Koen Meulenaere
Koen Meulenaere Van 1991 tot 2012 de satiricus van Knack

De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.

Mijnheer Suy, na schandalen in politiek en gerecht, was het de voorbije weken de beurt aan enkele financiële malversaties. Crédit Lyonnais, Super Club, KB Lux en een callgirl die anderhalf miljard frank successierechten ontduikt.

ERIK SUY : Die affaires bestonden vroeger ook, doen zich ook in andere landen voor, maar worden nu bij ons in een hoog tempo aan de oppervlakte gespit door de pers. Journalisten beginnen op een professionele manier achter de waarheid aan te jagen, en complexe zaken te ontwarren. Dat is een gezonde ontwikkeling. In landen waar de journalistiek op een hoog niveau staat, komen die schandalen geleidelijk aan minder voor, precies omdat men schrik heeft van de pers. In de Verenigde Staten is die trend ingezet met Watergate. Die evolutie vereist wel een strikte deontologie. Journalisten moeten kunnen bewijzen wat ze schrijven, en in bepaalde omstandigheden moeten ze hun bronnen prijsgeven. Anders kan je ongestraft alles en iedereen verdacht maken.

In financiële fraudezaken gaat het niet langer om miljoenen, maar om miljarden. En vele daarvan staan in Luxemburg.

SUY : Dat is onder meer een gevolg van onze hoge belastingdruk. Die leidt onvermijdelijk tot kapitaalvlucht. Jaren geleden was dat een fenomeen in Zweden, nu bij ons. Wie geld heeft, zeker als het zwart is, gaat dat verbergen in landen waar de fiscus niet kan onderzoeken. Wat we zien bij KB Lux, is ongetwijfeld slechts een stukje van de ijsberg.

Jacques Santer heeft in de Belgische Kamer het Luxemburgse bankgeheim verdedigd.

SUY : Als hij daar aanwezig was in zijn functie van Commissievoorzitter, had hij niet mogen spreken als Luxemburger. Leden van de Europese Commissie moeten hun nationaliteit vergeten, wat niet altijd makkelijk is. Wat de grond van de zaak betreft, denk ik dat je een bank niet mag dwingen aan te geven wie wat op zijn rekening heeft staan. Sinds kort is er een alarmeringsplicht voor rekeningen waar onverklaarbaar hoge sommen op gestort worden. En er zijn internationale akkoorden over de uitwisseling van fiscale gegevens. Maar voor de rest moet elk land het recht hebben soeverein te beslissen over de organisatie van zijn bankwezen.

Het gerecht onderzoekt waar de 1,3 miljard frank is terechtgekomen, die KS voor de aandelen van Super Club betaalde.

SUY : Het zou gezond zijn indien ook dat kon worden uitgespit. Ik wil niemand beledigen, maar ik weet niet of de onderzoekscel in Hasselt voldoende beslagen is om inzicht te krijgen in de superfijne geldtechnologie. Met één toets op een computerklavier vliegen binnen de seconde miljarden ongrijpbaar de wereld heen en weer. Ik vrees dat onze justitie daar geen vat op heeft. Binnen de Verenigde Naties heeft een speciale commissie de juridische aspecten van deze elektronische banktransfers bestudeerd en een conventie opgesteld, maar het lijdt geen twijfel dat de internationale maffia mijlen vóór ligt op onze onderzoeksrechters. De georganiseerde internationale misdaad is de gevaarlijkste kanker voor de toekomstige maatschappij.

In de Senaat heeft Patrick Hostekint tevergeefs geprobeerd om de Rwandacommissie om te vormen tot een echte onderzoekscommissie. Ook Guy Verhofstadt zou er nu op aandringen.

SUY : Een onderzoekscommissie is niet nodig. Het proces- Marchal is al voor een rechtbank gevoerd en alle documenten en getuigenissen daarvan zijn ter beschikking. Qua strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de Belgische militairen is die zaak afgehandeld. De VN-betrokkenen oproepen heeft weinig zin, omdat ze gedeeltelijk gedekt zijn door diplomatieke onschendbaarheid. Wat overblijft, is de politieke verantwoordelijkheid, en om die vast te stellen, volstaat deze bijzondere commissie.

