Danny Pipeleers wil een falende insulineproductie bij diabetespatiënten herstellen.

Als er in ons land één iemand is die het verschil kan maken voor de vele diabetespatiënten in de wereld, is het Danny Pipeleers (°1947, Sint-Truiden), hoofd van het Diabetes Onderzoekscentrum van de Vrije Universiteit Brussel en van het internationale JDRF Center for Beta Cell Therapy in Diabetes. Hij studeerde in 1971 met grootste onderscheiding af als doctor in de geneeskunde aan de VUB. Hij concentreert zich op het wegwerken van een tekort aan insulineproducerende cellen: de voornaamste oorzaak voor het ontwikkelen van diabetes bij mensen jonger dan veertig jaar.

Hoe pakt u dat aan?

DANNY PIPELEERS: Er zijn twee mogelijkheden. Ofwel vervangen we de insulineproducerende cellen in de pancreas die hun werk niet meer doen, ofwel proberen we de vorming van nieuwe cellen te stimuleren. De strategieën kunnen hand in hand gaan: nieuw ingeplante cellen kunnen de aanwezige cellen eventueel reactiveren. Dat zou trouwens wenselijk zijn om te voorkomen dat we een patiënt regelmatig nieuwe cellen moeten toedienen.

Waarom stoppen de cellen met de productie van insuline?

PIPELEERS: Waarschijnlijk als gevolg van een ontstekingsproces, gevolgd door een overdreven reactie van het immuunsysteem die het vernietigende effect van de ontsteking versterkt. Maar wat die ontsteking in gang zet, weten we niet goed. Het zou met een banaal virus kunnen beginnen, waar bepaalde mensen weinig aangepast op reageren.

Is een ontsteking niet eenvoudig te remmen?

PIPELEERS: In een brede samenwerking met andere groepen hebben we aangetoond dat dit inderdaad kan, met een antistof, maar het werkt waarschijnlijk alleen als we er vroeg genoeg bij zijn.

Wat betekent dat concreet? Gezonde mensen aanmanen zich te laten onderzoeken?

PIPELEERS: Het Belgisch Diabetes Register identificeert hogerisicogevallen aan de hand van merkers in het bloed. Deze mensen worden gevolgd en tijdig gewaarschuwd als een behandeling nuttig kan zijn.

Wat is de onderzoekspiste voor mensen voor wie de eerste aanpak te laat komt?

PIPELEERS: Bij een vroege detectie weet je dat er nog insulineproducerende cellen zijn, en die wil je beschermen en stimuleren. Maar in andere gevallen kan regeneratie in het gedrang komen, misschien omdat de stamcellen die insulineproducerende cellen moeten maken verdwenen zijn. We kunnen dan een transplantatie doen van bijvoorbeeld cellen van hersendode patiënten, maar daar zijn er onvoldoende van beschikbaar.

En zelf insulineproducerende cellen maken in het laboratorium?

PIPELEERS: Menselijke embryonale stamcellen zijn hiervoor een van de mogelijke bronnen. Een Amerikaans bedrijf staat daarin het verst: ze kunnen er pancreascellen uit maken, en als ze die bij muizen inspuiten, groeien ze verder uit tot insulineproducerende cellen. Wij werken intensief met het bedrijf samen om er uiteindelijk patiënten mee te kunnen helpen. We hopen over vijf jaar meer patiënten met een transplantatie te kunnen helpen. Celtherapie moet een duurzame oplossing brengen voor mensen met een vergevorderde vorm van diabetes.

BELGISCH DIABETES REGISTER: www.bdronline.be.