Als buitenaardse beschavingen bestaan, is er misschien enige reden tot intergalactische bezorgdheid.

Gamma ray bursters zijn de krachtigste ontploffingen in het universum. Waardoor ze worden veroorzaakt, is nog niet met zekerheid bekend. Maar dat ze over een afstand van vele duizenden lichtjaren catastrofes kunnen aanrichten, staat buiten kijf. ‘Het onderzoek naar gamma ray bursters is een bijzonder spectaculaire ontwikkeling in de sterrenkunde’, legt de Leuvense astronoom Christoffel Waelkens uit. ‘Dertig jaar geleden wist niemand dat ze in het heelal voorkomen. Ze zijn zelfs bij toeval ontdekt, door een Amerikaanse satelliet die moest nagaan of de sovjets geen clandestiene kernproeven deden – gammastralen komen immers vrij bij kernreacties. Ze werden inderdaad gedetecteerd. Alleen bleken ze niet uit de Sovjet-Unie, maar uit het heelal te komen. Dat is overigens tien jaar lang geheim gehouden.’

GRB’s zouden kunnen worden veroorzaakt door hypernova’s, exploderende sterren. Of ze zouden kunnen vrijkomen bij de samensmelting van twee neutronensterren. De energie die daarbij vrijkomt is zo verwoestend, dat ze over immense afstanden alle mogelijke vormen van leven zouden vernietigen.

‘De frequentie van dierlijk leven in het universum moet een functie zijn van hoe vaak het ontstaat en hoe lang het overleeft na te zijn geëvolueerd’, schrijven Ward en Brownlee in Rare Earth. Ook op dat punt is de aarde zeldzaam: onze planeet heeft weliswaar een aantal catastrofes achter de rug, maar die waren nooit van dien aard dat elke vorm van leven werd vernietigd. Mocht er zich een GRB voordoen in onze buurt, zou dat wel gebeuren: complete sterilisatie.

Maar de aarde bevindt zich kennelijk in een relatief veilige zone, of in een relatief veilig sterrenstelsel. Wat niet van alle planeten kan worden gezegd. De GRB’s die worden geobserveerd, hebben zich immers voorgedaan in andere sterrenstelsels. Gesteld dat daar planeten zijn die bevolkt worden door complex en intelligent leven, dan leidt dat tot de conclusie: áls er talloze buitenaardse beschavingen bestaan, dán staat het ook vast dat er met grote regelmaat beschavingen van de kaart worden geveegd.

Hoewel. De frequentie van GRB’s lijkt gaandeweg af te nemen. Volgens de Amerikaanse fysicus James Annis is dat het antwoord op de vraag waarom daarboven nog altijd de Grote Stilte heerst: we hebben nog niets van hen gehoord, omdat ze er niet zijn. De aarde is wellicht de eerste, en dus tot nu toe enige, planeet die voldoende GRB-vrije tijd heeft gehad om de stap te zetten van primitief naar complex leven.

Joël De Ceulaer