Pierre Kroll, huiscartoonist van Le Soir en Bekende Waal, maalt niet om een politieke crisis meer of minder, zolang hij maar kan blijven tekenen. ‘Voor mij mag die kamikazecoalitie er best komen. Ik hou wel van wat avontuur.’

Hij tekent al dertig jaar cartoons, professioneel dan. Maar eigenlijk tekent Pierre Kroll al van toen hij een kleine jongen was. Op school bracht hij zijn klasgenoten vaak achter de rug van de juf of meester aan het lachen met zijn geestige karikaturen. Het kwam hem vaak op strafstudie te staan. Later ging hij architectuur en stedenbouwkunde studeren, maar liever dan huizen en straten te schetsen, bleef hij zich toeleggen op het tekenen van spotprentjes.

Vandaag verdient Kroll daar goed zijn brood mee. Hij heeft een dagelijkse cartoon in Le Soir, tekent ook voor een aantal Franstalige tijdschriften en op zondagochtend zit hij in het RTBF-programma Mise Au Point, waar hij de politieke actualiteit becommentarieert. Kroll is in Franstalig België veel meer dan een cartoonist. Hij is opiniemaker, Bekende Waal, societyfiguur en een man met een groot hart die zijn beroemdheid graag leent aan een goed doel.

Druk voelt hij niet meer, als hij dagelijks tegen uiterlijk een uur of zes een tekening naar Brussel moet doorsturen, vertelt Kroll op het terras van zijn zelfontworpen moderne villa, met veel hout en staal, in de groene heuvels rondom Luik. Die verplichte cartoons structureren zijn dagen. ‘Dan heb ik toch het gevoel dat ik mijn tijd niet doelloos heb verspild’, lacht hij.

Met zijn scherpe cartoons is hij een soort beeldend verslaggever van de Belgische politiek geworden. Het eerste wat een mens doet wanneer hij de krant Le Soir in handen krijgt, is doorbladeren naar pagina twee, de vaste stek voor de tekeningen van Kroll.

Kunnen we al spreken van een politieke crisis, meneer Kroll?

PIERRE KROLL: We zijn toch op de goede weg. Tenzij je ervan uitgaat dat België voortaan permanent in een staat van politieke crisis verkeert. Maar de vorige keer hebben we natuurlijk wel het lengterecord qua regeringsvormen gebroken: 541 dagen. Dat is de nieuwe maatstaf geworden. Als we de klus ditmaal in 100 dagen klaren, zal iedereen zeggen dat het snel is gegaan.

Toch lijken de Belgische politieke crisissen steeds dieper te worden?

KROLL: Het politieke landschap in Vlaanderen en Wallonië wordt in elk geval asymmetrischer. De N-VA heeft geen tegenhanger in Wallonië. Er zijn geen Waalse nationalisten of separatisten, behalve dan de rattachisten die ijveren voor de aansluiting van Wallonië bij Frankrijk, maar die behalen nauwelijks stemmen. Het nationalisme als stroming bestaat hier niet.

Dus is een nationalistische politieke partij voor de Walen ook moeilijk te vatten?

KROLL: Precies. Ook moeilijk te begrijpen en behoorlijk ergerlijk is de redenering van Bart De Wever dat een federale regering zonder de N-VA niet democratisch zou zijn. En dat dit een slag in het gezicht van Vlaanderen zou betekenen. Twee op de drie Vlamingen hebben niet voor hem gestemd, toch? In Wallonië verkondigt de PS overigens iets soortgelijks. Zonder de PS zou een federale regering in Wallonië geen democratische legitimiteit hebben. Kom nou. Het is volstrekt democratisch om de driepartijencoalitie van Di Rupo voort te zetten, die beschikt nu trouwens ook over een meerderheid in Vlaanderen, net zoals de centrumrechtse coalitie van De Wever democratisch is. Het probleem met De Wever is dat het federale niveau hem welbeschouwd geen bal kan schelen.

Is dat een reden om de N-VA aan de kant te zetten?

