Als Paars II structurele knopen wil doorhakken in het dossier van de vergrijzing, is het nu of niet meer.

Amper een maand na de federale begrotingscontrole voor 2005, die Paars II relatief gemakkelijk uitvoerde door te goochelen met 1 miljard euro extra belastingontvangsten, zijn forse ingrepen nodig. Sommige regeringsbronnen stuurden de media vorige week eerst in de richting van een bijkomende inspanning van 600 miljoen voor dit jaar, maar dat bedrag liep snel op tot 1,5 miljard. Bovendien mogen premier Guy Verhofstadt (VLD) en zijn ploeg de mouwen opstropen om in 2006 een dreigende put van 4,6 miljard te dempen.

Die rode cijfers komen uit aangepaste prognoses van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en het Planbureau over de Belgische economie. Terwijl Paars II in april en na een kwartaal van economische stilstand, vrolijk bleef hopen op een groei van 2,2 procent (met inbegrip van een reserve van 200 miljoen voor een tegenvallende conjunctuur), zakt de OESO naar 1,3 procent en het meer optimistische Planbureau naar 1,7 procent.

De terugval wordt vooral veroorzaakt door hoge energieprijzen en een dure euro. Daar heeft de federale regering niet onmiddellijk vat op. Maar Verhofstadt sleept er voortdurend ook ‘de onstabiliteit wegens de crisis rond Brussel-Halle-Vilvoorde’ bij. En dat is onzin, want in tegenspraak met zijn eigen overtuiging dat de meerderheid van de bevolking B-H-V geen regeringscrisis waard vond en daar dus ook niet echt wakker van ligt.

Samen met de paarse belastingverlaging en de stijgende uitgaven in de gezondheidszorg en in de steden en gemeenten (waar in de aanloop naar de verkiezingen van 2006 nog snel wordt geïnvesteerd), duwt een slappe economie de overheidsfinanciën in het rood. Als Verhofstadt en ook minister van Begroting Johan Vande Lanotte (SP.A) vóór diens overstap naar het voorzitterschap van zijn partij, de financiën op een schema met overschotten vanaf 2007 willen houden, dan komen ze er niet meer met eenmalige maatregelen en andere toevalstreffers. Een structurele begrotingsdiscipline is des te meer nodig omdat er volgens het Planbureau tot in 2010 ongeveer 220.000 banen bij komen en de beroepsbevolking tegelijk met 172.000 mensen groeit. Zo stijgt de werkgelegenheidsgraad tot bijna 64 procent, maar dat is ver onder de Europese doelstelling van 70 procent.

Begrotingsoverschotten en werkgelegenheid zijn essentieel om de meerkosten van de vergrijzing te betalen. In dat verband draait Paars II ook rondjes in werkgroepen – met en zonder de sociale partners – over de eindeloopbaan, de pensioenen en de financiering van de sociale zekerheid. Voor de tergend trage besluitvorming hierover kan het argument van ‘een land waar het altijd verkiezingen zijn’ in elk geval niet meer dienen. 2005 is een uitzondering op die regel en ook daarom is een uitstel van beslissingen niet meer te verantwoorden.

Patrick Martens

Paars II komt er niet meer met eenmalige maatregelen en andere toevalstreffers.