Dat Jetair en Virgin Express elkaar in Spanje in de haren vliegen, is geen toeval. De budgetvliegers zijn er stormenderhand het luchtruim aan het veroveren.

Hoe rekbaar is een naam? Mag je een luchthaven de naam van een stad geven die eigenlijk tientallen kilometers verderop ligt? Ryanair vindt van wel. Van Charleroi maakte het ‘Brussels South Charleroi’, van Girona ‘Girona Barcelona’, ook al liggen Brussel en Barcelona respectievelijk 50 en 90 kilometer verderop.

Virgin Express ziet er evenmin graten in. Murcia herdoopt het in ‘Murcia Alicante South’, ondanks de 90 kilometer tussen beide steden. ‘Wij zetten Alicante-Zuid tussen haakjes’ zegt Yves Panneels, woordvoerder van Virgin Express. ‘Voor de mensen is het duidelijk dat het om de luchthaven van Murcia gaat. En nu weten ze dat Murcia niet ver van Alicante ligt.’

Bij Jetair kunnen ze daar niet mee lachen. De touroperator vervoert veel Belgen naar de echte luchthaven van Alicante (en ook naar Murcia ) met zijn eigen chartermaatschappij TUI Airlines Belgium (TUB). De reclame van Virgin Express is misleidend, vindt Jetair, zeker omdat de echte luchthaven van Alicante ten zuiden van de stad ligt en omdat Virgin ook nog eens de bestemming ‘Murcia’ aankondigt alsof het om twee verschillende luchthavens gaat. Om het geschil uit te klaren, trok Jetair begin april naar de rechtbank. ‘Wij vliegen al 37 jaar op de luchthaven van Alicante’, zegt Jetair-woordvoerder Hans Vanhaelemeesch. ‘De laatste maanden is daar nu een andere speler op de markt verschenen die de klanten lokt met die misleidende benaming. Murcia en Alicante zijn twee verschillende luchthavens.’

Veel heeft te maken met de groeiende concurrentie tussen chartermaatschappijen en aanbieders van lijnvluchten. ‘Het nieuwe fenomeen is dat chartermaatschappijen nu de seat only-formule aanbieden’, zegt Panneels. Virgin en Jet-air/TUB komen daardoor steeds vaker op elkaars terrein, zeker het gevecht om de zomervluchten wordt hard gespeeld. Dat het conflict zich nu op een Spaanse luchthaven toespitst, is geen toeval. In Spanje, nog steeds een favoriete vakantiebestemming van de Belg, zijn budgetvliegers stormenderhand het luchtruim aan het veroveren, een luchtruim waar chartermaatschappijen lange tijd de vakantievluchten hebben beheerst. De inzet is hoog. Met jaarlijks meer dan 50 miljoen toeristen is Spanje de op één na grootste vakantiebestemming ter wereld (na Frankrijk), 7 op de 10 toeristen arriveren er met het vliegtuig. Vorig jaar brachten de lagekostenmaatschappijen al 13,6 miljoen passagiers naar Spanje, 3 miljoen meer dan in 2003. De budgetvliegers nemen nu al bijna 30 procent van de op Spanje vliegende passagiers voor hun rekening. De groei van het Spaanse commerciële luchtvaartverkeer is bijna uitsluitend aan die lagetarievenmaatschappijen te danken.

Lagetarievencarrousel

De toon wordt gezet door Ryanair. Van de 27,5 miljoen passagiers die Europa’s grootste low cost carrier dit jaar denkt te vervoeren (vorig jaar vervoerde hij er 26,5 miljoen), gaan er 5,5 miljoen naar Spanje. De verovering van Spanje begon in Girona, waar de Ierse maatschappij eind 2002 zijn eerste toestel aan de grond zette. Het was op slag een succes. Vlakbij brandt de zon van de Costa Brava, met populaire strandbestemmingen als Lloret de Mar en Roses. Wat verderop ligt Barcelona, koning der korte stadsvakanties. De truc met de nieuwe naam werkte. Het Catalaanse provinciestadje met nog geen 90.000 inwoners zag vorig jaar ineens 3 miljoen passagiers door zijn luchthaventje passeren, een verdubbeling in nauwelijks 1 jaar tijd, twee jaar geleden kwamen er amper een half miljoen passagiers. Dankzij Ryanair werd ‘Girona Barcelona’ de snelst groeiende luchthaven van Spanje, vergelijkbaar met de groei in Charleroi, dat in 2001 de eerste Ryanair-basis op het Europese continent werd en tegenwoordig 2 miljoen passagiers per jaar versluist. Vorig jaar promoveerde Ryanair Girona tot zijn Spaanse hub. Meer dan twintig Europese bestemmingen heeft Ryanair nu, Oostende wordt wellicht de volgende. Tussen Charleroi en Girona vliegt Ryanair al elke dag tweemaal heen en terug.

