De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.
Mijnheer Muys, door het verlengde paasweekend wordt deze rubriek uitzonderlijk op vrijdag afgesloten. Tot nader order zorgt de seriemoordenaar van Bergen voor de schokkendste affaire van de week.
PAUL MUYS : Laten we even afwachten of het wel echt om een seriemoordenaar gaat. Een hele boel waarnemers zijn blijkbaar de cassette of het boek ?Silence of the lambs? gaan opvragen, want ze weten plotseling alles over de psyche van de serial killer. Een dertigjarige slagersgast uit Henegouwen met een strafblad, dat is het profiel. Als dat klopt, kan het niet moeilijk zijn om zo iemand op te sporen. Hopelijk voor het gerecht gaat het niet opnieuw om een psychopaat die vervroegd is vrijgelaten. Dat zou voor een orkaan van kritiek zorgen. Hoewel de regering ondertussen al de wetgeving terzake ter discussie heeft gesteld en aangepast. Ik denk trouwens niet dat er veel wetten veranderd moeten worden. Ze moeten alleen correct worden toegepast. En er moeten mechanismen worden ingebouwd die een lichtvaardige vrijlating zoals van Marc Dutroux verhinderen.
De gerechtelijke politie van Bergen ziet zich op haar beurt geconfronteerd met een tekort aan manschappen en middelen, en is abominabel gehuisvest.
MUYS : Dat verhaal is zonder einde. We leven nu eenmaal in een staat zonder geld. Maar een gebrek aan middelen is niet steeds de verklaring van slechte resultaten. Uit de zittingen van de Kamercommissies blijkt dat veel mislukte onderzoeken te maken hebben met een ontstellend gebrek aan gezond verstand, en met een slechte verstandhouding tussen verschillende diensten die elkaar niet de nodige informatie doorspelen.
De Commissie-Dutroux lijkt de eensgezindheid te hebben teruggevonden. Ze zou onder meer een lijst hebben opgesteld van personen die beroepsfouten hebben gemaakt.
MUYS : De conclusies wijzen zich al een tijdje uit. Maar we mogen er niet te veel van verwachten. Als ze een lijst vrij geven met naam en toenaam van mensen die hun taak niet naar behoren hebben vervuld, wat dan ? Hoe moet tegen die mensen worden opgetreden ? Een blaam ? Geen recht op promotie meer ? Er is vooraf nooit bepaald op welke manier dat moest gebeuren. Het is in feite bijkomstig. De taak van de commissie was nagaan waarom het onderzoek verkeerd is gelopen, en dat weten we intussen. De bevoegde ministers moeten nu maar ingrijpen om een herhaling te voorkomen.
Het parlement, of de commissie, moet wel de politiek verantwoordelijken aanpakken en dus eventueel optreden tegen Melchior Wathelet. Maar diens mandaat als Europees rechter is net met twee jaar verlengd, hij is buiten schot.
MUYS : Hij is al geblameerd natuurlijk, terecht of onterecht. Van zijn imago van jong en dynamisch politicus die het allemaal zou veranderen, blijft niets over. Daar eet hij geen boterham minder om, maar hij zal er ook niet om lachen. Het is niet meteen prettig als publiekelijk wordt aangetoond dat je hebt gefaald in een zo dramatisch dossier. Hij heeft zich kunnen verdedigen in de commissie, maar dat heeft niet veel indruk gemaakt. Wat de commissie in elk geval moet uitklaren, is de vraag of Dutroux en Nihoul al dan niet bescherming van hogerhand hebben genoten. Daar mag geen twijfel over blijven bestaan.
In de Rwandacommissie dringt Guy Verhofstadt aan op een confrontatie tussen Leo Delcroix en generaal José Charlier. Komt die er ?
MUYS : Ik hoop van wel. Bij zijn tweede optreden had Delcroix onschuld te koop en leek hij erg zelfverzekerd. Laten we maar eens uittesten of dat overeind blijft. Er worden mij in die Rwandacommissie net iets te veel politieke nummertjes opgevoerd. Een voorbeeld van de politique politicienne waar men zogezegd van af wil. Zoek naar de waarheid, en trek conclusies voor de toekomst. Net zoals de Nederlanders gedaan hebben na het drama in Srebrenica. Als je wordt ingeschakeld in een internationale militaire operatie, eis dan maximale garanties of blijf thuis. En àls je een leger stuurt, moet je incalculeren dat er manschappen kunnen sneuvelen. In dat geval hoef je ook niet tilt te slaan en onmiddellijk iedereen terug te halen. De dood van soldaten blijft uiteraard verschrikkelijk voor de betrokken families, maar anderzijds is het een risico van het vak. Wat niet betekent dat je de militairen onvoorbereid het gevaar mag injagen.
