Als ze de kans kregen, zouden veel Europeanen doen zoals de Zwitsers: tegen de vrije arbeidsmigratie in Europa stemmen.

Na jaren van miserie gloort er hoop aan de einder. Als de voortekenen niet bedriegen, trekt de Europese economie zichzelf eindelijk langzaam uit het moeras. Helaas voor de Unie doemt er ondertussen een probleem op dat zo mogelijk nog groter is dan de economische neergang van het voorbije halve decennium. Dat probleem is niet economisch maar politiek van aard en het raakt het hart van waar het de Europese samenwerking om te doen is: dat mensen binnen de grenzen van de Unie kunnen gaan en staan waar ze willen, dat ze overal kunnen werken en een leven uitbouwen. Dat ze geen buitenstaanders zijn, maar deel van een samenleving.

Zwitserland zit in Brussel niet mee aan tafel. Maar afgezien daarvan is het met zo veel draden en akkoorden met de Unie verbonden dat eigenlijk alleen het formele lidmaatschap ontbreekt. Tien dagen geleden namen de rijke Zwitsers bij referendum uitgerekend dat deel van hun deal met Brussel op de schop, dat het vrije verkeer van personen regelt. De uitkomst van het Zwitserse referendum werd in veel lidstaten door veel mensen op instemming onthaald. Vooral Oost-Europese arbeidsmigranten zijn in West-Europa zelden nog bijzonder welkom. Denk aan het Britse voornemen om de migratie van Roemenen en Bulgaren aan strenge voorwaarden te onderwerpen. Denk aan de problemen in Frankrijk met Roma. Een referendum zoals in Zwitserland zou in veel lidstaten eenzelfde resultaat opleveren.

Die interne dissidentie vreet als een worm aan de cohesie in de Europese Unie. Ze tast ook haar mogelijkheden aan om een rol van betekenis te spelen in, bijvoorbeeld, Oekraïne of in de crisis in Bosnië, waar manifestanten ook op steun uit Brussel rekenen. Tenslotte willen veel van die mensen uiteindelijk ook zelf hun kans wagen in het rijkere deel van Europa. En eigenlijk laat de Unie hen daar ook van dromen.

Zoals de Zwitsers schuilen achter hun hoge bergen, zoeken veel Europeanen naar de geborgenheid van een bekende omgeving. Eurosceptici en populisten wekken de indruk dat ze alleen veilig zijn achter de oude, vertrouwde grenzen. Dat verhaal klopt niet: de oude wereld komt niet terug. Niet met maar ook niet zonder de Europese Unie. Dat wil daarom niet zeggen dat politici de zorgen die mensen zich maken alleen op de rug van eurosceptici en populisten kunnen blijven schuiven. Dat is toch ook te gemakkelijk.

Hubert van Humbeeck is commentator van Knack.

‘De oude wereld komt niet terug. Niet met maar ook niet zonder de Europese Unie.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content