In de Palestijnse kwestie is het na de wapens weer aan de politiek om te spreken.
Als Barack Obama de buitenlandse politiek van zijn land een andere weg op wil sturen, krijgt hij meteen een uitgelezen kans om te laten zien dat het hem ernst is. Israël trok vorige week zijn troepen terug uit de Gazastrook, nog net voor Obama de eed aflegde als 44e president van de Verenigde Staten. In Gaza heerst nu de stilte na de storm.
Journalisten en waarnemers die de oorlogszone bezochten, schrokken van de vernieling die de beschietingen hebben aangericht. Israël zegt dat het zich nog terughoudend heeft opgesteld. ‘Als we onze hele vuurkracht hadden gebruikt, was er een veelvoud aan slachtoffers gevallen’, zei vicepremier Meir Sheetrit vorige week in Brussel. Maar meer nog dan tevoren komen in die strook stoffige ellende alle draden samen die van het Midden-Oosten een bom maken.
Barack Obama beloofde in zijn inaugurale toespraak dat hij een opening wil maken naar de moslimwereld. Dan mag hij in dit dossier geen fout maken. Hij staat al meteen voor een fundamentele keuze. De Amerikaanse diplomatie was tot nog toe volledig op president Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit en van de seculiere Fatah gericht. Sinds de verkiezingsoverwinning van de radicale moslimbeweging Hamas en de burgeroorlog, waarbij Fatah door Hamas uit de Gazastrook werd verjaagd, was het absurd om te doen alsof Abbas verder alle Palestijnen vertegenwoordigt. De oorlog van de voorbije weken heeft geleerd dat de politiek om te doen alsof Hamas niet bestaat, is mislukt.
Er wordt daarom op dit moment grote druk uitgeoefend op de Palestijnen om te streven naar eenheid. Sheetrit hoopte vorige week nog dat Fatah op een of andere manier weer controle krijgt over Gaza – ‘Wij willen één Palestina, geen twee’. Maar het wordt steeds duidelijker dat Hamas bij het proces moet worden betrokken. Als de beweging Israël erkent en het gebruik van geweld afzweert, mag dat geen groot probleem zijn. Per slot van rekening ging Fatah nog onder leiding van Yasser Arafat dezelfde weg. Om Hamas ertoe te bewegen om die stap te zetten, kunnen enkele argumenten op tafel worden gelegd. Er is, bijvoorbeeld, de kwestie van de economische blokkade van Gaza.
De weg naar Palestijnse eenheid moet ook langs vervroegde parlementsverkiezingen lopen, waaraan tegelijk presidentsverkiezingen kunnen worden gekoppeld. De termijn van Mahmoud Abbas zit erop. Er zijn er zelfs die fluisteren dat zijn tijd helemaal voorbij is. Aangezien Fatah geen opvolger klaar heeft, is de kans reëel dat Hamas straks niet alleen de Palestijnse parlementsverkiezingen wint maar dat het tegelijk ook de president levert.
Overigens vormen de Palestijnen in het conflict maar de helft van het probleem. Aan de andere kant is Israël nooit de belofte nagekomen dat het een einde zou maken aan de kolonisering van de Westelijke Jordaanoever. Als Israëlische politici vrede willen, moeten ze ook midden in hun verkiezingscampagne bereid zijn om door die zure appel heen te bijten. Tenzij Obama zelf, met zijn verkiezingsslogan in het achterhoofd, de kolonisten duidelijk maakt dat nederzettingen moeten worden gesloten.
door Hubert van Humbeeck