Premier Jean-Luc Dehaene heeft een tussentijdse State of the Union gehouden, met twee nieuwe banenplannen die op scepsis zijn onthaald.
MUYS : De oppositie heeft ze onderuit gehaald in de beste stijl van de Oude Politieke Cultuur. Dehaene heeft proberen uit te leggen dat deze regering wel degelijk iets doet. De publieke opinie suggereert wat te gemakkelijk het tegendeel. Dat heeft de regering voor een stuk aan zichzelf te wijten, omdat ze een communicatie-vacuüm heeft geschapen. Zwaargewichten als Dehaene en Herman Van Rompuy zijn niet de meest begenadigde communicatoren en trekken zich daar weinig van aan. Het enige dat ze klaar en duidelijk hebben overgebracht, is dat we de drie procent moeten halen.
Met die twee banenplannen worden weer een pak werklozen uit de statistieken gemoffeld.
MUYS : Ach, ik wil het zo zwartgallig niet zien. De werkloosheidsuitkering als loonsubsidie gebruiken, is het overwegen waard. De voorbeelden van pompbediende of inpakker in het grootwarenhuis zijn wat ongelukkig. Men spreekt over waardeloze jobs, maar wat is er waardelozer dan vijf jaar werkloos te zijn ? In de Verenigde Staten wordt dit systeem al toegepast, en ik heb me laten vertellen dat veel van die zogezegd minderwaardige jobs best meevallen. De grote duw voor werkgelegenheid moet niet van de regering komen. Die moet enkel proberen het bedrijfsleven te stimuleren. De KMO’s hebben door het grote aantal voorschriften en lasten schrik om iemand in dienst te nemen. Dat moet veranderen. Maar ja, de regering moet ook over eieren lopen. Als ze dan al lasten verlaagt, zoals met Maribel, gaat de Europese Commissie dwarsliggen. De sociale inkomsten zijn nodig om ons dure verzorgingssysteem in stand te houden, en de solidariteit bij de werknemers is ook niet erg hoog. Weinigen zijn te vinden voor werkherverdeling met loonverlies.
Volgens Johan Leman kent de strijd tegen de mensenhandel bijzonder weinig succes.
MUYS : Het is om moedeloos bij te worden. Als er nu één wantoestand is waarover in alle tonen gezongen is dat het niet meer kon en zou gebeuren, tot op de begrafenis van koning Boudewijn toe, dan was het wel de vrouwenhandel. Commissies vol parlementairen hebben plechtige eden gezworen. Ik weet niet of de diagnose van Leman helemaal juist is, maar in de grote steden kan je de prostitutiewijken dagelijks zien uitbreiden. Op de trein Antwerpen-Brussel moeten de mensen steeds vroeger aan de linkerkant gaan zitten. Het is onaanvaardbaar dat de overheid daar geen enkele vat op heeft, en blijkbaar niet eens weet hoe eraan te beginnen.
In het buitenland blijft Zaïre de aandacht opeisen. Westerse soldaten staan klaar aan de overkant van de stroom of zitten ondertussen al in Kinshasa. Wat zal hun houding zijn als de troepen van Kabila de hoofdstad bereiken ?
MUYS : Ik weet niet of dat de bedoeling van Kabila is. Ten eerste zit hij ver van Kinshasa af, en ten tweede heeft hij al een groot gebied onder controle. Als hij de bodemrijkdommen van Shaba en Kasaï in handen heeft, zal hij wel tevreden zijn. Ik wil niet te snel zijn met een opinie. Men zegt : het kan enkel maar beter gaan dan onder Mobutu. Zo zeker is dat niet. Mobutu heeft het land uitgezogen en in een bestuurlijke chaos gestort, maar het kan nog een heel stuk slechter. Zaïre zou bijvoorbeeld de weg op kunnen van Liberia of Sierra Leone, waar nauwelijks sprake is van een staat die orde en gezag handhaaft. De burgers zijn daar volledig overgeleverd aan de willekeur van losgeslagen bendes. De berichten uit Oost-Zaïre die nu doorsijpelen, hebben het over het gedisciplineerde optreden van de rebellen, maar ik wacht op confirmatie daarvan.
