DOOR FRANS VERLEYEN

Ze hadden zo hun best gedaan, de mannen en vrouwen die met wat stenen van hun eigen parlement een nieuw huis wilden bouwen. Het moest veel wit hebben, open ramen en een van waarheid gemaakte architectuur. Maar nog voor ze de meiboom op het dak konden planten, stortte hun hele werkstuk al in elkaar. Het bezweek onder het gewicht van één man, de eerste-minister die nog maar eens zijn regering (en andere dingen) overeind moest houden.

De Dutroux-Commissie had in haar door de Kamer eensgezind goedgekeurd rapport de suggestie gedaan om gewezen justitieminister Melchior Wathelet mee verantwoordelijk te achten voor het drama. Via de Franstalige partijen druiste die plechtige aanbeveling in tegen de belangen van het kabinet. Dus, first things first, moest de commissie gekortwiekt worden. De premier stak ongegeneerd zijn politieke zweetvoeten uit en sprak : een gewezen PSC-minister van Justitie die in het Dutroux-rapport vernoemd wordt, is al zwaar genoeg gestraft. We laten hem derhalve verder ongemoeid.

Toen werd alles weer stil en lag de bouwwerf in puin. Het regime was gered. De regering kan verder ronddwalen in haar statige doelloosheid en Europees rechter Melchior Wathelet behoudt zijn inkomen en vergoedingen van bijna een miljoen per maand. Op het spreekgespoelte in het zogenaamde paleis der Natie (Marc Verwilghen destijds tot de ouders : ?u bent hier thuis, want dit gebouw is van u?) stamelden bleke fractieleiders hun bange woorden : het redden van de Dutroux-Commissie, van haar en ons geweten, van de rechtvaardigheid, de kinderen, de eerbied voor het openbaar gezag die redding was helaas geen ?crisis? waard.

Dat is logisch, verklaarde een goedlachse SP-leider Louis Tobback op volle televisie. ?Denk toch aan Maastricht, de normen en de euro. Denk aan uw sociale zekerheid, uw pensioen die door een val van de regering in gevaar zouden komen.? En : ?al die commissies worden tegenwoordig heilig verklaard, maar ik ben tegen heiligverklaringen.? Ter wille van dat soort leugens zal niemand nog gestraft kunnen worden voor zijn of haar aandeel in de boosaardige tragedie die België kapotmaakte. Want als de schuldige opperhoofden hun privilegies mogen behouden, dan vanzelfsprekend ook het lagere voetvolk. Vaarwel, commissie van de witte zuivering.

Het land voelde zijn maag keren en betaalde nog maar eens de tol voor zijn eigen onverstand. Precies twee jaar geleden brachten de kiezers de nu heersende coalitie aan het bewind. Die onherroepelijke vergissing heeft ons inmiddels een fortuin gekost aan gewone welstand en elementair fatsoen, waarvan de voorraad al zo beperkt was. In zijn bank op de eerste rij, nauwelijks luisterend naar de met hun eigen onderworpenheid verlegen redenaars, zit J.L. Dehaene diep in zijn buik te grinniken terwijl hij wat in breed afgestempelde papieren neust en, demonstratief, andere dingen aan zijn hoofd heeft.

Het grootste mysterie dat over de Wetstraat hangt, kan als volgt onder woorden worden gebracht : waar haalt één zich dan nog christelijk noemend personage zoveel blufmacht vandaan ? Waar blijft die beroemde, in de politieke theorie zo hoog aangeschreven countervailing power waarmee verdrukkers, dom of slim, afgeremd moeten worden ? En vooral : waarom doet een regeringsleider al dat vuile werk, in dienst van wie of wat ? Iemand die elke nacht met zichzelf gaat slapen zou toch moeten weten wat de motieven van zijn ambtelijk leven zijn ? Het gaat dus om een samengestelde vraag, beurtelings ingeleid door de begrippen ?waar, waarmee en waarom.? Drie keer ?waar ??, drie keer de aanduiding van een zoeken naar de plaats van de oorzaak en van het politieke wapenarsenaal dat Marc Verwilghen aan flarden schiet.

De antwoorden liggen voor de hand, maar missen een hard bewijs : het Hof, de Nationale Bank, de Europese oligarchie, de grote financiële groepen. We vermoeden wel met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat zij genoeg middelen hebben, subtiele of ruwe, om in Europa en daarbuiten elke belangrijke politicus (en zijn partijmilieu) te kopen. We weten zeker dat dit gebeurt via mondaine netwerken, zorgvuldig bijgehouden agenda’s en telefoonnummers. Bekommernis voor de wereld en haar mensen komt er slechts in pr-vertaling aan te pas. Openhartige beroepspolitici laten nooit na erop te wijzen : in hun vak is het hard knokken. De Zestien is geen hoofdkwartier van en voor het volk maar een met bladgoud versierde bunker.

Iets staat vast. We zien met opvallend grote regelmaat hoe alle parlementaire commissies in de wielen gereden worden door invloeden van buitenaf. Ook het onderzoek naar het Rwandese bloedbad, naar de sekten en de Bende van Nijvel kende nooit een ongehinderd, harmonisch verloop. Op tijd en stond wordt de occulte invloed van de monarchie, de kerk en de gerechtelijke elite voelbaar. Daartussen mengt zich de geur van het internationale bedrijfsleven, op zoek naar overheidsopdrachten. In de Wathelet-kwestie suggereert de Waalse pers dat hij net als Dehaene vice-premier was toen Agusta en Dassault met hun smeergeld rondliepen.

HET ARDENNENOFFENSIEF

Pas wanneer ze esthetisch en elegant beoefend wordt, is democratie volkomen de moeite waard. Clichés kunnen ook waar zijn : onder onze ogen is een dagelijkse samenzwering tegen dat soort politieke schoonheid aan de gang. De zogenaamde botheid, ruigheid of verbale armoede in het huidige regeringsklimaat is geen toeval zonder betekenis. Misschien daarom schijnt het parlement tegenwoordig zijn natuurlijk gezag wat te willen herstellen. In openbare vergadering blijft het zoals vanouds blind gehoorzamen aan de partijbesturen en hun ijzeren meerderheid, de van ontreddering kakelende PS inbegrepen. Maar het zoekt voor zijn resterend eergevoel een uitweg in de onderzoekscommissies.

Zelfs daar zet Dehaene nu zijn zware voet voor, tot verbaasd ongeloof van ook buitenlandse waarnemers. Sedert vorige week heeft oud-België, met tijdelijk succes, zijn Ardennenoffensief ingezet. Een half jaar geleden, drie dagen na de stille mars van de 300.000 in Brussel, stond op deze pagina de gedachte dat het zelfgekozen symbool van de witte vlaggen een ingebouwde waarschuwing bevat : die vlaggen worden uitgestoken door wie zich wil overgeven aan de vijand. ?De kans is groot dat zij het pleit toch zullen verliezen.?

Wel, dat is ondertussen gebeurd.