Men begrijpt : Ruys bedoelt zichzelf. En inderdaad : ?Ik behoorde in die tijd tot de bevoorrechte getuigen.? Klaagt hij alweer dat hij niet werd geconsulteerd ? Hoe dan ook beweert Ruys dat De Witte het wel bij het rechte eind heeft, maar dat hij hem ?niets nieuws? te melden heeft, dat hij het allemaal al weet. Dat kan natuurlijk wel best zo zijn, maar heeft Ruys alles wat hij dan zogezegd weet, ooit al eens meegedeeld, zoals het een journalist betaamt ?

Welnee.

De Wittes boek geeft onder meer aan welke dubieuze rol België heeft gespeeld in de pogingen om in Kongo een neokoloniaal regime te installeren dat zich, in die koude-oorlogstijd, de Belgische, Amerikaanse, westerse voogdij zou moeten laten welgevallen. Aangezien de nationalistische Kongolese eerste minister Patrice Lumumba dat niet wou, moest hij worden uitgeschakeld en hij werd inderdaad afgezet en even later vermoord. Ruys bevestigt in zijn column de Belgische rol in de plannen om Lumumba ?van het bewind af te houden?, ?zijn gezag te ondergraven? : ?Het Belgische establishment heeft toen aangestuurd op de liquidatie van een politiek en een persoon?, die van Lumumba. En ?liquidatie van een persoon?, dat betekent toch : moord ?

Ruys wist het misschien, maar hij heeft het altijd verzwegen. Goed tien jaar geleden, toen zijn geheugen nóg frisser was dan het nu nog is, publiceerde hij het boekje ?Vijfentwintig jaar Kongo-Zaïre? (1985), waarin hij met geen woord rept over de Belgische betrokkenheid bij de liquidatie van Lumumba. Zelfs in zijn pas verschenen boek ?Achter de maskerade? heeft hij het over ?de fysieke en politieke uitschakeling? van Lumumba (blz. 122), maar dan niet om Belgische instanties, maar wel… de Amerikaanse inlichtingendienst CIA als verantwoordelijke aan te wijzen.

In ?Crisis in Kongo? roept Ludo de Witte ook donkere vermoedens op over de rol van koning Boudewijn. Daarover heeft Ruys zeker nooit iets te melden gehad. Integendeel, in de hele Kongolese dekolonisatie heeft Ruys Boudewijn altijd als een toonbeeld van klaarziendheid voorgesteld, in fel contrast met de slapheid en lafheid van de ministers, die het liefst zo snel mogelijk van het Kongolese wespennest afwilden. En ook in ?Achter de maskerade? (blz. 219) beschrijft Ruys Boudewijns Kongo-politiek louter vanuit diens ?verantwoordelijkheidsbesef?.

Kunnen wij bij Ludo de Witte nog iets leren wat Ruys misschien altijd al wist maar ons altijd heeft onthouden ? Zeer zeker.

Bijdragen : Piet Piryns, Peter Renard, Marc Reynebeau