‘Om de echte uitdagingen van onze samenleving aan te gaan is een sterker en nieuw antwoord nodig. (…) De verrechtsing is alleen maar te stoppen als mensen de durf hebben hun veilige huisje te verlaten om los van de hang naar nestwarmte een nieuw sociaal verhaal te schrijven. Wij vertrekken als sociale onafhankelijken met de wil thuis te komen in een emanciperende en positieve alliantie.’

De auteur van deze hilarische tekst is – u raadde het meteen – Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux. Hij beschouwt het, naar eigen zeggen, als zijn opdracht te ijveren voor: een open Vlaanderen, een pluralistische gemeenschap, een democratische samenleving, een duurzame en andersglobale economie en – jawel – een sociale en warme wereld… ‘waar emancipatie een groepsdynamiek wordt’.

Bovenstaande excerpten werden geplukt uit de persverklaring die midden vorige week verspreid werd onder de verrassende titel: ‘Bert Anciaux gaat voor een nieuw sociaal project’. Verrassend, want niemand kan zich het vorige sociale project van Anciaux herinneren.

Al dat politieke gefröbel is weinig anders dan een poging van Anciaux om alsnog onderdak te vinden bij de SP.A. Dat sociale project is de doorzichtige verpakking rond de financiële constructie die Anciaux voor zichzelf en enkelen van zijn compagnons met de SP.A wil opzetten.

Hoe SP.A-voorzitter Caroline Gennez het manoeuvre met Anciaux aan haar militanten zal uitleggen, is niet duidelijk. De Vlaamse socialisten slagen er voorlopig niet in, althans volgens de opiniepeilers, de electorale wind in de zeilen te krijgen. Ook al omdat hun boodschap niet veel verder reikt dan het nieuwe mantra dat de bankencrisis het failliet van het liberalisme heeft afgekondigd.

De waarheid is dat geen van de partijen – de meerderheid noch de oppositie – een antwoord heeft op de huidige economische en financiële crisis, laat staan op de tweede crisisgolf die wordt verwacht wanneer de banken hun laatste kwartaalcijfers voor 2008 bekendmaken.

Die vrees én het uitblijven van een precieze inschatting van de economische inkrimping hebben de voorbije dagen gewogen op het sociale overleg.

De werkgevers, maar ook de vertegenwoordigers van de werknemers, weten dat banken zuinig zijn met investeringskredieten en er de voorkeur aan geven de eigen liquiditeiten en zodoende hun kredietwaardigheid op peil te houden. Het optreden van de banken kan op termijn, zelfs voor gezonde bedrijven, bijzonder gevaarlijke gevolgen hebben.

Zolang de omvang van die tweede crisisgolf, waarvan de ernst zal afhangen van het al dan niet aantrekken van de vastgoedprijzen in de Verenigde Staten, niet duidelijk is, kan zelfs de Europese Unie geen geloofwaardig herstelplan uittekenen. Laat staan dat een kleine Europese lidstaat als België, volkomen afhankelijk van zijn uitvoer, dat zou kunnen. De economische toestand verergert ondertussen zo snel dat de meeste reddingsplannen achterhaald zijn nog voor ze in werking treden.

In België dreigt het begrotingstekort volkomen te ontsporen. Voor de Franstalige regeringspartijen mag dat tekort zelfs oplopen tot meer dan twee procent van het bruto binnenlands product.

Met de stijgende werkloosheid en consumenten die de vinger op de knip houden, dreigen de overheidsfinanciën in geen tijd af te glijden naar het catastrofale niveau van de jaren 1980.

In een opiniebijdrage die afgelopen maandag in een aantal kranten is verschenen, pleiten de Friends of Europe – een denktank waar behalve de gewezen Europese commissarissen Etienne Davignon en Karel Van Miert ook de oud-premiers Jean-Luc Dehaene en Guy Verhofstadt deel van uitmaken – voor een verdere uitbouw van de Europese Unie. ‘Zonder de sterke euro zouden de schokgolven van de crash in september en oktober zijn uitgedijd naar de valutamarkten. Met als resultaat spanningen die de politieke en economische integratie van Europa tientallen jaren terug in de tijd zouden hebben geslingerd’, poneerden de auteurs van de bijdrage.

Die gevaren zijn echter lang niet geweken. Want de financiële schokgolven dreigen de begrotingen van almaar meer lidstaten te treffen. De oplopende tekorten in tal van Europese landen zullen niet alleen het veelgeprezen Europese sociale model ondermijnen, ze kunnen ook het draagvlak van de euro breken. Over dat gevaar wordt momenteel in alle Europese kapellen oorverdovend gezwegen.

door Rik Van Cauwelaert