In heel Europa woedt de discussie over de medeverantwoordelijkheid van rechts-populistische partijen voor de moordpartij in Noorwegen.
Anders Behring Breivik is een verknipte idioot. Een eenzame gek. Een gestoord individu. Volkomen geschift en van lotje getikt. In die woorden namen leiders van rechts-populistische partijen als het Vlaams Belang, de Deense Volkspartij, het Franse Front National, de Noorse Vooruitgangspartij en de Nederlandse Partij voor de Vrijheid afstand van de beschuldiging dat ze met hun oorlogsretoriek over de ‘islamisering van Europa’ Anders Breivik het hoofd op hol hebben gebracht en dus medeverantwoordelijk zouden zijn voor zijn daden. Vooral Geert Wilders – in het manifest van Breivik 30 keer geciteerd – kwam onder vuur te liggen. ‘Bevrijding van de islam is het doel en wie niet meevecht, is een laffe Chamberlain’, zei Wilders bijvoorbeeld in 2008. ‘Als je niet wilt dat je zelf wordt opgegeten, zul je toch de ander moeten opeten.’
De kritiek van linkse politici op Wilders c.s. is snoeihard. Het gaat daarbij natuurlijk niet om juridische aansprakelijkheid maar om morele verantwoordelijkheid – rechts-populistische leiders krijgen nu een koekje van eigen deeg geserveerd. Het voorbije decennium verweten ze gematigde moslims (voor veel islamcritici overigens een contradictio in terminis) voortdurend dat ze niet genoeg duidelijk maakten dat de jihad ‘niet in hun naam’ werd gevoerd en zodoende het terrorisme van hun geloofsgenoten bagatelliseerden.
De reacties waren voorspelbaar: de rollen worden omgedraaid. In Frankrijk liet de erevoorzitter van het Front National Jean-Marie Le Pen nog eens van zich horen. Hij noemde ‘de naïviteit’ van de Noorse regering en samenleving ‘erger’ dan de massamoord, die hij kwalificeerde als ‘een ongeluk’. In Nederland wentelde Geert Wilders zich in zijn geliefde slachtofferrol: hij voelt zich opnieuw gedemoniseerd. ‘Linksigen proberen nu een politiek slaatje te slaan uit massamoord. Ranzig’, twitterde hij vanuit zijn vakantieoord. En nadat de leider van de sociaaldemocratische Partij van de Arbeid Job Cohen hem had opgeroepen zijn toon te matigen, deed Wilders er in een interview met De Telegraaf nog een schepje bovenop: ‘Ze kunnen allemaal de boom in. Allemaal. (…) En de waarheid moet gezegd worden omdat islamknuffelaars als Cohen van de Partij van de Arabieren de problemen hebben genegeerd. (…) De islam is het grootste gevaar dat ons land en het hele vrije Westen bedreigt. We hebben te veel massa-immigratie uit moslimlanden en te veel haatpaleizen – Cohen noemt dat geloof ik moskeeën. Genoeg is genoeg.’
Het zijn maar woorden natuurlijk. Geen daden, maar woorden. Maar hoe onschuldig kunnen woorden nog zijn?
Piet Piryns
