info: De auteur is hoogleraar sociologie aan de Vrije Universiteit Brussel.
Amerikaanse toeristen die Oxford of Cambridge bezoeken, zijn sterk onder de indruk van de mooie grasmatten in het hart van de colleges. Zij stappen naar de tuinier en vragen hem hoe hij dat klaarspeelt. Niets bijzonders, antwoordt die. Gewoon één keertje per week afmaaien… gedurende 400 jaar. Dat rustige tijdsperspectief vindt men ook bij overtuigde katholieken. Zij verkopen de eigendommen van de Kerk niet graag, geven liever in erfpacht, want wie weet, binnen twee, drie eeuwen herleeft het christendom in Europa massaal. Waarschijnlijk blikt Benedictus XVI ook zo ver vooruit. Als het van hem afhangt, worden het trouwens eerder drie dan twee eeuwen. Het uitverkiezen van een man van 78 om de Kerk te leiden, bewijst dat de kardinalen niet verlegen zitten om een jaartje. Zij zijn immuun voor agism, rustiger ook.
Benijdenswaardig is dat. Geen drukte over de komende week, het komende jaar of het komende decennium. De blik sereen en tegelijk vastberaden gericht op eeuwen waarvan u en ik nog zelfs de komst niet vermoeden. Net zoals onze regering in feite. Wie politici ooit heeft verweten slechts aan de volgende verkiezingen te denken, moet dat nu inslikken. Krant na krant valt in de bus zonder politiek nieuws. Er wordt blijkbaar gewerkt op heel, heel lange termijn. Wat kunnen journalisten dezer dagen anders doen dan in oude, melancholische badsteden rustig een debat tussen gelijkgezinden modereren? De blik van onze roergangers staat op oneindig. Langzaam hebben zij zich onthecht, losgemaakt van de drukte van de Wetstraat, van de drukte van de media, van de druk van de agenda en zelfs, zo lijkt het althans, van de druk van de zwaartekracht. Onverwijld kan nu een poos duren en een jaar wordt gemakkelijk een eeuwigheid.
Hoe die merkwaardige transformatie van het politieke tijdsperspectief zich heeft voltrokken, is niet duidelijk. Misschien is het een gevolg van de aandacht voor de problematiek van de vergrijzing. Die richt de blik op 2010, 2020…2050. Vandaar is het perspectief van onze roergangers blijkbaar uitgeschoven en doorgeschoten: 2070, 3000, 3500… en verder. Men moet in elk geval al lang in de geschiedenis teruggaan om iets gelijksoortigs te zien. Dankzij Ratzinger staat Benedictus van Nursia weer in het centrum van de belangstelling, de man die via zijn kloosterorde de strakke tijdsordening in de Europese cultuur binnenloodste. Er is de uitvinding van het mechanische horloge, ergens in de 13e of 14e eeuw. Maar niets dat opweegt tegen de uitvinding van het eindeloze tijdsperspectief door onze eigenste regering. Internationale erkenning kan nu niet lang uitblijven, transnationale en internationale verantwoordelijkheden liggen in ’t verschiet.
In zo’n tijdsperspectief verdwijnt elke drukdoenerij. Vergrijzing, eindeloopbaan, activering, toekomst van de sociale zekerheid… waarom zouden we ons daarover druk maken. Wat telt, zijn hier en nu – Luik-Bastenaken-Luik bijvoorbeeld – en de eeuwigheid. Daartussen kabbelt het leven en kan alles gerelativeerd. In nerveuze tijden schreef Benjamin Franklin ’time is money’, maar onze regering onttrekt zich aan dat keurslijf. Voor haar wordt het ‘er is geen geld en dus hebben we een zee van tijd’ en ‘er is geen geld dus hebben we de eeuwigheid’. Dat getuigt van een sereniteit die voorheen enkel werd aangetroffen bij uitgemergelde, wijze mannen die op een onbereikbare bergtop leviteerden. In zo’n ijle omgeving verandert de logica: er is geen geld, dus moeten de belastingen naar beneden. De dingen worden surrealistisch: ceci n’est pas une splitsing. Naar verluidt zou er vorige week, vorige maand, vorig jaar – wat doet dat er nog toe – een nieuwe Vlaamse regering zijn aangetreden: Leterme. Leterme, die naam zegt me iets, maar wat?
Han Renard
