Christina von Wackerbarth (44), de nieuwe algemeen directeur televisie van de VRT, is gepokt en gemazeld in de tijdschriften. Ze is hard, bekwaam, gedreven, ambitieus.
Boeren die op hun tenen kunnen fluiten. Of sterker nog: op hun neus. Of boeren die een biet met buitenaardse afmetingen op hun akker hebben aangetroffen. Tegenwoordig zie je ze nog vaak voorbijschuiven in Afrit 9 en soortgelijke tv-programma’s. Er was evenwel een tijd dat ook de schrijvende pers nog belangstelling had voor deze unieke exemplaren van de menselijke soort. Vooral de reporters van het weekblad Panorama wisten hen begin jaren tachtig overal te vinden. Een van die reporters heette Christina von Wackerbarth.
“Journalist kun je niet worden: je bent het of je bent het niet”, zegt Piet Teigeler, die toen hoofdredacteur was. “En Christina wás het. Wat ik mij van haar uit die periode herinner? Ze had een brandweerrode mond en droeg een giga-strik in het haar. Ze zakte door met de rest van de redactie en moest ’s morgens uit bed worden gebeld, omdat ze anders haar deadline niet haalde.”
Von Wackerbarth, licentiaat in de Romaanse filologie, had na vier jaar het onderwijs voor bekeken gehouden. Bij Panorama was ze de vrijgevochten freelancer. Vast in dienst? Haar niet gezien. Tot Wiel Elbersen haar inlijfde bij Flair. “Wiel had de gave om mensen enthousiast te maken en dat flikte hij met Christina”, zegt Teigeler. “Ik was stomverbaasd toen ik zag hoe hij haar veranderde in een workaholic. Op dat moment is haar carrière echt begonnen.”
WONDERWOMAN BIJ LIBELLE
Ook Elbersen had voor Panorama gewerkt. Maar liever dan voor bestaande bladen te schrijven, vond hij er nieuwe uit: Flair, bijvoorbeeld, dat hij uitbouwde tot een succes. Von Wackerbarth, in wie hij het bladenvirus had bespeurd, werd spoedig na haar indienstneming chef-redacteur. Hij was haar mentor, zij was zijn rechterhand. Toen de Franstalige Flair in het zuiden des lands moest worden gelanceerd, werd Von Wackerbarth voor het eerst hoofdredacteur. Maar het blad kwam onder haar bewind niet echt van de grond en dus belandde ze weer in Antwerpen. Bij haar tweede benoeming tot hoofdredacteur was het raak.
Het ging niet goed met Libelle – dat net als Panorama en Flair in handen was van de Tijdschriften Uitgeversmaatschappij (TUM). En het ging nog slechter met de concurrent: Rijk der Vrouw. De oplossing lag voor de hand: de TUM kocht Rijk der Vrouw en liet het samensmelten met Libelle. Ambitie: een verkoop van 190.000 exemplaren binnen de drie jaar na de fusie. Na één jaar was die buit al binnen. Zelfs de grens van 200.000 werd vlot gepasseerd. Het duo Elbersen-Von Wackerbarth had toegeslagen: hij als architect op de achtergrond, zij als drijvende kracht op de redactie.
Elbersen was inmiddels behalve hoofdredacteur van Flair, ook uitgeefdirecteur van de TUM geworden. Teigeler herinnert zich nog dat Elbersen twijfelde toen hij voor die functie werd gevraagd: “Ik zei tegen hem: ‘Doen. Als iemand anders het doet, krijg je misschien een idioot boven je hoofd.’ Jaren later heb ik hetzelfde gezegd tegen Christina.”
In juli 1994 overleed Elbersen totaal onverwachts na een hartstilstand. De ontreddering in alle TUM-gelederen was groot. Maar iemand moest hem opvolgen. Het werd Von Wackerbarth. Niet meteen als directeur, maar als portfolioverantwoordelijke. Ongeveer een jaar later deed zich een tweede aardschok voor: algemeen directeur Karel Huismans werd ontslagen door het Nederlandse moederbedrijf VNU. Er daalde een crisismanager neer in Vlaanderen om een nieuw directiecomité samen te stellen. Toen er rook uit de schoorsteen kwam, was Von Wackerbarth uitgeefdirecteur.
