?MEN WORDThier achter zijn rug op gezonde wijze belasterd en beledigd, maar nooit waar je bij staat en daar gaat het om. Omgangsvormen gelden voor de omgang, het woord zegt het al. Je stapt rond als excellentie, zonder ooit het varken te worden genoemd waarvoor iedereen je houdt.?

In ?Een zakenlunch in Sintra? en andere Portugese verhalen heeft Gerrit Komrij de stukken gebundeld die hij rond Portugal schreef (geen echte ?verhalen? dus, geen fictie : commentaren en bedenkingen), en waarvan voor mij die ?Zakenlunch in Sintra? al dadelijk, hoe smakelijk ook, het zwakste is. Ik bedoel maar : wat erop volgt is nog veel sterker.

Gerrit Komrij woont al tien jaar of meer in Portugal, diep in Portugal, en praat, vertelde hij ooit, ?dus? Portugees als een tienjarige. Jongens van tien, zei hij er toen bij, kunnen al heel behoorlijk schelden. Komrij kent al aardig wat Portugal. Is eigenlijk nog maar een halve Nederlander, zou je kunnen zeggen.

POEZIE.

Ach, het is mooi wat hij schrijft, en niet alleen omdat hij zo goed kan schrijven. Ook omdat hij, met al dat gevoel voor poëzie dat hij heeft (hoe houdt hij in Godsnaam zijn boeken droog in de winter ?), vlijmscherp door de façades van stucwerk en vrome leugens heenkijkt die de Portugezen zo graag optrekken rond de dingen die ze wèl ernstig nemen en die ze dan aan vreemdelingen laten zien. Dat er in Sintra geen zaken worden gedaan, maar alleen geluncht. Dat het er, als men even buiten de grote stad gaat, altijd in brand staat en dat iedereen weet dat die bosbranden aangestoken zijn en door wie, en dat het toch blijft branden, jaar in, jaar uit. En dat dat ongetwijfeld onverbrekelijk deel uitmaakt van de Portugese Identiteit, ook genaamd de Portugese Ziel, waarnaar alle Portugezen vroeg of laat beginnen zoeken (vaak na wat sterke drank). Echt Portugal dus, het soort waar ze niet echt mee te koop zouden lopen als ze er aan dachten.

Maar daarbij en daarachter Gerrit Komrij die weggegaan is uit Amsterdam en die in de Portugese bergen is gaan leven, en wat zo’n man beweegt. Het kopen van een huis, het inrichten, restaureren, het wennen, het aanvaard worden dat proces is de rode draad die er doorheen loopt en er een aangrijpend boekje over ballingschap van maakt, in een land dat weet wat ballingschap is.

Sus van Elzen

Gerrit Komrij, ?Een zakenlunch in Sintra?, De Arbeiderspers, Amsterdam/Antwerpen, 148 blz., 599 fr.

Wat is de waarheid over de Portugese ziel ?

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content