De koning heeft procureur Michel Bourlet ontvangen. En prins Filip heeft zich uitgesproken tegen pornografie. Gaat de koninklijke familie buiten haar bevoegdheden ?

SUY : De koning praat met wie hij wil. Hij mag zich informeren over wat er omgaat. Het is niet omdat hij een procureur ontvangt, dat hij zich bemoeit met een gerechtelijk onderzoek. En prins Filip mag zijn opinie uiten over pornografie. Dat is op dit moment geen politiek thema. Dat de kroonprins deelneemt aan een Senaatscommissie, is uiteraard wel opmerkelijk en ik vraag me af of hij dat initiatief zelf heeft genomen. Het voedt de discussie over de rol van de monarchie. Ik voel voor het Scandinavisch model, waar de koning absoluut niets te zeggen heeft en enkel een symbool is. Maar daar zijn we nog niet aan toe in België, waar de koningen door de jaren heen constitutionele macht verworven hebben.

De CVP bereikt geen eensgezindheid over stemrecht voor migranten. Ook andere partijen aarzelen om ja of neen te zeggen.

SUY : Het onderwerp ligt gevoelig omdat het is opgerakeld naar aanleiding van de tragische gebeurtenissen rond de familie Benaïssa, en omdat het ten onrechte vermengd wordt met racisme, zoals in de betoging van vorige zondag. Wie tegen is, wordt van racisme beschuldigd. Dat is een gevaarlijke begripsvermenging. Stemrecht staat niet in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, en bij mijn weten ook niet in algemene internationale conventies. Het is mijns inziens een politiek recht, en dus verbonden met de nationaliteit. Als je dat loskoppelt, zet je een hele ketting in beweging. Als niet-Belgen het recht hebben te kiezen, moeten ze bijvoorbeeld ook het recht hebben zich verkiesbaar te stellen. Ik ben daar tegen. Onder meer, maar dat is slechts een van de redenen, vanwege de minorisering van de Vlamingen in Brussel.

In het buitenland stond de ontmoeting tussen Clinton en Jeltsin voorop.

SUY : Zowel Jeltsin als Clinton zijn naar Helsinki getrokken in de overtuiging dat ze akkoord zouden gaan om niet akkoord te gaan. De beslissing om de Navo uit te breiden, zal genomen worden in juni in Madrid, ondanks de Russische tegenkanting. Ik heb het volste begrip voor het lidmaatschap van Polen, Tsjechië en Hongarije. De Navo maakt gebruik en wie zou het niet doen van de huidige zwakte van Rusland om de veiligheidsgrens naar het oosten te verleggen. Maar het signaal kan verkeerd begrepen worden. De Baltische staten, Roemenië, Bulgarije en Slovakije worden niet opgenomen. Dus zegt men in feite aan de Russen : als jullie opnieuw sterk worden, is dit jullie invloedssfeer.

Jeltsin heeft zijn beoogde trofee gekregen : opname in de G-8.

SUY : Ja, maar wat stelt dat voor ? Rusland is wel rijk aan mineralen, maar zit voor het overige totaal aan de grond. Dat zo een land wordt opgenomen bij de rijkste acht industrielanden, heeft enkel een symbolische betekenis, die Jeltsin in eigen land kan aanwenden. Hij heeft zich de voorbije weken weer gemeld, onder meer met de herschikking van zijn regering, maar dat zijn veeleer cosmetische veranderingen die zeker niet volstaan om het land uit de as te doen verrijzen. Wij moeten ons zorgen blijven maken over de toekomst van Rusland en over de gevolgen daarvan voor de veiligheid van Europa.

Alexander Lebed heeft al gewaarschuwd voor een burgeroorlog.

SUY : Volgens mij moet het Westen de kaart Lebed beginnen te trekken. Jeltsin is nu wat opgekalefaterd maar dat zal niet lang duren. Lebed is de man die volgens mij de Charles de Gaulle van Rusland gaat worden. Of dat honderd procent volgens westerse parlementair democratische normen zal gebeuren, weet ik niet. Maar hij wordt na het verdwijnen van Jeltsin wel de sterke man die het vertrouwen van veel mensen geniet, waarschijnlijk het leger nog achter zich heeft, nationalistisch denkt, en op dit ogenblik bezig is om goede maatjes te worden met het Westen. Hij was uitgenodigd, zij het onofficieel, op de inauguratie van Clinton, hij heeft Frankrijk bezocht en was al te gast op de Navo in Evere. Hij is zich volop aan het opwerken tot een acteur in de internationale politiek en we moeten met die man rekening houden.