SPANNINGEN BIJ MEDIAXIS
In juni 1997 viel de bijl. De Nieuwe Panorama, het blad waar ze ooit was begonnen, moest verdwijnen. Het verzet tegen die beslissing mondde uit in een staking. Al was de afschaffing van Panorama vooral de aanleiding. Het ging ook om iets anders.
De waarheid heeft haar rechten: de Mediaxis-redacties voelden zich onder het erg marketing-gedreven beleid van directievoorzitter Jan Vandenwyngaerden gedegradeerd tot uitvoerders. De staking was in de grond een vraag om meer respect. Dat Von Wackerbarth er niet in slaagde om, als enig directielid met een redactionele achtergrond, die neerbuigende houding van de top jegens de basis bij te sturen, werd haar door sommigen kwalijk genomen. De spanning loste pas op toen enkele recalcitrante elementen het bedrijf al dan niet goedschiks hadden verlaten.
Op 1 maart 1998 verliet Christina von Wackerbarth zelf Mediaxis. Ze werd chief operating officer bij de internationale bladendivisie van VNU in Groot-Brittannië, Tsjechië en Hongarije. Velen zagen het als een promotie. Sommige kwatongen zagen het als een verbanning naar de Goelag-archipel van VNU. Eén belangrijk feit lijkt de kwatongen ongelijk te geven: in tempore non suspectu – de zomer van 1996 – werd Von Wackerbarth door VNU al klaargestoomd voor de internationale markt.
In 1995 had het maandblad Marie Claire de wedstrijd Vrouw in het Bedrijfsleven georganiseerd. Hoofdprijs: een stage aan Insead, in de Financial Times onlangs uitgeroepen tot ’s werelds beste managementschool. Lieve Verplancke, directeur-generaal van het farmaceuticabedrijf Bristol-Meyers Squibb, zat in de wedstrijdjury. “Von Wackerbarth was anders dan de rest”, herinnert ze zich. “Niet alleen door haar look en de manier waarop ze zich presenteerde, maar ook en vooral door haar uitgesproken standpunten. Zo vond ik het erg dapper dat ze ervoor uitkwam dat ze er bewust voor heeft gekozen om geen kinderen te hebben. Ik vermoed dat carrière bovenaan haar lijstje staat. Ze wil winnen en vond het erg jammer dat ze naast de hoofdprijs greep.”
Die hoofdprijs was voor Pascaline Dubois, die iets hoogs deed bij Belgacom (en die, tussen haakjes, pas een kind had gekregen, wat in haar voordeel speelde: een vrouw die gezin en werk kan combineren, vond de jury indrukwekkender dan een vrouw die alleen voor haar carrière gaat). Von Wackerbarth eindigde derde. Toch volgde ze in de zomer van 1996 het Advanced Management Program aan Insead in het Franse Fontainebleau. “Ons topprogramma”, zegt woordvoerder Jerome Couturier. “Alleen managers die moeten doorgroeien naar een internationale topfunctie, komen in aanmerking. In vier weken tijd krijgen ze het hele pakket te verwerken: van financiën tot marketing. Daarnaast ontwikkelen ze bij Insead een helicopter view: ze leren omgaan met alle krachten die spelen op de wereldmarkt – van sociale en culturele trends tot economische en politieke factoren. Hier worden zakelijke wereldleiders gevormd.”
DE DRIVE VAN DE UNDERDOG
Zelfs wie ooit met haar in aanvaring is gekomen, moet het toegeven: Christina von Wackerbarth is slim. Erg slim. Ze is belezen, blijft op de hoogte van alle ontwikkelingen binnen en buiten medialand, spreekt feilloos vijf talen, analyseert bliksemsnel en schakelt even moeiteloos het verstand als de intuïtie in. Over de bron van haar ambitie heerst onenigheid. “Ze heeft de drive van de underdog”, zegt Teigeler. ” Woman is the nigger of the world: dat idee is haar niet vreemd.” Onzin, vindt Story-hoofdredacteur Louis van Raak: “Christina is helemaal niet het Wivina De Meester-type. Ze is gewoon een vrouw van de wereld. Statenloos zou ik haar willen noemen. Voorts is ze de perfecte kameleon. Ze kan zich in elke rol inleven. Maar daaronder blijft ze altijd dezelfde: iemand die loyaal haar opdracht uitvoert en het creatieve nooit uit het oog verliest. Toen haar tijdens die staking werd verweten dat ze alleen de aandeelhouders tevreden wilde stellen, was ze niet boos, maar bedroefd. Ze voelde zich onbegrepen. Dat ze nu is ingegaan op het VRT-aanbod, komt door haar leergierigheid. Ze wil ook dát eens gedaan hebben.”