KROLL: Ja. Voordat je Nigel Farage aan het hoofd van de Europese Commissie plaatst, zal die in zijn eentje allicht meer dan 50 procent van de stemmen moeten behalen, niet? Zelfs als hij 49,9 procent behaalt, kun je nog terecht zeggen: liever niet. Want Farage wil alleen maar de macht grijpen in de Europese instellingen om ze vervolgens van binnenuit op te blazen. Zo bekijken wij Bart De Wever ook in Wallonië. Als iemand die de boel wil splitsen, of op z’n minst fundamenteel ondersteboven wil halen.

De Wever heeft een slecht imago in Wallonië?

KROLL: De Wever is iemand die de Walen doorlopend beledigt, dat beeld zit vrij duurzaam in de geesten van de Walen verankerd. Dat is helemaal zijn eigen schuld. Hij heeft dat ook bewust zo gewild. Misschien zijn er ook een aantal culturele barrières. De Walen hebben zijn humor nooit goed begrepen. Wij kennen hem niet als de grappenmaker van amusementsprogramma’s. Wat wij van de man onthouden, zijn vooral beledigingen en misprijzen.

Toch stelt hij zich steeds weer als slachtoffer op. Denk aan dat satirische stukje van Pierre Bouillon in Le Soir. Die had geschreven dat het misschien een goed idee zou zijn om alle N-VA’ers op een boot te zetten en die vervolgens in het midden van de oceaan tot zinken te brengen. En dan begint De Wever altijd te jammeren: ‘Zie je wel, ze willen me dood.’ En hij komt daarmee weg.

Op de website van de N-VA van Zaventem stond ik ooit in een top drie van grootste Vlamingenhaters, samen met de Franse journalist Jean Quatremer van Libération en tekenaar-humorist Philippe Geluck. Maar ik ben helemaal niet anti-Vlaams. Toch was een of andere gepensioneerde professor van de Universiteit Antwerpen tot die conclusie gekomen na een onderzoek naar de beeldvorming van Bart De Wever op de RTBF.

Magda Michielsens betoogde inderdaad dat De Wever in het zondagochtenddebat Mise Au Point van de RTBF systematisch wordt gedemoniseerd, en dat de karikaturen die u tijdens dat programma maakt daartoe bijdragen.

KROLL: Ze vergeleek Mise Au Point met de Rwandese haatzender Milles Collines! Mijn karikaturen vormen volgens haar een onderdeel van een georkestreerde haatcampagne tegen De Wever. Terwijl de N-VA steeds opnieuw voor die debatten wordt uitgenodigd, maar weigert te komen! Een enkele keer komt Karel Vanlouwe of Erik Defoort, maar die laatste begint elke tussenkomst met: ‘Ik spreek niet namens mijn partij.’ Ik teken De Wever ook niet zo vaak. Elio Di Rupo heb ik honderd keer meer getekend. En die tekeningen zijn zeker niet aardiger van toon. Ik ben een cartoonist. Ik drijf nu eenmaal de spot met politici, zij het nooit op een gratuite manier. Het is wereldwijd bekend dat De Wever destijds behoorlijk rond was. Mij dan verwijten dat ik hem als een dikkerd teken, is te kwader trouw.

Volgens Michielsens kwam hij ook altijd over als een idioot.

KROLL: Dat vind ik niet. Ik tekende hem dik en geel, op televisie dan, waar ik met kleur werk, en verder als iemand die een hekel heeft aan de Walen en juist de anderen een beetje voor idioten aanziet. Prins Filip, die altijd en overal aan iedereen ging vragen wat hij moest doen, kwam stukken debieler over. Of koning Albert. Toen ik Albert begon te tekenen als een oude man in kamerjas en op pantoffels, heb ik in Franstalig België ontzettend veel negatieve reacties gekregen. Een schande was het, om zo met de koning de draak te steken.

