De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.
Mijnheer Muys, rustig weekje geweest. Huiszoeking bij een rijkswachtkolonel wegens mogelijke betrokkenheid bij drugshandel. Huiszoeking bij een hoge Luikse magistraat wegens mogelijke afpersing. Een hoge Gentse magistraat aangehouden wegens corruptie. De minister van Binnenlandse Zaken verwijt het gerecht een vals dossier ineen te hebben geflanst tegen een vice-premier. Niets om ons over op te winden.
PAUL MUYS : De frequentie van de schandalen is inderdaad lichtjes dalend. Maar alle cynisme op een stokje, de arrestatie van de Gentse raadsheer Beirens is buitengewoon schokkend. Een hoge magistraat die tegen betaling uitspraken doet, dat is eigenlijk het einde. Afgezien daarvan lopen er onderzoeken naar Schmitz en De la Brassine, en de procureur-generaal van Bergen is nog altijd inactief. Alleenstaande gevallen zijn het dus niet meer, al weiger ik te geloven dat misbruik de regel is bij de Belgische justitie. Een schandaal als dat van Beirens is het laatste wat de eerlijke magistraten, die er ook wel zullen zijn, nodig hadden. De klachten dateren al van meer dan een jaar geleden, maar het kan geen toeval zijn dat ook deze affaire in het huidige klimaat aan de oppervlakte komt. Mensen zijn mondiger, zwijgen niet meer. De drempel naar de media en de autoriteiten is laag geworden. Zelfs de drempel om hoge magistraten aan te klagen, is verlaagd. Dat merken ze ook met de groene telefoonlijn van Jean-Marc Connerotte, die een stortvloed van klachten en beschuldigingen heeft opgeleverd, meer dan hij zelf had verwacht.
Politici in opspraak worden afgelost door magistraten in opspraak, of politiebeambten in opspraak.
MUYS : Je hebt inderdaad de indruk dat die eerbare beroepsklassen op elkaar schieten. Ze zijn er in elk geval als de kippen bij om schandalen over de andere naar de pers door te sluizen. De beschuldiging van Vande Lanotte dat politiediensten de zaak- Di Rupo hebben georchestreerd, kan je niet zomaar negeren. Die bewering moet ernstig worden nagetrokken. We zitten in een stroomversnelling waarin alles boven komt. Maar ik wacht liever op de afloop van elk van die zaken, vooraleer een oordeel klaar te hebben.
Gaat het teveel aan affaires tot onverschilligheid leiden ? Met de Witte Mars is het zwaarste kruit van de bevolking al verschoten.
MUYS : De hoeveelheid schandalen overtreft in elk geval het incasseringsvermogen van de Belg. Maar die maakte zich, misschien met een simpele redenering, al lang geen illusies meer. Dat gevoel zal zich uiteindelijk politiek vertalen. Er hoeft geen tekening bij wie daar voordeel uit puurt. Politicologen stellen vast dat het Vlaams Blok meer en meer de poujadistische partij van Vlaanderen wordt, de partij van de gedegouteerden die zich van alles afkeren.
Zal de parlementaire onderzoekscommissie onder leiding van Marc Verwilghen tot een werkbare conclusie komen ? Of dreigt zij zich vast te rijden in de details ?
MUYS : Die kans is groot. Er worden daar zo veel disparate verklaringen afgelegd en behandeld, oeverloze getuigenissen, eindeloze herhalingen… Ik denk dat we de ouders van de verdwenen en vermoorde kinderen genoeg aan het woord hebben gehoord om te weten hoe ze over een en ander denken. Als de commissie zich te veel verliest in al die getuigenissen zie ik ze niet zo snel tot resultaten komen. Anderzijds wordt op deze manier duidelijk aangetoond welke flagrante flaters er zijn begaan, en waar de verantwoordelijkheden daarvoor liggen. Ook al schuiven de betrokken partijen de Zwarte Piet naar elkaar toe. Het grote gevaar van wat we deze dagen te zien krijgen, is dat het politieke vak onaantrekkelijk wordt. Geen topsalaris, veel meer controle dan vroeger, veel meer verantwoordelijkheid op alle niveaus, genadeloze kritiek… op de duur wil niemand het nog doen.
Op 9 december komt Cassatie met een verslag over Elio Di Rupo. Dat kan eventueel leiden tot zijn aftreden en de val van de regering. Zou dat een catastrofe zijn voor het land ?
MUYS : Het zou me verbazen, mocht de procureur-generaal deze procedure hebben opgestart, enkel op basis van het dubieuze getuigenis van die jongen van nepadel wiens naam ik niet verkies te onthouden. De procureur wist ook wel dat dit als een mokerslag zou aankomen bij de PS. En bij de PSC in het geval- Grafé. De regering, die zich zwijgzaam blijft betonen op gebieden die de publieke opinie beroeren, kan een crisis op dit moment missen als kiespijn. Het is nu al moeilijk om zich nog bezig te houden met de orde van de dag, zoals de begroting en het centraal akkoord.
