Koen Meulenaere
Koen Meulenaere Van 1991 tot 2012 de satiricus van Knack

In ‘De kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week leo tindemans over de uitspraken van prins Filip, de voorzittersverkiezing in de VLD, de EUFOR in Bosnië, de toestand in Oost-Congo, en de politieke ontwikkelingen in Frankrijk.

Mijnheer Tindemans, prins Filip krijgt een storm van protest over zich heen, omdat hij waarschuwt tegen partijen die het einde van België willen, zoals het Vlaams Belang. Eerder sprak hij zich negatief uit over de regionalisering van de buitenlandse handel.

LEO TINDEMANS: De prins heeft, op vreemde bodem nog wel, de gevaren leren kennen van de pousse-café, ook als die prinsheerlijk wordt aangeboden. Men formuleert dan wel eens wat onvoorzichtiger. Het hele land reageert wel érg geschrokken op die paar woorden. We zijn hier dan ook niet veel meer gewoon dan de taal van de politieke kletscolleges. Gelukkig is de prins niet dieper ingegaan op zijn taaie ontradingsstrategie, of we hadden nog een nieuwe rakettenkwestie gehad. Spreken levert nog altijd maar zilver op, zwijgen blijft goud waard. Die oude volkswijsheid gaat zeker op voor een kroonprins.

Voor velen had hij gelijk.

TINDEMANS: In zijn functie gaat het daar niet om. Een koning en een kroonprins moeten zich onthouden van uitspraken die het voorwerp uitmaken van partijpolitieke discussie. Neem bijvoorbeeld het splitsen van de buitenlandse handel, ikzelf vind dat ook geen goede zaak voor een land als België. We betekenen al zo weinig in de wereld, laten we onze krachten en troeven dan toch bundelen in plaats van ze nog verder te versnipperen. Maar dat debat moet worden gevoerd in het parlement. De monarchie mag zich daar in het openbaar niet mee bemoeien.

Bij de VLD is Bart Somers met een uiterst krappe meerderheid tot voorzitter gekozen. U was de vorige keer bezorgd dat de kandidaat-voorzitters van CD&V elkaar publiekelijk zouden beschimpen. Wat dacht u dan als u de VLD’ers bezig zag?

TINDEMANS: Het kan niet anders of de beledigingen en verwijten die de kopstukken elkaar onophoudelijk blijven toesturen, leiden naar een destabilisatie van de VLD. De hoge score van Jean-Marie Dedecker bewijst dat de tweespalt diep zit, het is dus nog niet gedaan. De mensen keren zich af van een politieke partij waar ruzie voortdurend de werkzaamheden bepaalt of belemmert. Dat hebben wij in de CVP ook een paar keer ondervonden. De liberalen zijn ver verwijderd van de brede volkspartij die ze wilden vormen. De ouverture naar allerlei buitenstaanders was goed voor electoraal succes, maar is in wezen mislukt.

Het hele moddergevecht rond het VLD-voorzitterschap was des te pijnlijker, omdat in Europa economisch, politiek en sociaal cruciale ontwikkelingen bezig zijn. Als er een nieuwe voorzitter komt bij een partij als de VLD, wil ik graag weten hoe hij op die nieuwe evoluties wil inspelen. Hoe wil hij het nieuwe liberalisme profileren? Is de VLD nog liberaal genoeg? Zijn de regeringen liberaal genoeg? Hoeveel water wil hij bij de ideologische wijn doen om aan een coalitie deel te nemen? Hoe staat hij tegenover de herbronning die achter de schermen bij regeringspartner SP.A gaande is?

En? Hebt u een antwoord gekregen op die vragen?

TINDEMANS: Niet echt, laat ik het zo zeggen. De lamentabele onderlinge schimpscheuten terzijde gelaten, heb ik de indruk dat ze de man of vrouw niet vinden die het liberalisme van vandaag incarneert. Wie komt naar buiten met een klare liberale strategie voor het huidige economisch beleid? Ik zie niemand. We staan voor ingrijpende maatschappelijke keuzes. Intellectueel breken belangrijke dagen aan, maar is dat ook zo op politiek gebied?

In Bosnië neemt de Europese Unie de vredesmissie over van de NAVO.

TINDEMANS: Eindelijk gaat Europa de rol spelen die het al van bij de aanvang van de Balkanoorlog had moeten aanvaarden. Een gewapend conflict op Europese bodem beheersen was geen taak voor de NAVO, noch voor de Amerikanen. Maar Europa was nergens. Nu weigert het niet langer om verantwoordelijkheid te dragen, al verlopen de besprekingen over een gezamenlijk veiligheids- en defensiebeleid nog steeds moeilijk. Met de Conventie werd op dat punt wel enige vooruitgang geboekt, maar de basisgedachte blijft hoofdzakelijk intergouvernementeel. Nu goed, deze EUFOR is een stap vooruit. Ik vraag me af of men in België goed beseft wat de gevolgen voor onze militairen zijn. Die zullen meer en meer worden ingeschakeld in een Europese troepenmacht, dat is voor een instelling als het Belgisch leger een ingrijpende verandering.

U bent van dichtbij betrokken geweest bij het conflict in ex-Joegoslavië. Is de toestand in Bosnië intussen gunstig ge-evolueerd?

TINDEMANS: De vraag is al die tijd dezelfde gebleven: wat zal er gebeuren op de dag dat de vreemde troepen, welke die ook zijn, het land verlaten, en het buitenland geen geld meer geeft? Hoelang zal de huidige staatsformule, die door de drie strijdende partijen is aanvaard, dan nog standhouden? Ik ben ervan overtuigd dat de Bosnische Kroaten dan onmiddellijk weer aansluiting zoeken bij Kroatië, en de Bosnische Serviërs bij Servië. Waarna alles opnieuw dreigt te beginnen, en we weer een minimoslimstaatje in het hart van de Balkan riskeren. De buitenlandse vredesmacht zal nog lang ter plaatse moeten blijven.

