Het NTG speelt Voorjaarsontwaken.
Een leerling pleegt zelfmoord, een meisje sterft aan de gevolgen van een abortus. De school steekt de kop in het zand, de bourgeoisie houdt het bij “bleekzucht”. Het zijn situaties uit de kindertragedie “Frühlingserwachen” van Frank Wedekind (1864-1918) uit 1890, een stuk dat nog altijd actueel is. Jongeren mogen niet mislukken, de burger aanvaardt geen schandalen in eigen huis, opvoeding staat in dienst van het conservatisme, seks creëert angst.
Dit is een van de stukken die Wedekind in Duitsland niet in dank werden afgenomen. De censuur sloeg toe en “Voorjaarsontwaken” kon pas in 1906 gecreëerd worden. Inmiddels belandde de schrijver in de gevangenis voor majesteitsschennis in gedichten die hij schreef voor het tijdschrift Simplicissimus. Na zijn vrijlating ging hij nog heviger tekeer tegen de hypocrisie van de bureaucratie, de religie en het bourgeoishuwelijk.
Het Nederlands Toneel Gent (NTG) speelt “Voorjaarsontwaken” in een nieuwe vertaling en bewerking van Alain Pringels en Guy Van Sande, die ook de regie doet en een compromis zoekt tussen realisme en symboliek. Het podium is bedekt met een laag zand, en in aankleding en belichting gaat het vooral om de tegenstelling tussen licht en donker. Het ontbreken van elke kleur verhevigt de negatieve sfeer van het stuk. Jongens en meisjes spelen in zwarte kostschoolpakken en de volwassenen bewegen stug en stijf in hun donker fin-de-siècle-kostuum. De mentaliteit van “zand erover” en “houd het in het donker” krijgt meerdere betekenissen, zoals ook de fauteuils aan weerszijden van het vóórtoneel zowel naar gebrek aan knusse huiselijkheid als naar een teveel aan freudiaanse frustraties verwijzen.
Deze vormelijke accenten zijn echter niet van aard om het oude stuk een frisse beurt te geven. De voorstelling begint met vinnig spel van ontwakende pubers maar wordt almaar zwaarder op de hand en vooral clichématiger. Het tweede deel wordt gemaakt door de ouderen en gaat inspiratieloos helemaal de traditionele toer op. In vorige regies bij het NTG, “Het wijde land” van Arthur Schnitzler en vooral “Strelingen” van Sergei Belbel, verraste Van Sande door een gevarieerde integratie van oude en nieuwe elementen en technieken. Nu blijkt hij zich vast te klampen aan een enkele vondst en krijgt het stuk enkel nog een documentaire betekenis: zo zal het honderd jaar geleden wel geweest zijn. Realisaties van onder meer Lucas Vandervost ( De Tijd) en van Toneelgroep Amsterdam hebben echter duidelijk aangetoond dat “Voorjaarsontwaken” zowel inhoudelijk als vormelijk wel degelijk ook over vandaag kan gaan.
Tot 13/6 in KNS, St.-Baafsplein, Gent (09) 225.32.08.
Roger Arteel