Volgens sommigen moet het volk de kans krijgen om zich over de recente onthullingen uit te spreken via verkiezingen, maar ik wacht liever tot we de afloop van alle affaires kennen. Welke conclusie kan de kiezer op dit ogenblik al trekken ? Welk alternatief staat er klaar ? Alle partijen die de voorbije twintig jaar aan de macht hebben deelgenomen, treft een blaam. Dat geldt dan misschien niet voor de meerderheid van individuele politici, maar voor de mensen zijn ze hoe dan ook allemaal dezelfden. Dat wordt nog wat gevoed door verhalen zoals die over remuneraties en kostenvergoedingen van europarlementsleden. Vele mensen maken van al die misbruiken één amalgaam, om dat verschrikkelijk irritante modewoord maar eens te gebruiken. Het is één grote pot nat, en daar zitten ze dan allemaal in. Behalve die ene partij die nog niet heeft kunnen genieten van de macht, maar ook al correctioneel vervolgd wordt. Ik ben niet happig op verkiezingen. De verkiezing van vorig jaar heeft geleerd dat er vreemde dingen kunnen gebeuren. De SP is electoraal niet afgestraft voor het Agusta-schandaal, wel integendeel.
De cipiers hebben gestaakt tegen de overvolle gevangenissen. Ook dat is een kanker die al lang woedt en waar de overheid met grote hardnekkigheid niets tegen doet.
MUYS : Dat die overbevolking nog feller toeneemt, is een uitloper van de hele crisistoestand. Plotseling is er een paniekreactie en durft men de wet- Lejeune helemaal niet meer toepassen. Wat me getroffen heeft, is dat minister De Clerck de cipiers wel erg snel bijtrad. Gemeend of om erger te vermijden, ik weet het niet. Zullen de bouwprogramma’s die hij aankondigt iets oplossen ? Ze zijn wellicht al lang voorbijgehold door de verhoging van het aantal gevangenen. Je kan de cipiers geen ongelijk geven, het zou onverantwoord zijn hun signaal te negeren.
Ofwel bouw je meer gevangenissen, ofwel sluit je minder mensen op. Maar beide opties vereisen drastische ingrepen en die blijven maar uit.
MUYS : We zijn nu eenmaal geen land van drastische ingrepen. Of het moet gaan om beslissingen waar men direct electoraal voordeel van verwacht. Wat doet een occasionele marihuanagebruiker in de gevangenis ? Dat men daarvoor een ander beleid uitstippelt. Zonder in de fouten van de Nederlanders te vervallen. De verouderde infrastructuur in de gevangenissen, die voor grote spanningen zorgt, is een gevolg van allerlei bezuinigingen. Het is meer de Regie der Gebouwen die hier met de vinger moet worden gewezen, dan het ministerie van Justitie.
Humo onthulde dat Willy Claes zelf in een speech heeft toegegeven dat hij de Agusta-voorzitter heeft gesproken. Iets wat hij zo vaak met grote stelligheid heeft afgezworen.
MUYS : Ik denk niet dat die onthulling zwaar weegt, al zal ze ongetwijfeld tegen Claes gebruikt worden. Ik begrijp Claes niet. Is die man nu zo kort van memorie ? Als de zaak Agusta losbrandt, moet hij toch weten dat hij ooit dergelijke dingen in het openbaar heeft gezegd. In plaats van te veel het woordje nooit te gebruiken, had hij beter van in het begin duidelijk gezegd dat hij die Teti misschien wel ontmoet heeft, maar dan in een Agusta-delegatie. De manier waarop hij vorig jaar nog dezelfde middag moest tegenspreken dat hij nooit over een Agusta-gift had horen praten, was lachwekkend. Ik begrijp niet hoe iemand zijn eigen geloofwaardigheid zo kan ondergraven.
Tijdens een handelsmissie in China ontdekt Philippe Maystadt dat het Abos een lucratieve participatie heeft in Shanghai Bell. Merkwaardig dat de twee betrokken ministers, Maystadt en Moreels, dat blijkbaar niet wisten.
MUYS : Als ik hoor dat het jaarlijks dividend al is opgelopen tot honderd miljoen frank, is dat inderdaad verbazend. Tenzij het dividend de juiste weg niet heeft gevolgd, maar laten we hopen dat dit een al te zwartgallige veronderstelling is. Meteen wordt de intussen steeds minder waard zijnde ambassade in Tokyo in de schaduw gesteld. Als de gegevens in de pers juist zijn, begrijp ik niet waarom Maystadt die participatie wil verkopen. Ik denk niet dat er veel andere veilige beleggingen zijn met zo een opbrengst. Ze lijkt mij nuttiger voor de staatskas dan sommige swaps.
