Ook de Israëlische president Ezer Weizman komt in een lastig parket door een geldschandaal.
Moet president Ezer Weizman aftreden? Deze vraag houdt heel Israël bezig. Het blijkt dat Weizman ruime financiële hulp aanvaard heeft van een ‘zeer goede vriend’, de Franse miljardair Edouard Saroussi. Tussen 1988 en 1993 ontving Ezer Weizman, toentertijd parlementslid, later minister, 200 tot 400.000 dollar van Saroussi. De wet wil dat elk parlementslid alle inkomsten buiten zijn parlementaire salaris meedeelt aan de voorzitter van de Knesset. Weizman vond dat niet nodig aangezien dit geld een ‘persoonlijk geschenk’ voor hem was, en dus niet behoorde tot zijn ‘neveninkomsten’ als parlementslid. De affaire is in Israël uitgegroeid tot een schandaal, en de procureur gaat nu na of de president de wet heeft overtreden. Zowel links als rechts wordt het ontslag van Weizman geëist, met het argument dat zijn morele gezag door de affaire geknakt is.
Welke wending de affaire ook neemt, ze weerspiegelt diepgaande veranderingen in de Israëlische samenleving. Na de oorlog van 1967 kende Israël een enorme economische opleving, voornamelijk dankzij de massale toevloed van Amerikaans kapitaal. Zo groeide ook de middenklasse, waarvan de bovenste lagen nu behoorlijk rijk zijn. Er werden banden gesmeed tussen de financiële en de politieke macht, die intussen zelf volledig van aard is veranderd. De leidersgeneratie van Ben Gourion, Levi Eshkol, Golda Meïr, Pinhas Sapir, Menahem Begin, verliet geleidelijk aan de politieke scène. Met hen verdwenen de pioniersnormen van soberheid en de voorliefde voor een eenvoudig leven zonder uiterlijk vertoon.
De ‘anciens’ uit Europa waren zich wel bewust van hun kracht en hun autoriteit, maar ze stelden die in dienst van het zionisme en, later, van de joodse staat, maar nooit van hun privé-belangen. Dat begon te veranderen toen de ‘sabra-generatie’ aan de macht kwam, mensen als Moshe Dayan of Ezer Weizman die in Israël geboren waren en een leidende rol gespeeld hadden in de oorlogen van Israël. Die zagen de staat Israël minder als een heilige zaak, dan wel als een geliefd land dat, in elke zin van het woord, hun eigendom was. Zo zag minister van Defensie Moshe Dayan niets verkeerds in zijn antiquiteitenjacht in Jeruzalem, de Sinai of op de Westelijke Jordaanoever. Alle kostbare voorwerpen die hij op die ware plundertochten meenam had hij volgens de wet aan de dienst voor antiquiteiten moeten overdragen. Maar wie had toen rekenschap durven te vragen aan de glorieuze overwinnaar van de Zesdaagse Oorlog? Mannen als Dayan of Weizman, die zo vaak hun leven hadden gewaagd voor het vaderland, die geweldige veldslagen wonnen, de architecten van de vrede met Egypte, konden die als gewone burgers behandeld worden?
OFER NIMRODI
Over de tegenwoordige relatie tussen geld en politiek maakt het verhaal van de trouw van Ofer Nimrodi veel duidelijk. Ofer Nimrodi, zoon van multimiljonair Yaakov Nimrodi en directeur van de krant Maariv, had – uiteraard illegaal – concurrerende kranten laten afluisteren. Hij werd gepakt en veroordeeld tot zes maanden gevangenis plus tien maanden met uitstel. Na vier maanden vrijgelaten wegens goed gedrag, ging Nimrodi trouwen. Op de bruiloft waren alle grote namen van Israël geïnviteerd, voor het huwelijk van een man die veroordeeld was voor criminele feiten. Daar waren, in maart 1999 en in volle verkiezingscampagne: het opperbevel van de politie, de voormalige opperrechter Myriam Ben Porath, de toekomstige premier Ehud Barak en de leider van Meretz, Yossi Sarid, en tientallen anderen uit de politieke, juridische en financiële wereld. Ook president Ezer Weizman, aan wie Ofer Nimrodi enkele maanden tevoren nog presidentiële gratie gevraagd had.
Op dat moment wist Nimrodi al dat er een nieuw, geheim, onderzoek tegen hem liep, of hij al dan niet gecomplotteerd had om een belangrijke getuige à charge voor zijn proces te laten vermoorden. Weizman wist niet van dat onderzoek, maar weigerde zijn gratie. Ehud Barak was al premier toen Nimrodi zijn steun kwam vragen voor de kwijtschelding van zijn straf. Hij ontving Nimrodi in Jeruzalem, weigerde tussenbeide te komen, en toen hij van het nieuwe politieonderzoek tegen hem hoorde, stelde hij de procureur op de hoogte van het bezoek van Nimrodi. Later zou de premier een reeks geschreven vragen van de politie beantwoorden. Ondertussen wacht Ofer Nimrodi op de opening van zijn proces, en Ezer Weizman wacht op de beslissing van procureur Edna Arbel.
Victor Cygielman