Haar helikopter is dus geland op het dak van de VRT. Het executive search bureau Egon Zehnder spoorde haar op. Een uitstekende bron leert ons dat de VRT in eerste instantie niet op zoek was naar iemand die ervaring had met televisie of zelfs maar met de media; wel naar iemand met een uitgesproken “leidinggevend” profiel.
Maar hoe kan iemand die nog nooit televisie heeft gemaakt, directeur televisie worden? Die vraag gonst door de VRT-gangen. Als het een geruststelling mag zijn: dat kán. Von Wackerbarth moet, om met VRT-strateeg Aimée Van Hecke te spreken, “een harmonieuze relatie tussen product en doelgroep” tot stand brengen – of laten brengen, want ze gaat geen televisie maken. Ze wordt – even inademen – de baas over de mensen die de baas zijn over de mensen die televisie maken. De tv-makers: dat zijn de producers, de regisseurs, de productiehuizen. Die leggen verantwoording af aan de productiemanagers, die op hun beurt aankloppen bij de netmanagers: Wim Vanseveren (TV1) en Peter Suetens (Ketnet en Canvas). Die laatste twee – en Leo Hellemans, hoofdredacteur van de tv-nieuwsdienst – moeten voortaan rapporteren aan Von Wackerbarth.
Wat ze gaat doen? De eerste maanden: studeren, het Huis en het medium leren kennen. Daarna: zien wat slecht is en zorgen dat het goed wordt, alsmede zien wat goed is en zorgen dat het beter wordt. Net als haar voorganger Piet Van Roe zal Von Wackerbarth bij haar analyse van de kijkbehoeften der spontane genieters en meerwaardezoekers een beroep doen op Censydiam. Ze is erg vertrouwd met marktonderzoek en haalt meteen de essentie uit vuistdikke rapporten.
Zelf twijfelt ze er volgens Van Raak niet aan dat ze haar opdracht bij de VRT tot een goed einde zal brengen: “Ze denkt dat ze veel kan en ik denk dat ze gelijk heeft. Ik heb haar wel eens gezegd: ‘Christina, jij wordt nog eens de Vlaamse Madeleine Albright.'”
DE BLIK OP DE BAL
Von Wackerbarth is hard. En streng. Voor zichzelf, maar ook voor haar medewerkers. Wie geen stevige argumenten op zak heeft, kan zich de moeite van een discussie besparen. In Marie Claire zei ze ooit: “Zowel vrouwen als mannen hebben managerial skills. Vrouwen zijn sterk in relationele kwesties zoals functioneringsgesprekken en coaching. (…) Hun perfectionisme kan ertoe leiden dat ze hyperkritisch zijn voor zichzelf, maar ook voor anderen. Bijgevolg kunnen ze moeilijk delegeren. Mannen daarentegen zijn dikwijls veel directer in hun contacten, ze denken gemakkelijker in termen van competitie en gaan veel sneller en efficiënter allianties aan. Zowel de zogenaamd mannelijke als vrouwelijke vaardigheden interesseren mij.”
Volgens Guillaume Vanderstighelen gaat onder al dat jargon een vrouw schuil die zich vooral wil amuseren. En, natuurlijk: resultaten boeken. Vanderstighelen kent Von Wackerbarth al twintig jaar – van toen ze nog een stamgast was in zijn Antwerpse kroeg Den Billenkletser. Vandaag is hij bedrijfsleider van het reclamebureau Duval Guillaume en kent hij haar ook als professional. “Christina houdt haar ogen altijd op de bal”, zegt hij. “Net als ik wil ze een project realiseren. Als je onderweg vijanden maakt, is dat jammer. Maar graag gezien worden: daar gaat het niet om. Je plan uitvoeren: dáár gaat het om. Wie je helpt, is bij de goei. Wie tegenstribbelt niet.”
Joël De Ceulaer
