Andere politici willen het dit jaar alleen nog over hardwerkende vlamingen hebben, maar minister peter vanvelthoven durft nog te focussen op werkloze allochtonen.

De Vlaamse regering ligt onder vuur omdat ze een bescheiden actie van positieve discriminatie voor allochtone werklozen opzet. Via Jobkanaal, een initiatief van de werkgevers, wordt een aantal vacatures drie weken lang voor allochtonen, gehandicapten en ouderen gereserveerd. Marc Descheemaecker, voorzitter van Jobkanaal en gedelegeerd bestuurder van de NMBS, toonde zich vorige week opgetogen: ‘Ons bedrijfsleven heeft een structureel probleem van discriminatie. Als het nu nog niet betert, zullen er quota worden opgelegd.’ In zijn vorige bedrijf, de schoonmaakfirma ISS, werkten er 5000 allochtonen op 12.000 mensen. Bij zijn huidige bedrijf, de NMBS, werken 38.000 mensen, en geen enkele niet-EU-onderdaan. De grondwet laat dat nog altijd niet toe voor ambtenaren. ‘Terwijl de overheid toch het voorbeeld zou moeten geven.’

In Nederland werd de voorbije weken opschudding veroorzaakt door een rapport dat aangaf dat twintig procent van de allochtonen werkloos is, en veertig procent van de jongeren. In Den Haag ligt nu zelfs een plan op de regeringstafel om een aantal werkloze jongeren in militaire ‘drilkampen’ te stoppen. In België, waar de toestand algemeen gezien slechter is, beschikt men niet eens over precieze percentages. Minister van Werk Peter Vanvelthoven (SP.A) kan alleen verwijzen naar Eurostat-statistieken op basis van nationaliteit: daaruit blijkt dat in geen enkel Europees land de allochtone werkloosheid zo hoog is als hier. De hoogste tijd voor minister Vanvelthoven om – ook al is dat al een keer of duizend gezegd – nog eens te zeggen dat, wel ja, de tijdbom tikt.

Wij hangen niet alleen achteraan het peloton, maar wij worden zelfs gedubbeld?

VANVELTHOVEN: Ja, wij scoren veruit het hoogst, bijna het dubbel van het Europese gemiddelde. Een allochtoon heeft in België minstens vier keer meer kans om werkloos te worden dan een autochtoon. En wat nog zorgwekkender is: het verschil wordt nog groter. Ik kom uit Limburg, en daar voel je dat gewoon aan: één op drie allochtonen is werkloos. Erger nog: ze zeggen mij dat het geen zin meer heeft om te studeren, want ook hooggeschoolden komen niet meer aan de bak. Dan zit je in een fatale neerwaartse spiraal. We zijn op weg naar een tweedeling in de maatschappij. De verbittering groeit. Daarom zeg ik: de maatschappelijke tijdbom tikt.

Vijf jaar actieplannen en diversiteitsplannen hebben bijna niets opgeleverd, bleek vorig jaar uit een studie. Tijd dus om de dure woorden achter u te laten en spijkerharde maatregelen te nemen. Quota, zei u?

VANVELTHOVEN: (blaast) Ja, uit de reacties merk ik dat het gevoelig ligt en veel weerstand oproept. Als de nieuwe beleidsplannen geen zoden aan de dijk zetten, moeten we binnen een jaar naar dwingende maatregelen, zoals quota. Het is uit praktijktests immers gebleken dat allochtone sollicitanten gediscrimineerd worden tegenover autochtonen. Natuurlijk spelen ook schoolachterstand en taalkennis een rol. Maar zelfs bedrijfsleiders, die met allochtone werknemers begonnen zijn, zeggen dat de Belgische collega’s alleen maar positief reageren. Het neemt de drempelvrees en angst voor het onbekende weg. Dus zeggen sommige patroons tegen mij: leg bepaalde minima op, want het is op de werkvloer dat de mentaliteitswijziging zal gebeuren. Een andere dwingende maatregel zou kunnen zijn dat ondernemingen cijfers over etnische afkomst moeten publiceren. We zouden overheidsopdrachten alleen voor bedrijven met genoeg allochtonen kunnen voorbehouden – dan geef je een positieve invulling aan de quota. Maar hoe dan ook wil ik de nieuwe beleidsplannen eerst alle kansen geven. De Vlaamse regering komt met een meerbanenplan en een actieplan tegen jeugdwerkloosheid. En de federale regering heeft het generatiepact om drastische lastenverlagingen voor laaggeschoolde en allochtone jongeren toe te kennen. Dat gaat in op 1 april. De werkgevers hebben dus nog alle kansen om vrijwillig en redelijk massaal allochtonen aan te werven.

Waarom begint u niet in eigen huis door bij de overheid meer allochtonen toe te laten? En waarom organiseert u zelf die ‘bedrijfstests’ niet systematisch?

VANVELTHOVEN: Dat lijkt mij te omslachtig. Ik wil praktijktests overwegen, maar dan specifiek gericht naar bedrijven die om een of andere reden verdacht zijn van discriminatie. En over meer allochtonen bij de overheidsdiensten begin ik nu gesprekken met de bevoegde collega’s.

Intussen wilt u de grenzen openstellen voor Oost-Europeanen, wat erg gevoelig ligt bij werkloze allochtonen. Tegen 2007 al?

VANVELTHOVEN: Ja. Ik denk dat we nog tien of twaalf maanden nodig hebben om een akkoord te bereiken over vier maatregelen die maken dat we de instroom kunnen controleren. En pas dan gaan de grenzen open. Dat is toch mijn persoonlijke mening. Als er één dossier is dat de harten van de mensen beroert, is het dit dossier. Iedereen kent in zijn omgeving wel een situatie met Polen of zo. We mogen zeker niet de indruk geven dat we onze allochtone werklozen aan hun lot overlaten en zomaar nieuwe migranten invoeren.

Weet u, als minister van Werk, hoeveel procent van de Marokkaanse jongeren hier werkloos is?

VANVELTHOVEN: (aarzelend) Niet meteen. We hebben te weinig cijfermateriaal, dat is een groot probleem. We zijn het zelfs nog niet eens over de definitie wie we als allochtoon beschouwen en wie niet. Etnische registratie ligt hier nog zeer gevoelig.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content