli!’ Peeters bezoekt in de Antwerpse Sint-Egidiusgemeenschap een woonproject waarbij jonge vrijwilligers hoogbejaarden begeleiden. De minister-president schenkt de oudjes hoogstpersoonlijk koffie in. Altijd leuk voor de fotografen. Peeters vindt het allemaal best. ‘Dag Gusta, dag Elza, hoe gaat het? Melk of suiker?‘, toetert hij in hun oren.
Acht hoogbejaarden en één politicus samengepropt in een kleine zitkamer voor een onhandig toneelstukje met koffie en een dienblad, met daaromheen een hofhouding van plaatselijke kandidaten, medewerkers, journalisten en fotografen. Het lijkt een sketch uit In de gloria. De campagneagenda voert de minister-president soms naar bizarre plekken. Een bezoek aan een paardenkliniek in Lummen, de opening van een volkstuin in Herentals. De MP laat zich door onze kritiek niet uit het lood slaan. ‘Ik kan met iedereen overweg, en mensen kort spreken en even de hand schudden is volgens mij nogal altijd het beste campagnemiddel.’
Hilde Kieboom, voorzitter van de Gemeenschap van Sant’Egidio, bedankt Peeters tussen de bedrijven door voor de financiële steun van de Vlaamse regering, want sinds de machtswissel in ’t stad verloopt de samenwerking met de plaatselijke overheid kennelijk stroef.
Een veelbesproken opiniepeiling in Gazet van Antwerpen daags nadien laat duidelijk de schizofrenie van de Antwerpse kiezer zien. Zelfs in de electorale thuishaven van Peeters raakt CD&V Vlaams noch federaal boven de 20 procent (tegenover 33 procent voor de N-VA). En toch wil ruim 64 procent van de Antwerpenaren dat Kris Peeters aanblijft als Vlaams minister-president. Het is de paradox waar Peeters in deze campagne mee worstelt. ‘Je hebt er niets aan om persoonlijk goed te scoren als je partij het niet goed doet. Ook degenen die willen voorkomen dat het land opnieuw in een patstelling terechtkomt moeten op CD&V stemmen, want Bart De Wever en Paul Magnette, dat is water en vuur.’
De kosten van Ringland
Met het weekend komt het vermaledijde Oosterweeldossier weer op de voorgrond. De actiegroep Ringland krijgt publieke steun van vijf eminente professoren die in een open brief waarschuwen voor groot gevaar voor de volksgezondheid als het grotendeels bovengrondse tracé van de Vlaamse regering wordt uitgevoerd. ‘Oosterweel is een dossier waarin ik werkelijk álles heb meegemaakt’, zucht Kris Peeters tijdens een gesprek op zijn kabinet. We zitten aan de ovalen vergadertafel waar hij met zijn Vlaamse excellenties na moeizame besprekingen al menige knoop heeft doorgehakt in de kwestie. ‘Ik herinner me nog de voorstelling van het eerste Oosterweelplan, met het viaduct toen, een prachtige, imposante brug. En Mieke Vogels die dansend van vreugde uitriep: “Dit moeten we hebben!” Vervolgens is de brug per referendum in Antwerpen weggestemd, waarna de socialisten en toenmalig SP.A-burgemeester Patrick Janssens een bocht maakten. Sommigen zeggen dat ik de SP.A toen uit de Vlaamse regering had moeten gooien, maar dat is een naïeve redenering. Moest ik de Antwerpenaren die brug gewoon door de strot rammen? We hebben het geweer van schouder veranderd en hebben gekozen voor tunnels. Maar daarvoor moest wel een nieuw milieueffectenrapport worden opgesteld, en dat vraagt tijd.’
De overkapping van de Antwerpse Ring, een idee dat in deze verhitte campagnetijden razendsnel bijval oogst, wil hij in de volgende regeerperiode gerust onderzoeken. ‘Maar als je de Ring overkapt, heb je weliswaar iets gedaan voor de ruimtelijke ordening en de leefbaarheid, maar de verkeersopstoppingen zijn daarmee niet weg. En als straks blijkt dat die extra overkapping een paar miljard kost, hoe zullen we dat dan financieren? Laten we dat idee rustig bekijken.’
Peeters is op zijn hoede. Met volksgezondheid raak je in de publieke opinie altijd een gevoelige snaar. Peeters was indertijd topman van Unizo toen de dioxinecrisis uitbrak, en zag toen ‘wat voor felle reacties het thema volksgezondheid uitlokt en hoe makkelijk dat politiek kan worden misbruikt’.
Valse keuzes
In een kolkende Pieter De Somer-aula houdt de Leuvense economiefaculteit haar grote verkiezingsdebat. Rector en ex-CD&V-senator Rik Torfs verwelkomt ‘gewezen en misschien toekomstige collega’s’. Want, zo weet de rector, de verkiezingen kunnen ook weleens tegenvallen.
Het is Peeters’ eerste grote debat in deze campagne. Hij heeft stapels dossiers bij zich. Vooraf in de coulissen houdt hij zich afzijdig. Hij mag de spits afbijten, en krijgt drie minuten om uit te leggen waarom mensen voor CD&V moeten stemmen. De ‘MP’ heeft zich goed voorbereid. Kiezers mogen zich volgens hem niet laten leiden door angst, of laten misleiden door valse keuzes en opgeklopte tegenstellingen, zoals links versus rechts, Vlaanderen versus Wallonië, of potverteren versus inleveren. ‘CD&V wil jullie ervan overtuigen dat economische groei en sociale vooruitgang juist heel goed kunnen samengaan’, zegt hij met enige bevlogenheid. ‘Een brutale breuk is nergens voor nodig.’
In het daaropvolgende panelgesprek komt hij minder goed uit de verf. Hij komt soms moeilijk uit zijn woorden. Het is hem aan te zien dat hij de vragen over zijn politieke toekomst, hoewel hij die zelf tot inzet van de verkiezingen heeft gemaakt, nu al beu is. Niet dat Kristof Calvo van Groen zich daar iets van aantrekt. ‘Deze verkiezingen gaan niet over de toekomstige baan van Kris Peeters. Of hij nu rector wordt of vicepremier in de regering-Di Rupo II, het zal mij worst wezen.’ Calvo krijgt er de lachers mee op zijn hand.
Na afloop van het debat staat Peeters’ chauffeur aan het podium klaar om zijn baas weg te leiden. Die houdt nog even halt bij zijn zoon, die rechten studeert in Leuven en het debat heeft bijgewoond. Op de receptie drinken Bruno Tobback en Gwendolyn Rutten een glas. Peeters niet, die stapt de nacht in.
DOOR HAN RENARD, FOTO’S IMAGEDESK
‘Ik kan u verzekeren: Uplace kon wat mij betreft ook liever de pot op, maar afspraken zijn afspraken.’