Hoe belangrijk is een handelsmissie in China ?
MUYS : Ik kan moeilijk inschatten hoe zwaar die weegt. Maar het feit dat ze maar door een prins wordt geleid, betekent voor de op veel protocol gestelde Chinezen dat het niet echt een topmissie is. Maystadt heeft in een onderhoud met premier Li Peng de mensenrechten eventjes ter sprake gebracht. Toe maar. Ik hoop dat iedereen gezien heeft hoe deze week tijdens de Apec-conferentie op de Filipijnen Bill Clinton en Jiang Zeming elkaar in de armen zijn gevallen. Dat was nogal opmerkelijk, na de hele comedie die enkele jaren geleden werd opgevoerd om China zijn statuut van meest bevoorrechte handelspartner af te nemen. En na de lippendienst aan de mensenrechten in tijden van verkiezingen. Minder dan een maand later is Clinton die mooie woorden al vergeten. Alle voorwaarden die hij had gesteld voor Chinees-Amerikaanse samenwerking vallen ineens weg. Wapenverkoop aan derden ? Geen probleem. Als je die hypocrisie ziet, vind ik niet dat België zich moet opwerpen als behoeder van de mensenrechten in China. Zuid-Afrika geeft na al die jaren en ondanks beloften van het tegendeel, zijn steun aan Taiwan op en erkent China. In de internationale politiek gelden gewoon geen principes. Zuid-Afrika is evenzeer als iedereen verplicht om eieren voor zijn geld te kiezen.
Een ander cynisch staaltje is de diplomatieke oorlog die de Spaanse premier Aznar tegen Cuba ontwikkelt.
MUYS : Dat komt ervan als ontevreden Spanjaarden een neoliberaal aan het hoofd willen. Ik vond het een goed teken dat Europa een beetje front vormde tegenover de arrogantie van Amerika met zijn wet- Helms-Burton. De Amerikanen zullen niet rusten voor ze een conservatief alternatief voor Fidel Castro aan de macht hebben gebracht. Wie daar beter van wordt, is mij een raadsel. Ik ben de laatste om het Castro-regime te verdedigen, maar in Latijns-Amerika zijn ergere gevallen. Blijkbaar hebben de Amerikanen minder problemen met de regimes in Honduras of de Dominicaanse Republiek. Clinton staat natuurlijk onder druk van het rechtse Congres. De Democraten hebben dan wel een paar zetels teruggewonnen, maar de Republikeinen dicteren nog altijd de wet. Ik juich heimelijk toe dat de paus naar Havana gaat. Ook al wil hij alleen maar een deal sluiten voor wat meer vrijheid voor de katholieke kerk, het blijft voor de Cubanen een morele oppepper.
Het is jammer dat Spanje de Amerikanen nu plots naar de mond gaat praten. Waarschijnlijk hoopt Aznar zich op die manier te profileren, want zijn intern beleid wijkt maar weinig af van dat van zijn voorganger. De marges van de democratie zijn overal erg smal geworden en de gegevens zijn overal dezelfde : enorme werkloosheid, zwakke munt die de intrede in de EMU bemoeilijkt en zo meer. Alain Jupé vermag in Frankrijk ook weinig meer dan een socialistisch premier zou doen.
Hij had afgelopen week een hard conflict met de vrachtwagenchauffeurs.
MUYS : De actie van de Franse truckers toont aan hoe kwetsbaar ons economisch systeem is. Het is opmerkelijk hoe een land als Frankrijk in enkele dagen tijd wordt plat gelegd door tweehonderd camions dwars te zetten. De overheid wordt geconfronteerd met de gevolgen van het quasi-monopolie van het transport over de weg. Een beetje meer aandacht voor vrachtvervoer per spoor of over het water, zou de economie minder kwetsbaar maken. Voor de regering is dit een gevaarlijk precedent, want er zijn nog sectoren met eenzelfde strategische macht om het land te verlammen. De spoorwegen, bijvoorbeeld.
Als je hoort in welke omstandigheden en tegen welke verloning die truckers moeten werken, lijken hun eisen mij niet onredelijk. En hun actie evenmin. Ondanks de last die ze berokkenden, konden ze bij de bevolking op begrip rekenen. Ik heb interviews gezien met Engelse chauffeurs die vertellen dat het bij hen nog veel slechter is dan in Frankrijk. Dat het met het sociale Europa niet rooskleurig gesteld is, mag duidelijk zijn.
Koen Meulenaere
