?One 2 Life? van tg Stan. Een verbeten aanklacht tegen repressie en onrecht.

WAT MOET ik met deze politieke voorstelling over onrecht, repressie en rechtvaardigheid ? Wat heb ik met de erg Amerikaanse thematiek van deze productie te maken ? En wat kan ik er aan verhelpen ? Dat zijn vragen die de toeschouwer onophoudelijk tijdens de duur van ?One 2 Life? bestoken. Het antwoord op die vragen is niet eenduidig. Een bevestigend antwoord noch een ontkennende repliek stellen gerust of voldoen. Misschien was het stellen en aanhoren van de vragen belangrijker dan het antwoord ? Zowel voor de toeschouwer als de leden van toneelgroep Stan. Hoewel die al duidelijk een positie ingenomen hebben en niet meer overtuigd hoeven te worden.

Het is geleden van ?Het is nieuwe maan en het wordt aanzienlijk frisser? (1991) dat toneelgroep Stan nog zo’n politiek statement heeft geformuleerd. Het stuk draaide weliswaar om de Golfoorlog, maar de verbetenheid van het acteurscollectief is ook nu weer te snijden. ?One 2 Life? is een soort van vervolg op die productie. En zie : ook het bijna lege podium met die draaitafel uit ?Het is nieuwe maan…? is weer van de partij. Evenals de twee acteurs die er toen stonden : Frank Vercruyssen en Willy Thomas, dit keer aangevuld met de Amerikaanse zwarte acteur Malumba.

?One 2 Life?, dat in het Engels wordt gespeeld, vertrekt van de brieven die de Afro-Amerikaanse jongeman George Jackson vanuit de gevangenis verstuurde. Op achttienjarige leeftijd werd hij veroordeeld voor een overval op een benzinestation waarvan de buit welgeteld 70 dollar bedroeg. Jacksons onbepaalde straf groeide uit van een oorspronkelijke termijn van één jaar tot tien jaar, tot hij in 1971 bij een zogenaamde ontsnappingspoging werd doodgeschoten. De gevangenisbrieven die Jackson aan zijn familie en vrienden schreef, en die in de voorstelling te horen zijn, variëren van liefdevolle kattebelletjes, cynische oprispingen of pijnlijk zelfbeklag tot sociale analyses, politieke manifesten en revolutionaire pamfletten.

Die brieven vormen zowel de sterke als de zwakke schakel in de voorstelling. Ze maken duidelijk welke ontwikkeling Jackson in de loop der jaren heeft doorgemaakt en verhelderen eveneens de verschillende facetten van zijn persoonlijkheid (de niet altijd zo attente zoon, de hoeder van zijn broeder… tot en met de zwarte revolutionaire denker). Anderzijds brengt het grote aandeel van de brieven weinig afwisseling in de tweeënhalf uur durende voorstelling. En wat erger is dat zorgt wel eens voor het onfrisse neveneffect dat de toeschouwer de eenzijdige hagiografie van een politieke martelaar aan het lezen is.

LYNCHPARTIJ.

Gelukkig maakt de sobere, soms cynische en dan weer bewust gekunstelde zegging en vertolking van Frank Vercruyssen veel goed. Ook de pertinente en niet zelden grappige tussenkomsten en commentaren van Willy Thomas trekken de politieke context verder open. Over de als een volksspektakel geënsceneerde lynchpartij van een zwarte in Kentucky in 1911, over de rijke man die altijd eerlijk is, etcetera. Malumba, de derde acteur, kiest voor de gulden middenweg : een onopvallende en daardoor ook wat kleurloze aanpak. Met hun kakigroene outfit en paramilitaire laarzen aan lijkt het er even op alsof Vercruyssen en Malumba net ontsnapt zijn uit een chain gang, terwijl de Forrest Gump-outfit van Thomas zijn rol als kritische buitenstaander nog meer onderstreept.

De onophoudelijke brievenstroom wordt soms doorbroken met citaten van andere zwarte militanten zoals Mumia Abu-Jamal, Fred Hampton of Patrice Lumumba, maar ook Subcommandante Marcos, de leider van de Mexicaanse Zapatisten in Chiapas rijdt over de tong. Die fragmenten zetten de tegenstelling tussen het kille Amerikaans-Europese rationalisme en het Afrikaanse solidariteitsgevoel nog eens extra in de verf. Het hoogtepunt van de voorstelling vormt de klankmontage die Vercruyssen vanachter zijn rudimentaire draai- en mixtafel maakt. Die trekt de sociaal-politieke kijk van Jackson op de Verenigde Staten open en toetst ze bijvoorbeeld aan de van nationalisme en neo-kolonialisme druipende uitspraken van Bill Clinton en anderen. Amerika über alles dus.

Het weinig fraaie beeld dat ?One 2 Life? van de Verenigde Staten ophangt, is dat van een repressieve politiestaat waar een flinterdunne, economische bovenlaag de morrende underdogs onder de duim probeert te houden. Dat klopt ten dele ook, maar Stan bakt het soms wel wat te bruin.

Paul Verduyckt

Vanaf volgend voorjaar maakt ?One 2 Life? een tournee door Vlaanderen (speeldata : tel. 03/227.13.81).

One 2 Life van toneelgroep Stan : van liefdevolle kattebelletjes tot politieke manifesten.