Er moet met de natuur gewerkt worden om natuurgeweld te bestrijden.

Sommige verhalen zijn universeel. Treffen Amerikanen zowel als Indonesiërs. We weten ondertussen dat de natuur vernietigend kan uithalen. En geen plekje van de aarde blijft gespaard. Een tsunami op de kusten van Indonesië; een orkaan in het zuidoosten van de Verenigde Staten die extra kracht kon putten uit het door het broeikaseffect opgewarmde zeewater… Overal werden mensen verrast. En gedood.

Er wonen natuurlijk steeds meer mensen op aanlokkelijke plaatsen, zoals bij de zee. Ze voelen zich beschermd door dijken en andere technische obstakels. Maar als het er echt op aankomt, houden die geen stand. Een losgeslagen natuur kan de sterkste dijken aan.

De natuur staat ook op steeds meer plaatsen onder druk. In Indonesië zijn veel mangroven vernield door de mens, en dat verhoogde de kracht waarmee de tsunami op het land sloeg. Er waren geen natuurlijke remmen meer voor de vloedgolven.

Hetzelfde verhaal nu in de Verenigde Staten. De delta van de Mississippi – de grootste rivier van Noord-Amerika die in de getroffen staat Louisiana in de zee uitmondt – is door menselijke ingrepen zo aangetast dat hij geen natuurlijke verdediging meer bood tegen de orkaan Katrina. Ook daar zijn door indijkings- en andere constructiewerken de moerassen grotendeels verdwenen.

Wetenschappers hadden al een tijdje geleden gewaarschuwd voor die toestand en stelden zelfs een plan op om de risico’s te beperken. Maar de Amerikaanse overheid had het te druk met de oorlog tegen wat ze het terrorisme in de wereld noemt. Die strijd kost handenvol geld, waardoor ze op andere budgetten moest besparen. De fondsen voor projecten om het water in Louisiana te beheersen, werden sinds 2001 met 44 tot 80 procent teruggeschroefd. Naar wetenschappers wordt alleen geluisterd als wat ze vertellen past in de politieke kraam van de mannen aan de macht.

Het is niet te verwonderen dat Katrina net nu zo ongenadig uithaalde: extra kracht als gevolg van het broeikaseffect waar de Amerikanen ook al niet veel aan willen doen, én vrij spel door het verwaarlozen van natuurlijke verdedigingsmechanismen.

In Europa is het tij stilaan aan het keren. In ons land hebben de overstromingen van de Maasvallei begin jaren negentig geleerd dat indijken geen zaligmakende remedie is. Dat de rivier ruimte moet krijgen om zijn grillen bot te vieren. Natuurlijke overstromingsgebieden zijn een deel van de nieuwe aanpak.

Er moet met de natuur samengewerkt worden om haar te beheersen. Overal geldt de gulden regel uit de mensenwereld: coöperatie loont méér dan tegenwerken en afbreken.

Dirk Draulans

Naar wetenschappers wordt alleen geluisterd als wat ze vertellen in de kraam van politici past.