Een labyrint van omzendbrieven en richtlijnen heeft de voorbije jaren voor een verdoken beleid gezorgd. Tijd om de juridische gaten weer te dichten, vindt een groep van juristen.
De voorbije weken kwam er weer een omzendbrief uit die strikte voorwaarden opsomt voor illegalen die op basis van de vreemdelingenwet een verblijfsvergunning ‘in buitengewone omstandigheden’ mogen aanvragen (het beruchte artikel 9, lid 3). De omzendbrief, die een andere omzendbrief van enkele jaren eerder moet vervangen, benadrukt onder meer dat illegaal verblijf een strafbaar misdrijf is en dat ambtenaren verplicht zijn om dat onverwijld aan het parket te melden. Is zo’n verklikkingsbevel wettelijk of niet? Jurist Eric Somers: ‘Volgens ons is er geen meldingsplicht van illegaal verblijf. Bepaalde vakbonden hebben al te kennen gegeven dat ze het ook niet zullen toepassen. Maar dat voorbeeld toont aan wat voor een labyrint aan omzendbrieven, interne richtlijnen en ongeschreven regels er de laatste tien jaar gegroeid is op het vlak van het vreemdelingenbeleid.
Dat is een verdoken beleidsvorming geworden, die soms niet eens openbaar en weinig doorzichtig is. In het ergste geval leidt het tot administratieve willekeur en grote rechtsonzekerheid. Wij willen met dat verdoken beleid breken en terugkeren naar een moderne en transparante wetgeving’.
Een groep juristen, die dagdagelijks met migratieproblemen te maken heeft, komt nu met een voorstel om de achterhaalde vreemdelingenwet van 1980 grondig te hervormen en een aantal lacunes aan te vullen. Het gaat vooral om juristen die de voorbije jaren betrokken waren bij de regularisatiecampagne die uiteindelijk, ondanks alle problemen en vertragingen, globaal positief is verlopen. Van de ongeveer zestigduizend mensen die een aanvraag hadden ingediend, werd tachtig procent geregulariseerd. Volgens een enquête diende de helft van de illegalen in België echter geen aanvraag in, wegens gebrek aan informatie of om andere redenen. Sindsdien zijn er natuurlijk ook weer nieuwe vreemdelingen illegaal binnengekomen of uitgeprocedeerd. Het gevolg is dat er volgens sociale diensten nu minstens evenveel illegalen zijn als in januari 2000, toen de regularisatiecampagne van start ging. Dat heeft ertoe geleid dat er nu weer duizenden mensen proberen om via de bovenvermelde procedure voor ‘buitengewone omstandigheden’ toch nog geregulariseerd te raken.
Eric Somers van het Vlaams Minderhedencentrum: ‘Wij betreuren dat de regularisatie tot die eenmalige opkuisoperatie beperkt is gebleven en dat er geen conclusies uit getrokken zijn om de problemen op structurele basis te regelen. In ons voorstel voor een herziene vreemdelingenwet nemen wij daarom een aantal criteria van de regularisatiecampagne expliciet op. Ernstig zieken, bijvoorbeeld, hebben dan wettelijk recht op een verblijfsvergunning en hangen niet meer af van de discretionaire macht van ambtenaren.’ Hetzelfde geldt voor enkele andere groepen zoals niet begeleide minderjarigen, slachtoffers van mensenhandel, samenwonenden, vreemdelingen met duurzame banden, onverwijderbare vreemdelingen, enzovoort. Bij wijze van voorlopige verblijfstitel krijgen die nu, paradoxaal genoeg, soms een bevel om het grondgebied te verlaten, waarvan de uitvoeringstermijn wordt verlengd. In het voorstel van de groep juristen zou de wet ook automatisch een machtiging tot verblijf moeten geven aan alle vreemdelingen die al langer dan drie jaar in een administratieve procedure vastzitten, niet door eigen schuld, maar wegens de trage afhandeling door de overheid. Zo zijn er op dit moment nog zo’n dertigduizend ‘oude’ asieldossiers hangende.
Het alom gevreesde ‘aanzuigeffect’ zal een gemoderniseerde vreemdelingenwet volgens de groep juristen niet hebben: er wordt niet meteen gepleit om de grenzen open te gooien of de ‘migratiestop’ van 1974 te doorbreken. Eric Somers: ‘Wij hopen alvast dat ons voorstel in het regeerakkoord voor de volgende regering wordt opgenomen. Als dat het geval is, zal er tenminste een grondig debat moeten worden gevoerd, en dat kan eindelijk de eerste stap zijn voor een echt migratiebeleid. Een aparte minister van Migratie, die de versnipperde bevoegdheden kan coördineren, zou de wil om een echt beleid te voeren nog extra kracht bijzetten en zichtbaar maken.’