Mijn cartoons die het vaakst door Le Soir zijn geweigerd, gaan over Bart De Wever, precies omdat de krant zich wat terughoudend wil opstellen. ‘De Wever praat sowieso al nauwelijks met ons,’ kreeg ik dan te horen, ‘we krijgen geen informatie en hij wil ons nooit een interview geven, dus houd je een beetje in.’ Dat hebben ze me nooit gezegd voor Elio Di Rupo of Didier Reynders. Hij heeft dus geen reden tot klagen. Eerst beledigt hij de Walen aan de lopende band, nadien hangt hij de Calimero uit. Dat komt slecht over.

Is het beeld van De Wever sinds de laatste verkiezingen toch niet een beetje veranderd?

KROLL: Dat denk ik wel. De boodschap die De Wever maar blijft herhalen, dat je door hem af te wijzen ook de Vlamingen beledigt, begint langzaamaan door te sijpelen. Op den duur raken ook steeds meer Walen van die gedachte doordrongen. We moeten inderdaad toch wat aardiger worden tegen de Vlamingen en die arme De Wever. (lacht) Rechtse economische kringen hopen natuurlijk al langer dat de PS dankzij De Wever eindelijk in de oppositie zal belanden.

Het doel heiligt de middelen?

KROLL: De PS is hier natuurlijk ook al 25 jaar aan de macht. Bepaalde groepen in de Waalse samenleving snakken echt naar verandering. Veel mensen twijfelen echter aan de goede bedoelingen van Bart De Wever. Zelfs Didier Reynders, die heel goed weet dat er in zijn partij en achterban best wel voorstanders zijn van samenwerking met De Wever, durft daar niet hardop voor te pleiten. Bart De Wever blijft voor de meeste Franstaligen de Grote Boze Wolf. Om de Franstaligen voor zich te winnen, zou hij moeten zeggen: ‘Ik hou van dit land en van de Rode Duivels’, maar dat kan of wil hij niet.

Tekenaar Philippe Geluck geeft openlijk toe dat hij een nostalgische belgicist is. U ook?

KROLL: Niet zo sterk als hij. Ik heb wel iets met speculaas en ben geboren in Congo in 1958, hetzelfde geboortejaar als het Atomium, dus in die zin heb ik typisch Belgische wortels. Maar ik zou nog geen kwartier op een barricade in Brussel gaan vechten om België tegen de slechte Vlamingen te verdedigen. Ik voel me meer Waal dan Belg. En Wallonië is in de geschiedenis vaak net zo slecht door dit land behandeld als Vlaanderen. Walen en Vlamingen werkten hier samen in de mijnen. De Wever geeft de indruk dat terwijl de Vlamingen het harde labeur deden, de Walen bovengronds aan de toog een glas zaten te drinken, maar dat klopt dus niet. En de winst van die gezamenlijke arbeid is niet naar Wallonië, maar naar de grote vermogens in Brussel gegaan.

Bij de stichting van België in 1830 sprak ook in Wallonië maar tien procent van de bevolking Frans. Dat was de heersende sociale klasse, net zoals in Vlaanderen. De gewone Waal in Luik begreep geen Frans. Zelfs Albert I, toch al de derde Belgische koning, werd bij zijn blijde intrede in Luik door de burgemeester in het Waals ontvangen. Men moest hem vertalen wat er werd gezegd. Dat is wat me niet bevalt bij flaminganten. Ze geven de indruk dat de Walen als een soort koloniale macht in Vlaanderen zijn tekeergegaan en neerkeken op het Vlaamse klootjesvolk.

Als ik voorstander ben van het behoud van België, is dat vooral omdat België een soort mini-Europa is. Ik zou het een slecht signaal vinden mochten we er niet eens met twee volken in slagen om samen te leven. We hoeven daarom niet van elkaar te houden, we hoeven zelfs elkaars taal niet te spreken. Ik heb Nederlands geleerd op school in Luik. Maar de enige plek waar ik mijn Nederlands kon oefenen, was in Voeren, en dat was toen niet echt geliefd bij Luikenaars. En dus ben ik alles weer vergeten.

