Het debat over vrij dienstenverkeer in Europa is niet gediend met demagogie.

Met 60.000 waren ze vorig weekend naar Brussel afgezakt. Linkse politici, vakbondsmensen, jongeren en andersglobalisten betoogden er voor een duurzame economie en meer werkgelegenheid in een sociaal Europa. Haaks daarop staat volgens hen de richtlijn-Bolkestein om in de Europese Unie de dienstenmarkt open te breken.

Deze richtlijn van de hand van de vorige Europese commissaris voor de Interne Markt, de Nederlandse liberaal Frits Bolkestein, past binnen de Lissabon-strategie om in Europa een kenniseconomie uit te bouwen die kan concurreren met andere wereldspelers. Daarom moeten ook dienstverleners – advocaten en bouwbedrijven, nationale loterijen en verzekeraars, cultuurleveranciers en medische zorgverstrekkers – in alle EU-lidstaten aan het werk kunnen gaan. Als ze tenminste in eigen land voor hun activiteit erkend werden. Dat laatste heet het ‘oorspronglandbeginsel’ en ruimt administratieve hindernissen voor een vrij dienstenverkeer op.

De richtlijn-Bolkestein werd in maart 2004 zonder noemenswaardige problemen goedgekeurd door de vorige Europese Commissie, met daarin ook de Belg Philippe Busquin (PS). Die lette even niet op, want zijn partijgenoot en minister van Sociale Zaken Rudy Demotte overtuigde de Belgische regering snel te bepleiten dat de gezondheidszorg weer uit de richtlijn geschrapt zou worden. De Vlaamse regering sloot zich in oktober 2004 aan met voorbehoud voor de toepassing van de richtlijn voor welzijn, gezondheidszorg, cultuur en onderwijs. Beide regeringen werden daarbij ingefluisterd door vakbonden, ziekenfondsen en andere middenveldorganisaties, die in Brussel stormliepen tegen ‘Bolkestein, Frankenstein’.

Bolkestein, die zich vooral ergert aan Frankrijk waar links het verzet tegen een rechts bestuur verpakt in een campagne tegen de Europese grondwet en tegen de dienstenrichtlijn, noemt het protest ‘demagogisch en protectionistisch’. Helemaal ongelijk heeft hij niet. In de meeste EU-lidstaten zijn diensten goed voor 70 procent van de economie, terwijl slechts 20 procent van de dienstenondernemers buiten de grenzen van het eigen land aan de slag is. Dat aandeel verhogen kan 600.000 nieuwe banen opleveren, en meer werkgelegenheid was tenslotte ook een eis van de manifestanten in Brussel.

Huidig Europees Commissievoorzitter José Manuel Barroso en de opvolger van Bolkestein, de Ier Charlie McCreevy, hebben bovendien een aanpassing van de richtlijn aangekondigd om gemeenschapsdiensten zoals gezondheidszorg en cultuur uit te sluiten. Voor commerciële diensten staat het ‘oorspronglandbeginsel’ de toepassing van sociale akkoorden en nationale wetgeving van het land waar ze geleverd worden, ook niet in de weg. Maar dat laatste vergt wel een doelmatige sociale en fiscale controle. Net daar knelt het schoentje. Ook in België.

Patrick Martens

De richtlijn kan 600.000 nieuwe jobs opleveren, en meer werkgelegenheid was tenslotte ook een eis van de manifestanten in Brussel.