In Zaïre rukken de troepen van Laurent Kabila steeds verder op. De terugkeer van Mobutu kan die opmars niet meer stuiten.

SUY : Kabila heeft met Kisangani een strategische plaats ingenomen. De volgende is Lubumbashi. Hij heeft zijn contacten met Canadezen en Amerikanen, met de business- en de mijnwereld, dus zijn verovering gaat verder. Als hij de provincies Shaba en Kasaï in handen heeft, met alle natuurlijke rijkdommen die daar voorhanden zijn, heeft hij Kinshasa bij de keel. Tegen die tijd is Mobutu waarschijnlijk helemaal van het toneel verdwenen. Voor de generatie die Stanleyville heeft meegemaakt, is Kabila nog altijd een Mulelist, maar ondertussen kan hij zich hebben bekeerd. Ik zie niet in welke andere koers hij zou kunnen varen dan de pro-Westerse. Of Kabila zelf zal regeren, moet worden afgewacht. Maar het volk reageert spontaner op hem dan op Mobutu. Ik zie niet meteen de noodzaak van verkiezingen in een land als Zaïre. Verkiezingen dienen vaak alleen om een regime een zweem van rechtvaardiging te bezorgen in het Westen.

Vreest u voor een burgeroorlog ?

SUY : Neen. Er gaat wel enig gevaar uit van hetZaïrese leger, maar de bevolking is het uitbuitende Mobutubewind meer dan beu en begroet Kabila als de kans op verandering. Wat mij verbaast, is dat Amerikaanse troepen in Brazzaville zitten om eventueel vijfhonderd landgenoten te evacueren. Wat doen die vijfhonderd Amerikanen in Zaïre ? Bij de rellen in Albanië werden tweeduizend Amerikanen ontzet. Wat deden die daar ? Een paar maanden geleden, toen de troepen van Sadam Hoessein naar Koerdistan optrokken, evacueerden de Amerikanen duizenden Koerden. Wat was de band met die mensen ? Ik zou het antwoord op die vraag willen kennen.

In Duitsland plant Krupp een vijandig overnamebod op Thyssen. In het beste geval wordt het een fusie. Maar er zouden hoe dan ook duizenden ontslagen vallen. En dat in de legendarische Duitse staalsector.

SUY : Duitsland kent een hele reeks economische, financiële en sociale problemen, die allemaal te maken hebben met het feit dat Helmut Kohl mordicus de drie-procentnorm wil halen. Ondertussen zien we dezelfde problemen als bij ons. Enkele weken geleden had Kohl het aan de stok met de mijnwerkers. Wij weten al lang dat steenkoolnijverheid geen zin meer heeft. De prijs van een ton kolen die in Duitsland wordt bovengehaald, ligt vijf keer boven de wereldmarktprijs. Waarom dan kolen delven in Duitsland ? Onze mijnen zijn al gesloten. Het staal gaat dezelfde weg op. Waarbij Duitsland nog het voordeel heeft dat zijn industrie volledig vernieuwd is na de oorlog. Maar zelfs dat zal niet volstaan : Kohlen und Stahl zijn ten dode opgeschreven. Alleen weet men niet wat te doen met de tienduizenden werkloze arbeiders.

Duitsland stoomt op naar vijf miljoen werklozen, heel wat meer dan in de jaren dertig.

SUY : Met als groot verschil dat de sociale voorzieningen beter zijn uitgebouwd. Heel Europa blijft aanmodderen met traditionele industrieën. Wij hebben er miljarden ingepompt, meestal in een bodemloos vat. Temse, Boël, Clabecq, de hele textiel. Nu vallen de klappen in de automobielsector. Vorige maand Renault-Vilvoorde, ik vrees dat Volkswagen-Vorst wel eens zou kunnen volgen. Anderhalf jaar geleden was het al bijna zo ver. Dat zorgt voor grote sociale miserie, maar de politici moeten geen krokodillentranen wenen, het zijn de regeringen die nooit het sociale Europa gewild hebben. Er was geen consensus over.

Koen Meulenaere

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content