Met de val van de rode stad Bologna verdwijnt een symbool in de Italiaanse politiek, misschien voorgoed.
Na 27 juni 1999 zal Bologna nooit meer dezelfde zijn als voorheen. Het was al een affront voor de nazaten van de communistische PCI dat hun kandidaat niet in de eerste ronde tot burgemeester van de Rode Stad was verkozen. Maar dat hij in de tweede ronde ook nog de vlag moest strijken voor de lijsttrekker van rechts, zij het maar met anderhalf procent verschil, zorgde voor een waar trauma.
Bologna was tot dan niet zomaar een stad die bestuurd werd door links. Ze was het symbool en het paradepaardje van de rode partij. Van de Bevrijding in 1945 af zijn de communisten onafgebroken aan het bewind geweest in de hoofdstad van de regio Emilia-Romagna; zelfs een in 1956 door de Kerk naar voren geschoven prominente figuur van de DC kon de continuïteit niet doorbreken. In de jaren zestig werd Bologna het PCI-laboratorium waar maatschappelijke ideeën in realiteit werden omgezet. Niet alleen werd er voor het eerst een uitgebreide en goedlopende sociale dienstverlening opgezet met crèches, volksrestaurants en tehuizen voor bejaarden; Bologna was ook de eerste Italiaanse stad met een bewuste stadsplanning. Het werd een internationaal model voor gemeentelijke besturen en kreeg de bijnaam “buon governo/goed bestuur”, een term die Silvio Berlusconi overnam toen hij in 1994 naar de verkiezingen trok.
Door haar linkse symboolwaarde werd Bologna ook het mikpunt van rechtse aanslagen, zoals die van twee augustus 1980 op het station. In 1989 werd de stad uitgekozen om de PCI om te turnen tot de sociaaldemocratische PDS, nu DS. Met vijf communistische burgemeesters in 54 jaar is het de stad van de populaire burgervaders die bijna keer op keer werden herkozen met hun Twee Torens-lijst, naar het duo historische torens in het stadscentrum.
TWIST EN NEERGANG
Ook de jongste burgemeester was wellicht herkozen indien er in het voorbije half jaar niet een interne machtsstrijd was geweest die uitliep op een noodkandidaat. Na de nederlaag greep het nationale hoofdkwartier van de DS rechtstreeks in en stuurde de Bolognese partijleiding naar huis. Er is nu een interimleiding in afwachting van een nieuw verkozen partijbestuur voor Bologna. Maar die twist verklaart niet alles.
De aanhang van links voor gemeentelijk of provinciaal bestuur brokkelt overal af. Vaak in een nek-aan-nekrace behielden de DS en haar centrumlinkse blok met moeite hun zetels, terwijl ze enkele rode bolwerken als Parma en Arezzo moesten afstaan. De Europese stembusgang betekende voor centrumlinks een verlies tegenover zowel de vorige Europese als de voorgaande parlementsverkiezingen; de DS moest haar positie als grootste nationale partij afstaan aan Forza Italia. Als Olijfboomcoalitie bleef centrumlinks net boven de veertig procent. FI-leider Berlusconi had de regering van Massimo D’Alema gesuggereerd ontslag te nemen indien ze dat cijfer niet zou halen.
In een eerste poging om het verlies van Bologna en andere negatieve resultaten te verklaren, werd in DS-kringen naar de nationale Olijfboom-regering gewezen. Vlak na de eerste stemronde kondigde minister van Financiën Giuliano Amato – opvolger van de tot staatshoofd verkozen Carlo Azeglio Ciampi – aan dat er voor de begroting 2000 gesnoeid zou worden in de pensioenen. Uiteraard kon een vergrijzende electorale basis een derde ingreep in het pensioenstel in vijf jaar niet aanvaarden. De blunder (of misrekende provocatie om alsnog stemmen aan te trekken) verdween na de tweede stemronde uit het verplichte stabiliteitsplan voor de Europese Commissie. Anderen kijken verder terug en denken dat de Kosovo-oorlog vooral veel jongeren heeft doen afhaken.
Na de ramp roept de DS-leiding in Bologna en Rome nu op om de banden met de basis weer aan te halen en de dialoog met de coalitiepartners te versterken via een hernieuwde Olijfboom. De optimisten in de ex-Rode Stad beweren dat ze over vijf jaar bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen het roer opnieuw in handen zullen nemen. Maar zij mogen zich geen illusies maken: vijf jaar kan voldoende zijn voor het rechtse gemeentebestuur om het linkse DNA van de stad onherstelbaar te muteren.
Marcel Meeus
