Prominente landgenoten geven hun advies aan de toekomstige koning
Excellentie,Als u me toestaat met de deur in ’t paleis te vallen: ik ben een royalist. Ik zei dat tegen een vriend, en hij vroeg: ‘Had je dan tijdens de Franse Revolutie aan de kant van de koning gestaan?’ Nee, nee, nee, zei ik hem, dan stond ik aan de kant van de revolutionairen. Het is hier niet de plek om nog eens de oorzaken van de Franse Revolutie op te sommen (waaronder de uitspattingen van koningshuis en adel versus de miserie van het gewone volk), maar vooral dat ene aspect lijkt me in onze huidige context belangrijk: dat een land als Frankrijk letterlijk te groot is en inwendig te heterogeen voor een koningshuis aan de (neutrale) top. Dat geldt voor alle grote landen.
Maar België is klein. Zo klein dat ik me hier voel en gedraag als in een grote familie. Dit land mag dan, tussen Noordzee en Ardennen, een microbiotoop van onze Europese geschiedenis zijn en een molshoop van kleine en grote geschillen, het blijft vooral een land van menselijke en menswaardige oplossingen. Ook daardoor biedt België geborgenheid. En in zo’n land komt een koning zeer van pas. Toen we hier zo’n 540 dagen zonder regering zaten, vond ik dat best huiselijk. Want toen verbond de koning ons met elkaar, boven het strijdgewoel. Dat kan in een groot en zo verscheiden land als Frankrijk nooit lukken (al kwam Charles de Gaulle als president met koninklijke allures dicht in de buurt). In België lukt dat wel. In België kan een koning het volk aan zichzelf en zo ook aan elkaar binden, over taalgrenzen heen, over politieke standpunten en religies heen. In België kan een koning het volk een identiteit geven. Omdat hij boven de macht uit rijst, en in het beste geval boven het politieke en zo gecompliceerde machtsspel.
Men zegt weleens dat ik een royalist uit puur sentiment ben, vooral sinds ik via de kunst zo’n goede band heb mogen ontwikkelen met uw moeder, koningin Paola. Toegegeven, dat speelt een rol. Maar dan vooral op menselijk vlak, aangezien ik met uw moeder geen abstracte band heb, zoals de meeste Belgen. Anders gezegd: ik ben geen royalist vanwege uw moeder. Maar ze heeft me geholpen om mijn royalisme naar binnen en naar buiten een warmer gezicht te geven.
Een en ander maakt me helemaal niet slaafs of minder kritisch ten aanzien van ons koningshuis. Zo ben ik het er bijvoorbeeld grondig mee eens dat er geknipt wordt in de dotaties. Er is een gezondere regulering nodig in dat domein. En tegelijk pleit ik er met aandrang voor dat de leden van het koningshuis meer mens onder de mensen worden. Uw vader, koning Albert, heeft dat haast als een karaktertrek in zich. Ik vind dat hij dat prachtig doet, en op een transparante wijze. Hij maakt een monarchie, maar zonder kroon op het hoofd. Een monarchie met charisma niettemin, iets waarmee men binding kan ervaren. Dat wens ik ook u van harte toe. Heb daarbij geen angst om uw kwetsbaarheid te tonen. Dat zal u populairder maken, maar daarom nog geen populist. Je bent geen populist door populair te worden. Laat dat maar aan de politici over.
Nog één goede raad.
Ook als koning zal de entourage van het koningshuis u zo veel mogelijk proberen te formatteren, te beschermen en af te schermen. Welnu, geef die mensen hun verdiende pensioen en omring u met jonge, creatieve, durvende mensen. Zodat u als koning meer mens kunt gaan worden onder ons en in de geest van onze tijd.
Zoek daarbij niet naar macht. Laat in al uw functies de afhankelijkheid los. Onderteken geen wetten meer. Zoek uw eigen vrijheid op, uiteraard binnen een kader van diplomatieke regels en binnen de verwachtingen die een zo gemengd publiek van u heeft. Bind uzelf daartoe met het intellectuele kapitaal van het land, het denkkapitaal waarin de intuïtie nog aanwezig is. Neem niet alleen managers mee op uw reizen, maar vooral ook mensen die verder van winstcijfers en dichter bij de mens staan; artsen, leraars, architecten, kunstenaars enzovoort.
Ik wens u verder een vruchtbare reis naar het koningschap. En geef vele groeten aan uw moeder, de Koning zal het me niet kwalijk nemen.
Knack publiceert elke week een brief aan de kroonprins.
Jan Hoet ereconservator SMAK Gent & MARTa Herford
