In de strijd tussen het seculiere en het islamitische Turkije werden twee generaals aangehouden. Ze zouden een staatsgreep hebben gepland.
De strijd tussen de islamistische regeringspartij voor rechtvaardigheid en ontwikkeling, AKP, en de seculiere elite van Turkije bereikte zaterdag een nieuw hoogtepunt. De politie arresteerde 21 mensen op beschuldiging van lidmaatschap van een terroristische organisatie. Onder hen twee voormalige generaals van het Turkse leger. Ze zouden deel uitmaken van een seculier en ultranationalistisch netwerk, dat luistert naar de naam Ergenekon. De bedoeling was dat een reeks gewelddadige manifestaties voor voldoende chaos zouden zorgen om een machtsgreep van het leger mogelijk te maken. Het Turkse leger greep in de jaren zestig en zeventig verschillende keren de macht. Het verdedigt traditioneel de seculiere waarden van de republiek, zoals die door Mustafa Kemal Atatürk werd geïnstalleerd. Atatürk geldt als de stichter van het moderne Turkije. De aanhang van de seculiere staat is ook in andere overheidsinstellingen nog altijd sterk vertegenwoordigd. Onder meer in het gerecht.
Die seculiere stroming ziet al een tijd met lede ogen aan hoe de islamistische AKP van premier Recep Tayyip Erdogan zijn greep op de macht verstevigt. De ex-generaals die zaterdag werden aangehouden zouden ook de hand hebben gehad in de demonstraties vorig jaar, die wilden verhinderen dat de islamist Abdullah Gül tot president van de republiek werd verkozen. Een van hen wordt genoemd als het brein achter pogingen tot staatsgreep in 2003 en 2004. Ergenekon is vermoedelijk een erfgenaam van de clandestiene anticommunistische cellen uit de tijd van de Koude Oorlog. Het zou daarna een nieuw leven hebben gevonden in de strijd tegen de Koerdische guerrilla en nu dus tegen antiseculiere stromingen in het politieke bestel van het land. Ergenekon zou de voorbije jaren een rol hebben gespeeld in verschillende bloedige aanslagen in Turkije, waarvan onder meer de Armeense journalist Hrant Dink het slachtoffer werd. Er zitten ondertussen al circa tachtig mensen in de cel, die met de organisatie in verband worden gebracht.
Seculiere kringen wijzen al die beschuldigingen van de hand. Ze wijzen erop dat de arrestaties vorige zaterdag wel toevallig samenvielen met een belangrijke zitting in het proces dat tegen de AKP loopt. Een aanklager in Istanbul vraagt het Turkse grondwettelijke hof dat de partij zou worden ontbonden omdat ze de seculiere republiek wil vervangen door een republiek op basis van de islamitische wet. Tientallen partijleiders lopen het gevaar dat ze voor vijf jaar verbod krijgen om aan politiek te doen. Onder hen premier Erdogan en president Gül.
Aan de basis van dat proces ligt een beslissing van de regering om meisjes toe te laten om aan de Turkse staatsuniversiteiten een hoofddoek te dragen. Tegenstanders zien in die beslissing een symbool voor de islamistische agenda van de AKP. Dat de AKP tegelijk de grootste pleitbezorger is van een Turks lidmaatschap van de Europese Unie doet daar voor de voorstanders van de seculiere republiek niets aan af. Maar dat die hele machtsstrijd de kansen van Turkije om bij Europa aan te sluiten niet groter maakt, is wel zeker.
Hubert van Humbeeck