De Belgische regering heeft uiteindelijk een gezant naar Kabila gestuurd. Wat moet België doen in Zaïre ?
MUYS : België kan daar niets meer doen. België maakt geen enkele indruk meer. Wij pleiten voor een dialoog tussen Kabila en Mobutu, maar Kabila is als een pletrol over het Mobutuleger en zijn huurlingenaanhangsels heen gewalst, wat zou hij onderhandelen met iemand die alle krediet verloren heeft ? De Amerikanen en de Fransen zullen een belangrijke stem hebben over de toekomst vanZaïre. België is een zielige derde op wie niemand zit te wachten en naar wie niemand luistert.
U bent de voorbije maand twee weken in India geweest. Later in het jaar komt er een ontmoeting tussen de Indiase premier Deve Gowda en zijn Pakistaanse collega Nawaz Sharif. Wordt de eeuwenoude vete tussen hindoes en moslims bijgelegd ?
MUYS : Men is er nooit zo dichtbij geweest. Ondanks de schijn van het tegendeel die hier soms wordt gewekt door beelden van hevige veldslagen tussen hindoes en moslims, zoals enkele jaren geleden rond de moskee van Ayodhya. Afgezien van dit soort zware incidenten, leven de twee groepen relatief ordelijk samen. Alleen grensgebieden als de Punjaab blijven een probleem, dat onopgelost is sinds de onafhankelijkheid van India, precies vijftig jaar geleden. Aan de grens blijven India en Pakistan op voet van oorlog. Dus elke dialoog is positief. Het zou de beide regeringen de kans geven om tot demobilisatie over te gaan, een besparing van vele miljarden die ze goed kunnen gebruiken. Zeker Pakistan dat economisch in slechte papieren zit en de handel wil stimuleren. Ik denk dat ze er allebei belang bij hebben om de huidige bestandslijn als staatsgrens te aanvaarden. Wat ze moeten vermijden is een partition zoals in ’47, toen de talloze vorstendommen moesten kiezen bij wie van de twee ze zouden aansluiten. Met als gevolg dat de moslims uit India verdreven werden en de hindoes uit Pakistan, en er een regelrechte genocide uitbrak.
De vraag is hoe sterk de beide regeringen zijn. Vooral die van Gowda.
MUYS : Het zijn twee democratieën, al staan in Pakistan wel enkele stuurse kolonels achter het hoekje toe te kijken. Gowda leidt een front van dertien partijen, en heeft dan nog de steun van de Congrespartij nodig. Dat is geen stabiele basis. Hij heeft trouwens de verkiezingen niet gewonnen, want dat deed de religieus geïnspireerde Bharatiya Janata Partij. Maar die slaagde er niet in het vertrouwen te krijgen voor haar regering. Er werd een soort cordon sanitaire omheen gelegd, al is de BJP niet zo fundamentalistisch als gelijkaardige partijen in andere landen. Gowda regeert met steun van de Congrespartij en zet de politiek van de vorige premier Rao verder. Die heeft, in navolging van Radjif Gandhi, een doorbraak in de Indische maatschappij tot stand gebracht, waarvan vele mensen op dit moment de vruchten plukken. Je ziet een middenklasse ontstaan die er vroeger niet was. Rao heeft een einde gemaakt aan het protectionistisch socialisme dat Pandit Nehru had geïnstalleerd. Nehru was geobsedeerd door de Sovjet-aanpak van Stalin : vijfjarenplannen, zware industrie, en geen import. Je ziet daar nog de gevolgen van. De meest gebruikte auto blijft de oerstevige Ambassador, waarmee je misschien veel kan doen maar niet je snel verplaatsen. Rao heeft die gesloten economie open gegooid. Ondanks dat blijft de armoede erg groot en is de infrastructuur ondermaats. Maar het is een land in beweging, waarvan de bevolking over een jaar of twintig die van China zal overtreffen.
Koen Meulenaere