Hoe tekent u de nieuwe protagonisten van de huidige crisis, zoals Benoît Lutgen en Charles Michel?

KROLL: Ik probeer altijd een kenmerkende eigenschap te zoeken waar politici zelf liever niet mee uitpakken. Benoît Lutgen heb ik natuurlijk al vaker getekend sinds hij Joëlle Milquet als CDH-voorzitter is opgevolgd. Ik teken hem met een heel vierkant hoofd en als een koppigaard. In het begin zag je naast Lutgen ook altijd de schaduw van Milquet. Dan stond ze achter hem met haar grote zwarte laarzen en een zweep. Lutgen als de onderdanige minnaar! (lacht) In mijn laatste tekeningen baalt hij de hele tijd en zit Elio Di Rupo telkens ergens verstopt in de kamer, in de garderobe of achter het gordijn.

Toen Charles Michel als piepjonge kerel minister werd, was hij toch vooral de zoon van Louis Michel, dus tekende ik hem altijd met de hele familie, als le grand gamin. Nu hij op zijn eigen benen staat, zal ik eerder de arrogantie van de MR in mijn tekeningen benadrukken. Want dat is toch altijd wat hun de das omdoet. Ze worden heel snel onaangenaam in de omgang. Ook al is Michel heel erg van de middenstand, veel meer dan Didier Reynders, er is altijd een moment dat MR-kopstukken de indruk wekken dat ze er alleen zijn voor de mensen die golf spelen.

Maakt de beruchte kamikazecoalitie volgens u een kans?

KROLL: Ik geloof er niet echt in. Binnen België bestaan er toch nogal wat belgicistische krachten, ook buiten de economie, die tot elke prijs zullen proberen te verhinderen dat de N-VA de sleutels van de macht in handen krijgt. Kijk ook naar al die mensen die de Belgische vlag hebben uitgehangen voor de Rode Duivels. Voordat men het land doet ontploffen, zal men toch over die krachten in de samenleving heen moeten walsen.

Voeg daarbij dat de PS heel wat mensen in Wallonië angst inboezemt. Bij de vorige regionale verkiezingen kon Ecolo in Wallonië een meerderheid vormen met CDH en MR. Een stuk van de partij voelde daar wel wat voor. Maar toenmalig Ecolo-voorzitter Jean-Michel Javaux heeft me achteraf verteld dat niet alleen de vakbonden maar ook de werkgevers zware druk op hem hadden uitgeoefend om met de PS in zee te gaan. Nu weer. Als Di Rupo op de televisie verklaart dat we CDH moeten helpen om nee te zeggen tegen De Wever, dan klinkt dat misschien heel vriendelijk, maar het zijn regelrechte dreigementen. ‘Kijk uit, het kan wel eens heel erg fout lopen als wij er niet bij zijn.’ (lacht)

Het beeld van het rode Wallonië, met een alomtegenwoordige PS, klopt dus wel?

KROLL: Zeker. De PS is een echte oorlogsmachine. Voor mij persoonlijk mag die kamikazecoalitie er overigens best komen. Ik hou wel van wat avontuur en als karikaturist zal ik er ook een hele kluif aan hebben. Ik heb Michel al eens getekend als een islamistische zelfmoordterrorist, met een bommenriem om zijn middel, terwijl hij zegt: ‘Waarom noemen ze dit toch kamikaze?’

Hebt u andere taboeonderwerpen, behalve dan (een beetje) Bart De Wever?

KROLL: Je houdt natuurlijk rekening met het medium waarvoor je werkt. Te veel seks of overdreven geweld heeft geen plaats in een krant voor een breed publiek. Toch is het verbazend hoeveel vrijheid ik krijg bij Le Soir en op de RTBF.

Had u de Deense Mohammed-karikaturen kunnen maken?