De andere Spaanse luchthavens draaien volop mee in de lagetarievencarrousel. Ryanair vliegt tegenwoordig op dertien Spaanse bestemmingen, steevast kleinere luchthavens die de maatschappij maar wat graag zien komen. Santiago de Compostela en Granada werden de laatste maanden aan het rijtje toegevoegd. Op de luchthavens waar de Ieren al actief waren, openden ze nieuwe lijnen, onder meer tussen Charleroi en Valladolid. Meer dan 50 Spaanse lijnen heeft Ryanair nu al. Iberia, Spanjes grootste luchtvaartmaatschappij, vermoedt dat de regionale autoriteiten de Ierse budgetvlieger illegaal subsidiëren en overweegt daarom een klacht in te dienen bij de Europese Commissie. In oktober kondigde Iberia aan dat het daarvoor bewijzen aan het verzamelen is.

Ondertussen volgen de andere budget-vliegers in de slipstream van Ryan- air. Er zijn nu al 28 lagekostenmaatschappijen actief op Spaanse luchthavens. Zelfs Iberia liet onlangs weten dat het een budgetvlieger gaat kopen of er zelf een gaat oprichten. Mede door de snelle groei van goedkope vluchten is Frankrijk van zijn troon gevallen als topbestemming van de Britten. De voorbije drie jaar reisden meer Britten naar Spanje dan naar Frankrijk, een historische trendbreuk.

De meeste Belgen die voor een goedkope vlucht naar Spanje kiezen, komen bij Virgin Express terecht. Richard Bransons vanuit Brussel opererende bedrijf, dat onlangs in een gemeenschappelijk aandeelhoudersschap met SN Brussels Airlines werd geplaatst, concentreert zich op de grote luchthavens. In Spanje vliegt Virgin op Madrid, Barcelona, Málaga en Palma de Mallorca, onder meer vanuit Brussel-Zaventem. Met Valencia en Murcia richt Virgin zich nu ook op middelgrote en kleine Spaanse luchthavens. ‘Dat heeft te maken met een veranderd consumptiepatroon’, zegt Yves Panneels. ‘Veel mensen hebben daar een tweede eigendom. De vraag wordt steeds groter. Vroeger had je daar alleen de chartermaatschappijen.’ De voorbije acht jaar is de groep buitenlanders die zijn Spaanse vakantie in een eigen woning (of die van familie of vrienden) doorbrengt, dubbel zo groot geworden. Steeds meer toeristen, en niet alleen de elite, laten de hotels links liggen. De aankoop van een vakantiewoning loont, want met zo’n goedkoop vliegtuigbiljet kunnen de eigenaars meermaals per jaar naar hun zonnige huis of flat, alsof ze op twee plaatsen tegelijk wonen. In het nog relatief ongerepte Murcia staan de projectontwikkelaars te watertanden. De plannen voor een tweede luchthaven in Murcia bevinden zich al in een vergevorderd stadium.

De onderlinge concurrentie tussen budgetvliegers is onvermijdelijk hard. Volgens cijfers van het Spaanse Instituut voor Toeristische Studies wint Ryan-air terrein in het segment van de Belgisch-Spaanse vluchten. Bovendien vliegt ook Vueling, een nieuwe Catalaanse lagetarievenmaatschappij, vanuit Brussel-Zaventem op Barcelona en Valencia. Jetair-TUB zegt dat ze in Spanje de hete adem van de low cost carriers niet in de nek voelt. ‘De Belgische touroperators merken wel een lichte achteruitgang van het aantal boekingen voor Spanje, door de concurrentie van andere bestemmingen, maar dan hebben we het over pakketreizen’, zegt Hans Vanhaelemeesch. ‘Wat Jetair/Jet-Only betreft, merken we dat de verkoop van onze seat only-tickets, dus van alleen vliegtuigstoelen, dit jaar zeer sterk gegroeid is op alle bestemmingen, ook op Spanje. Die groei is sterker dan wat we de voorbije jaren hebben gezien. Wij hebben een vrij gelijksoortige prijszettingstechniek, ook al gedragen wij ons voor de rest als een chartermaatschappij. Onze prijzen zitten in dezelfde vork als de lagekostenmaatschappijen, waardoor wij lager zitten dan de tradi-tionele maatschappijen.’ De klacht in verband met de benaming ‘Alicante South’ heeft daarom niets met de dreiging van de budgetvliegers te maken, zegt Vanhaelemeesch. ‘Wij willen alleen maar de puntjes op de i zetten.’

Rudy Pieters

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content