De nutsgroep Tractebel maakt zich klaar voor binnen- en buitenlandse allianties. De Generale Maatschappij van België, het Brusselse zakenkantoor van Suez Lyonnaise des Eaux, verdwijnt stilaan de geschiedenis in.

De marmeren vloer blinkt niet meer. De boden in livrei zijn al lang verdwenen. De receptioniste antwoordt in keurig Nederlands. Een deel van het gebouw is verhuurd. Het hoofdkwartier van de Generale Maatschappij van België aan de Brusselse Koningsstraat is niet meer de tempel van ’s lands financiële macht.

Zondagavond 17 januari 1988 was voor de Generale het begin van het einde. Carlo De Benedetti komt uit Milaan overgevlogen om gouverneur Réné Lamy een doosje pralines aan te bieden en hem terzelfder tijd mee te delen dat hij zijn imperium wil kopen. De industriële en financiële glorie van het land, waarzonder geen regering zich aan economische of financiële politiek waagt – le modèle belge van de Société Générale de Belgique -, is dan al danig verzwakt. De vieille dame kan haar stand moeilijk ophouden, want de rijke kasstromen uit de voormalige kolonie zijn opgedroogd. Het aandeelhoudersschap is versplinterd. De nieuwe technologische revolutie heeft ze gemist. De dochterondernemingen morren.

De economische omschakeling in de groep komt te laat en verloopt chaotisch en paniekerig. Sociaal en economisch zijn het niet de fraaiste bladzijden uit de recente economische geschiedenis (zie kaders). De Generale wentelt de kosten op de gemeenschap af, de belastingbetaler heeft dat geweten. De desindustrialisering laat Wallonië als een afgetakelde regio achter. De hoedster van ’s lands unitarisme is mee verantwoordelijk voor het communautaire probleem.

In een nooit eerder geziene overnamestrijd waarin de politieke, juridische en financiële kringen van het land betrokken zijn, komt de Belgische holding in de schoot van de Franse Compagnie de Suez terecht – en die zal hem tien jaar later meesleuren in de fusiegroep Suez Lyonnaise des Eaux. Terwijl de holding en het hof samen de 175ste verjaardag vieren, koopt Parijs de feesteling helemaal over. De Franse moeder haalt het part de réserve van het noteringsbord van de Brusselse beurs.

DAVIGNON, DE LAATSTE BELG

Kwatongen beweren dat in de Generale alleen nog voorzitter Etienne Davignon Belgisch is – en de burggraaf staat dicht bij zijn vertrek. De dagelijkse leiding is voorbehouden voor Franse landvoogden, op dit moment gedelegeerd bestuurder Christine Morin-Postel. De Generale Maatschappij kan nog een schijn van autonomie ophouden. Het zakenkantoor in Brussel werkt immers goed, verleden jaar steeg het nettoresultaat met bijna 60 procent. Onder de Belgische koepel steekt ruim 40 procent van de participaties van Suez Lyonnaise. De Brusselaars sturen dikke pakken dividenden naar Parijs. Dat verdient enige consideratie, ook omdat België om voor Parijs onbegrijpelijke redenen gesteld is op zijn Belgische Generale. Een prefectuur in Brussel is nuttig, voorlopig nog.

Het organogram van de Generale was vroeger een labyrint met honderden deelnemingen. Het conglomeraat controleerde de grootste stukken van de Belgische industriële, maritieme en financiële wereld en plantte zijn vlag over de hele wereld. Die klinkende namen op de economische kaart bevinden zich nu in andere – meestal buitenlandse – handen en niet-weinig prestigieuze fabrieken staan te verkommeren tot industriële archeologie. Anno 1999 is de portefeuille van een uitzonderlijke eenvoud: een zestal participaties, met die eigenaardigheid dat de nutsgroep Tractebel/Elyo en de bankverzekeraar Fortis 95 procent van het bezit uitmaken. Fortis van Maurice Lippens vaart dan nog, in samenwerking met het Nederlandse Amev, een autonome koers en stapt vroeg of laat op. Suez-Lyonnaise verloor immers zijn belangstelling voor financiële participaties en zoekt het voortaan in de nutssector, in bedrijven die bezig zijn met moderne dingen als energie, water, milieu en communicatie. Uiteindelijk is de Generale alleen nog Tractebel, met zijn dochters Electrabel en Distrigas, de monopoliehouders te lande voor respectievelijk elektriciteit en gas.

De recente politieke storm rond Tractebel is even snel geluwd als hij was opgestoken. Zelfs minister Steve Stevaert (SP) dreigt niet meer met de elektriciteit. De Generale heeft daartoe in haar kaarten moeten laten kijken. Suez Lyonnaise verhoogt zijn belang in het succesvolle Tractebel van 50 tot 100 procent om het te laten groeien tot een Europese energiegroep zonder er de controle – de winst en de cash – over te verliezen. Tractebel werkt aan een dubbele operatie: de fusie met zijn dochters Electrabel en Distrigas – de huidige plannen neigen minder naar een kordate fusie dan wel naar een consolidering -, waardoor Tractebel wellicht onder de vlag Electrabel voldoende volume krijgt om met een Europese partner of partners een leidende rol op de geliberaliseerde energiemarkt te spelen.

Als dat werk is afgerond, heeft Suez Lyonnaise geen bezwaar meer tegen minderheidsaandeelhouders en beursnotering. De Generale is dan alleen nog de bescheiden bewaker van de grote energiegroep. In Parijs zitten mensen aan euthanasie te denken.

Ter gelegenheid van haar 175ste verjaardag liet de Generale haar geschiedenis schrijven: De Generale Maatschappij Van België 1822-1997, René Brion en Jean-Louis Moreau, Mercatorfonds, Antwerpen 1998.

Guido Despiegelaere

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content