‘Soevereinist’ Philippe de Villiers van de rechtse Beweging voor Frankrijk wordt beschouwd als de belangrijkste winnaar van het referendum.
Het eerste land dat het grondwettelijk verdrag verwerpt, krijgt het initiatief een nieuw voorstel te doen, heeft u altijd gezegd. Wat moet Frankrijk doen en wat is uw rol daarbij?
DE VILLIERS: Frankrijk heeft Europa een grote dienst bewezen. Nu is het afwachten tot Nederland nee zegt, waarna we met onze vrienden en medeoprichters een blok van ‘nee’ zullen vormen. Ik heb het ‘nee’ laten winnen, nu zal ik erover waken dat de overwinning gerespecteerd wordt. De grondwet van een Europese superstaat is niet meer. President Jacques Chirac moet zich nu gedragen als telegrafist van het volk, dat een Europa wil op andere grondslagen.
Welke andere grondslagen?
DE VILLIERS: Er moet een duidelijke afbakening komen van de grenzen van Europa. De vraag is: willen we een Europees Europa of een Europees-Aziatisch Europa, met Turkije erbij? Het ‘nee’ maakt duidelijk dat de EU op 3 oktober niet mag beginnen met de onderhandelingen over Turkse toetreding, zoals nu gepland.
Inhoudelijk moet Europa de nationale democratieën respecteren. Geen centralisering en eenvormigheid, maar een Europa met landen die zelf hun eigen keuzes kunnen maken.
Tijdens het Franse referendum over het verdrag van Maas- tricht was links aan de macht en kwam de meeste tegenstand van rechts, nu is dat andersom. Bewijst het dat kiezers bij referenda vooral hun ongenoegen uiten over de regering en minder naar de vraag luisteren?
DE VILLIERS:Dit ‘nee’ is niet alleen een ‘nee’ van links, maar ook van rechts. Anders dan de Franse media willen doen geloven, heeft 47 procent van alle rechtse kiezers tegengestemd.
Een deel van rechts heeft zich te schande gemaakt door het vaderland op te offeren. Pétainistisch rechts (Villiers verwijst naar de met de Duitsers collaborerende maarschalk Philippe Pétain in de Tweede Wereldoorlog, nvdr.) wil Frankrijk doen verdwijnen met de grondwet.
Bedoelt u het rechts van president Jacques Chirac?
DE VILLIERS: Ja. Hij heeft ons voorgehouden dat het zondag ‘ja’ zou zijn of chaos. Nu is het dus chaos en moet hij opstappen. Of hij moet nieuwe parlementsverkiezingen uitschrijven. Een regering die kan rekenen op de steun van 20 procent van de kiezers, dient nergens toe. Er bestaat een te groot verschil tussen het Frankrijk van de media en de instellingen, waar 90 procent voor de grondwet is, en het echte land, met een meerderheid tegenstanders.
Uw stokpaardjes – ‘nee tegen Turkije in de EU’ en de bescherming van de Franse identiteit – zijn volgens onderzoek pas de vierde en de vijfde reden om tegen de grondwet te stemmen. Onvrede over de economie was bijvoorbeeld belangrijker. Bent u wel de grote winnaar?
DE VILLIERS: Ik ben het niet eens met dat onderzoek. De belangrijkste reden is inderdaad het ongenoegen, maar de bescherming van de Franse identiteit komt op de tweede plaats.
Welke rol heeft de dienstenrichtlijn van voormalig EU-commissaris Frits Bolkestein, die u erbij sleepte, gespeeld bij het ‘non’? Een beslissende?
DE VILLIERS:Een essentiële. Het artikel 144 van de grondwet legt het vrije verkeer van diensten vast en de richtlijn is dus wel relevant in het debat. Op zich heb ik niets tegen het principe van het land van oorsprong (de regels van het land van herkomst gelden ook voor diensten verricht in het buitenland, nvdr.), zolang het om bijvoorbeeld Frankrijk en Nederland gaat. Maar we leven in een Unie met zulke grote verschillen, dat dat principe onmogelijk vol te houden is.
Olivier van Beemen