Carla Del Ponte, de openbare aanklaagster van het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag, is boos omdat de NAVO-troepen de Bosnisch-Servische leiders Radovan Karadzic en Ratko Mladic nooit hebben opgepakt.

TINDEMANS: Haar verontwaardiging is begrijpelijk. Om aan het rechtvaardigheidsgevoel van de plaatselijke bevolking tegemoet te komen, en om een kans te maken op het bedaren van de gemoederen, moeten de verantwoordelijken voor de gruweldaden van tien jaar geleden voor de rechter verschijnen. Het is mij een raadsel waarom Karadzic en Mladic niet zijn gearresteerd door de NAVO-troepen. Konden ze niet? Dat zou mij verbazen. Wilden ze niet? Waarom dan, en wie heeft met wie onderhandeld?

In Oost-Congo zijn Rwandese troepen opnieuw de grens over getrokken. Ondanks een akkoord tussen de presidenten Joseph Kabila en Paul Kagame.

TINDEMANS: Ik heb nooit geloofd dat het bestand van vorig jaar vrede zou brengen in Oost-Congo. Officieel wil Rwanda de gevluchte Rwandese Hutu-rebellen uitschakelen, maar de ware bedoeling is nog altijd om een groot Tutsi-koninkrijk te maken. Met de Banyamulenge wonen er trouwens al heel wat Rwandese Tutsi’s in Oost-Congo. Kagame beschouwt zichzelf als de chef van een grote mogendheid, en trekt zich van overeenkomsten en verdragen niet veel aan. En hij weet best dat hij weinig te vrezen heeft van het Congolese leger.

Er zal in dat gebied nooit vrede heersen, als men niet de Voogdijraad van de VN een nieuwe rol toebedeelt. In de regeringen van alle in dat conflict betrokken landen zouden vertegenwoordigers van die Voogdijraad moeten zitten, om te waken over vrede, billijkheid, rechtvaardigheid, en evenwicht. Maar daar willen de jonge soevereine staten in Afrika niet van weten. Wat rest er dan nog? Oorlog? Sterker optreden van de VN dringt zich op, maar of dat zal gebeuren valt te betwijfelen. Ondertussen wordt er gedweild met de kraan open, en gaan gruwel en massamoorden gewoon verder. Onder het oog van de machteloze VN-vredesmacht Monuc. Het lijkt wel of ik in deze rubriek altijd afgeef op de VN, maar je kunt soms niet anders.

Om het af te leren: de commissie van wijzen van de VN heeft geen eenduidig voorstel ter hervorming van de Veiligheidsraad kunnen formuleren.

TINDEMANS: De Veiligheidsraad, met zijn vijf permanente leden, weerspiegelt de machtsverhoudingen op het einde van de Tweede Wereldoorlog. Al in de jaren tachtig kon ik geen Algemene Vergadering bijwonen of er werd onderhandeld over een aanpassing. Wijze adviseurs gaven met aandrang de raad die kwestie niet op te rakelen, maar in deze tijd lijkt er niet meer aan te ontkomen. India, Brazilië, Japan en Duitsland eisen ook een permanente zetel op. Er liggen meerdere hervormingsvoorstellen ter tafel, maar een overeenkomst is niet in zicht.

De poging van Duitsland verdient extra aandacht. Kanselier Gerhard Schröder heeft al nadrukkelijk gesteld dat over de Duitse buitenlandse politiek in Berlijn wordt beslist, en niet in Brussel. Met de eis voor een eigen zetel, naast die van Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, keldert hij definitief het idee om de Europese Unie een permanente zetel te geven. Daar zijn ze onder andere in Rome niet gelukkig mee. Want op deze manier wordt Italië tot een tweedeklasser gedegradeerd.

In Frankrijk is Nicolas Sarkozy verkozen tot voorzitter van de rechtse UMP (Union pour un Mouvement Populaire). In het socialistische kamp wint François Hollande de interne stemming over de Europese grondwet. Komen die twee in de ring voor de presidentsverkiezingen in 2007?

TINDEMANS: Mogelijk, maar het is te vroeg om dat te zeggen. Het idee van een overkoepelende rechtse partij kwam van Alain Juppé, die er trouwens de eerste voorzitter van werd, in goede verstandhouding met president Jacques Chirac. Juppé was de gedoodverfde rechtse kandidaat voor de opvolging van Chirac. Maar zijn veroordeling voor malversaties toen hij schepen van Parijs was – onder het burgemeesterschap van Chirac nota bene – heeft dat doorkruist. Nu zijn straf door de rechtbank verlicht is, komt hij opnieuw op de nationale politieke scène. Iedereen weet dat Chirac geen voorstander is van Sarkozy. Als hij zich voluit achter Juppé zet, is de strijd in het rechtse kamp weer open.

Ook bij de socialisten heerst verdeeldheid naar aanleiding van het komende referendum over de Europese grondwet. Politiek partijsecretaris François Hollande is voor de grondwet, ex-premier Laurent Fabius tegen. Die felle interne strijd is gewonnen door Hollande, die ook al succes had in de regionale verkiezingen. Maar of daarmee de eenheid in de PS is hersteld, moet worden afgewacht.

Koen Meulenaere

Leo Tindemans ‘De VLD is ver verwijderd van een volkspartij.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content