Mensen scheiden, dus worden ze kemphanen, en de kinderen ongelukkig (‘Tijdbommen achter gesloten rolluiken’, Knack nr. 21). Maar, er zijn een reeks tegenvoorbeelden, die aantonen dat deze causaliteit niet eenduidig is. Niet uit elke A volgt B. Mensen scheiden, vinden een evenwicht terug in hun persoonlijke leven, en de kinderen ontwikkelen zich verder zoals kinderen zich horen te ontwikkelen. Uit A volgt C en D. De andere zijde zou zijn: Mensen scheiden niet, dus hebben ze het lekker leuk samen, en de kinderen zijn gelukkig. Uit Z volgt C en D. Maar, er zijn een reeks tegenvoorbeelden, die aantonen dat ook deze causaliteit niet eenduidig is. Mensen scheiden niet, geraken verstrikt in een zekere mate van destructiviteit, en de kinderen slepen een hele rugzak mee als ze hun start maken in het leven. Uit Z volgt B.

Moeilijk om cijfermatig te onderbouwen wat er het meest gebeurt, maar als je rondom je heen kijkt, zie je het vaakst mensen die in een vechtscheiding terechtkomen, en mensen die in een destructieve relatie blijven steken. Uit A of Z volgt B. Mensen die op een constructieve manier hun huwelijk samen ontmantelen om ervan over te houden wat van wezenlijk belang is voor de kinderen, en mensen die op een constructieve manier hun huwelijk verder kunnen zetten, zijn eerder de uitzondering dan de regel. Uit A of Z volgt C en D.

Ligt dat aan het huwelijk, of aan de echtscheidingen? Ligt het aan de kinderen? Ik denk het niet. Het ligt aan de mensen. We hebben een niet-ge-identificeerde variabele XY. Het ligt aan het algemene verzaken van mensen aan de fundamentele waarden in het leven, of ze nu religieus gefundeerd zijn of niet. Er worden wetten en normen nageleefd, die voor waarden zouden moeten staan, maar de waarden worden met voeten getreden. Er gebeuren drama’s achter gesloten rolluiken, dat is zeker. Maar die gesloten rolluiken hangen evengoed aan huizen van gescheiden als aan huizen van gehuwde mensen. Het probleem zit hem niet in de gesloten rolluiken van de huizen, wel in de gesloten rolluiken van het hart. We moeten als maatschappij durven erkennen dat die drama’s van de gesloten rolluiken van het hart niets met A of Z te maken hebben, maar met XY. Dat behoedt ons allemaal voor een al te snel oordeel. Je hoort het vaak genoeg: dat kind heeft gescheiden ouders, die zal het wel moeilijk hebben. Dat is een unfaire houding, eerst en vooral ten opzichte van dat kind, maar ook ten opzichte van die ouders, ten opzichte van de gescheiden ouders in het algemeen, ten opzichte van de kinderen van getrouwde ouders die het misschien een pak moeilijker hebben, enzovoort enzoverder. Het is een unfaire houding omdat ze uitgaat van de premisse dat A naar B leidt. Terwijl de juiste premisse is dat A én Z allebei tot C en D kunnen leiden, als iedereen die erbij betrokken is XY hoog in het vaandel voert.

Naam en adres bekend bij de redactie.