Hubert van Humbeeck

Guy Verhofstadt pleit voor een Europa met twee snelheden.

Sinds de Europese grondwet in Frankrijk en Nederland bij referendum werd afgewezen, verkeert de Europese Unie in een diepe crisis. Guy Verhofstadt gelooft dat het anders kan. Hij greep naar de pen en schreef een pleidooi voor een ‘Verenigde Staten van Europa’. Die zouden worden gevormd door de landen van de eurozone, die in ieder geval verplicht zijn om nauwer met elkaar samen te werken dan de andere lidstaten van de Unie. Die andere lidstaten zouden rond dat kern-Europa cirkelen als een lossere Organisatie van Europese Staten.

Het idee van zo een Europa met twee snelheden is niet nieuw. De mogelijkheid dat enkele lidstaten op een aantal terreinen nauwer samenwerken, was ook in de tekst van het nieuwe, grondwettelijke verdrag voorzien. Op zichzelf heeft de premier ook een punt. Als de Europese samenwerking zich beperkt tot het installeren van een grote vrijhandelszone, wat bijvoorbeeld de Britten graag willen, maken zeker de kleinere lidstaten weinig kans om nog een rol van betekenis te spelen als reuzen zoals China en India het economisch en politiek mee voor het zeggen krijgen in de wereld. De Belgische diplomatie wil ook graag de gedachte aan een soort Directoire kelderen, waarmee de Franse minister van Binnenlandse Zaken en toekomstig presidentskandidaat Nicolas Sarkozy onlangs uitpakte. Sarkozy wil dat de grote lidstaten de koers die Europa vaart onder elkaar bepalen.

Veel heeft te maken met de voortvarende uitbreiding met tien nieuwe lidstaten op 1 mei 2004, die het gezicht van de Unie heeft veranderd. Het Europa dat Jacques Delors en Karel Van Miert zo lief was, bestaat niet meer. Het duurt om te beginnen zeker nog een halve generatie voor de uitbreiding economisch is verwerkt. Tegelijk worden er vragen gesteld bij de politieke loyaliteit van verschillende van de nieuwe lidstaten: laten ze het oor hangen naar Washington of naar Brussel?

Daarmee is nog niet duidelijk wat nu eigenlijk de bedoeling is van het Europese manifest van Verhofstadt. Heeft hij zijn ideeën al getoetst bij collega’s, die ze samen met hem op Europese fora moeten verdedigen? In België moet niemand van de zegeningen van de Europese samenwerking worden overtuigd. Voor zover bekend, staat het boek van de premier niet op de agenda van de gesprekken die Europees voorzitter Tony Blair dezer dagen in de Europese hoofdsteden voert. Die gaan over datgene waarover politiek uiteindelijk altijd gaat: geld.

Zoals in de echte Verenigde Staten – die van Amerika – gaat de discussie nu ook in Europa over de ruimte die het centrum van de lidstaten krijgt om zijn rol te spelen. Als het van Blair afhangt, moet de Unie het de komende jaren gewoon met minder stellen. Guy Verhofstadt dreigt moedig met een veto in de Europese Raad. Het zou niet de eerste keer zijn dat de paarse regering zichzelf internationaal buitenspel plaatst.

Hubert van Humbeeck

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content