KROLL: Ik heb heel veel karikaturen gemaakt over het onderwerp, maar om nu te zeggen, ik ga de profeet zelf tekenen, want ik heb zin dat men mijn huis in de fik steekt, daar zie ik de goede zin niet van in. Bovendien zijn die Deense tekenaars door hun krant in de val gelokt. Er is hun gevraagd: hoe zouden jullie de profeet tekenen? Maar ze wisten niet dat er bij moslims een religieus verbod rust op het afbeelden van de profeet. Ik heb nooit de noodzaak gevoeld om de profeet te tekenen. Hij is nooit verkozen en ook nooit tot formateur benoemd. Waarom zou ik hem dan tekenen? Alleen om te choqueren? Al vind ik wel dat die Deense tekenaars, in naam van de vrijheid van meningsuiting, het recht hadden om dat te doen. Ik heb naar aanleiding van het Mohammed-incident een pastiche gemaakt op het bekende schilderij van René Magritte met de pijp en het onderschrift Ceci n’est pas une pipe. Het was een leeg schilderij, met eronder geschreven: Ceci n’est pas Mahomet. Die tekening is de wereld rondgegaan. Ze stemt ook tot nadenken, maar niemand was gechoqueerd.

Krijgt u soms last met politici vanwege uw tekeningen?

KROLL: Dat is mij al heel lang niet meer overkomen. In Franstalig België ben ik toch een instituut geworden, een beetje onaantastbaar op dat vlak. Al zou het best kunnen dat mijn belastingbrief drie of vier keer wordt gecontroleerd. (lacht) Wel is het zo dat politici de cartoons van de anderen altijd leuker en beter vinden dan die van henzelf. Joëlle Milquet, bijvoorbeeld, houdt veel van wat ik doe, maar beweert dat ze zichzelf soms niet herkent in mijn cartoons, ook al heeft iedereen gezien dat het Milquet is.

U bent een van de weinige echt bekende Walen.

KROLL: Dat klopt. Yves Leterme heeft me verschillende keren gezegd: ‘In Wallonië ken ik alleen u. En Standard.’ (lacht) Om in Wallonië enige bekendheid te krijgen, moet je meestal eerst roem in Frankrijk vergaren. Vraag het maar aan Benoît Poelvoorde of Philippe Geluck. Die moesten eerst op de Franse televisie komen. Pas dan kregen ze iets extra’s in de ogen van de Walen. Wij hebben geen eigen televisieprogramma’s waarin je beroemd kunt worden. Wij worden elke keer verslagen door Franse programma’s en Franse sterren. Zelfs de meest onbetekenende Franse vedette lijkt belangrijker dan iemand van bij ons. De komiek François Pirette heeft een enorm publiek op RTL, maar een ster is hij niet. Zelfs Justine Henin is geen echte Waalse ster. Of Elvis Pompilio, toch ook een uitzonderlijke persoonlijkheid, mét sterallures, wordt niet als zodanig bejegend in Wallonië. Elvis, ja, leuke kerel, ik zat samen met hem op school. En dat is het dan. (lacht) Die bescheidenheid heeft ook positieve kanten. Ik heb geen zin om handtekeningen uit te delen als ik boodschappen ga doen. Al vraagt men mij wel overal om tekeningen. Jammer genoeg zijn er geen jonge meisjes die voor mijn huis komen slapen om te zien wanneer ik de deur uitga.

Bent u vertrouwd met het werk van Vlaamse cartoonisten?

KROLL: Ik kijk vaak naar de cartoons van Erik Meynen. Ik hou van zijn vertelstijl, een lang feuilleton zonder einde. Gal en Marec vind ik ook prachtig. Jullie hebben in Vlaanderen op dit moment echt heel goede karikaturisten, beter dan bij ons. Hier zie ik niet meteen de opvolging. (lacht) Maar niet getreurd. Hoe minder concurrentie, hoe beter.

DOOR HAN RENARD, FOTO’S KAAT PYPE

‘De PS is een echte oorlogsmachine en boezemt heel wat mensen in Wallonië angst in.’

‘Vlaanderen heeft op dit moment echt heel goede karikaturisten. Betere dan Wallonië.’