Hoe reageerden Vlaamse politici op de gewelddadige dood van George Floyd en de protesten die erop volgden in de Verenigde Staten?
Wereldwijd uitten mensen hun verontwaardiging na de dood van George Floyd uit Minneapolis, die overleed omdat een politieagent tijdens een arrestatie minutenlang zijn knie op diens nek had gedrukt. Op de sociale media lieten ook Vlaamse politici zich niet onbetuigd. Daarbij namen ze het niet altijd zo nauw met de feiten. Een overzicht.
Hokjesdenken
Bijna alle politieke commentaren zagen parallellen tussen de gebeurtenissen in de Verenigde Staten en ons land. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) wees op Facebook naar de rol van ‘hokjesdenken’ en ‘racistische bagger op sociale media’. Minister van Samenleven en Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD) benadrukte op Twitter dat racisme ook bij ons bestaat en niet aangeboren maar ‘ingelepeld’ is. Filip Dewinter en Sam van Rooy (Vlaams Belang) gebruikten beelden van de rellen dan weer als bewijsmateriaal dat een ‘etnische smeltkroes’ volgens hen niet kan werken. Kamerlid Tomas Roggeman (N-VA) ten slotte, vond het verkeerd om het Amerikaanse racismedebat in Europa te ‘herkauwen’, zeker wat betreft het politiegeweld. ‘Amper vergelijkbaar, ‘ schreef hij, ‘onze ordediensten zijn vaak slachtoffer van geweld in plaats van dader.’
Ook de aard van het beeldmateriaal dat Vlaamse politici deelden, liep sterk uiteen. Bij de PVDA retweette Vlaams parlementslid Tom De Meester vooral filmpjes van excessief politiegeweld tegen vreedzame betogers en journalisten. Politici van Groen, SP.A, CD&V en Open VLD kozen opvallend vaak voor beelden van verbroederingen tussen betogers en politieagenten of van inspirerende speeches om relschoppers te kalmeren. Een video die viraal ging, van een Belgische trein waarop Floyds laatste woorden ‘ I can’t breathe‘ in graffiti waren aangebracht, beroerde ook de gemoederen. Kristof Calvo (Groen) vond dat de trein ‘een extra rit door het hele land’ mocht rijden. Stefaan Sintobin (Vlaams Belang) noemde dat het toejuichen van ‘vandalisme’.
Op het eerder apolitieke Instagram woedde het debat eveneens. Zo circuleerde op 2 juni een oproep om als teken van solidariteit een geheel zwarte afbeelding te plaatsen met de hashtag #BlackoutTuesday. Verscheidene jonge Vlaams Belangpolitici deden prompt het omgekeerde: ze plaatsten een wit vlak en riepen op tot ‘White Wednesday’. SP.A-voorzitter Conner Rousseau had de dag voordien geopteerd voor een selfie met de hashtag #blacklivesmatter en de boodschap ‘ We all equal‘. Die lokte 4000 likes uit maar oogstte ook veel kritiek omdat de politicus zichzelf zo nadrukkelijk in de picture zette. Rousseau verklaarde achteraf enkel goede bedoelingen te hebben gehad: hij wou de boodschap zo breed mogelijk verspreiden, stelde hij, ‘en foto’s van mezelf hebben het meeste bereik’.
Antifa
Een opvallende trend was dat sommige politici, vooral van Vlaams Belang, heel wat misleidend beeldmateriaal deelden. Sam van Rooy retweette een filmpje van een zwarte man die een geldautomaat over de straat sleepte en ermee op de bus wilde stappen. Het ging echter om een grap van een Instagramcomedian uit 2019. Zijn fractiegenoot Bart Claes retweette een choquerende video waaraan een lid van de jongerenafdeling van de partij het volgende commentaar had toegevoegd: ‘Dit is niet meer normaal! In Texas bindt een “gekleurde” man twee blanke vrouwen vast terwijl hij de winkel berooft. Hierna steekt hij de eigenaar in brand. Dit is geen protest! Dit is degoutant en crimineel!’ Het filmpje had echter niets te maken met de Black Lives Matter-protesten: het waren beelden van een overval op een supermarkt in februari 2019.
Partijvoorzitter Tom Van Grieken postte dan weer een clipje dat insinueerde dat demonstranten niet spontaan op straat kwamen maar ‘betaald’ werden door geheimzinnige agitators. Die video was afkomstig van een aanhanger van QAnon, een groep paranoïde complottheoretici die onder andere geloven dat miljardair George Soros de aanstoker of financier van de rellen zou zijn. Vooral Filip Dewinter was over het Black Lives Matter-thema bijzonder actief. Hij deelde op Twitter allerlei video’s van vechtpartijen met de hashtag #WhiteLivesMatters [sic] en noemde de ‘échte agenda’ achter de protesten ‘een heksenjacht tegen alles wat blank is’. Dewinter plaatste eveneens een misleidende grafiek met cijfers van gewelddadige misdaad onder de Amerikaanse bevolking, waaruit hij verkeerdelijk concludeerde dat er ’10x meer moorden door zwarten tegen blanken dan omgekeerd’ voorkwamen.
Maar het verspreiden van misleidende informatie bleef niet beperkt tot Vlaams Belangers. N-VA-politicus David Neyskens, die geregeld opiniestukken schrijft ter verdediging van Donald Trump, retweette enkele foto’s van een ‘Antifa-handleiding’ die zogezegd tijdens de plunderingen op straat was gevonden. ‘Deze rellen zijn GEPLAND!’ schreeuwde de tweet uit. De handleiding in kwestie is echter een duidelijke vervalsing die al circuleert sinds 2017.
Machete
In het bijzonder de video van één welbepaald incident is exemplarisch voor de onzorgvuldigheid waarmee politici op de sociale media verkeerd gelabeld beeldmateriaal verspreiden. Het gaat om een kort clipje van 24 seconden waarin we zien we hoe een blanke man op straat klappen krijgt van een groep omstaanders. Aan het einde ligt het slachtoffer buiten bewustzijn en bebloed in een akelige pose op de stoep. Deze video circuleerde op Twitter met het bijschrift dat het zou gaan om een ‘winkeleigenaar die zijn handelszaak wou beschermen tegen plunderaars’ en daarbij gedood was of voor dood achtergelaten. Zowel Neyskens, Dewinter, Claes als Van Grieken deelde de beelden. Die laatste retweette ze via Liberty Hangout, een platform van de uiterst rechtse activiste Kaitlin Bennett, waarop in het verleden blank-nationalistische en negationistische ideeën te lezen waren.
Achteraf bleek echter dat het slachtoffer in het filmpje helemaal geen winkeleigenaar was, maar een schrijver uit de buurt. De man was spontaan en gewapend met een heus zwaard de straat op getrokken. In de bewuste video van het incident, afkomstig van een rechtse Youtuber, was bovendien geknipt. Een langere versie toonde hoe de man klappen kreeg nadat hij zwaaiend met het zwaard op een groep af rende. Overleden was het slachtoffer al evenmin: de schrijver in kwestie verstuurde diezelfde avond nog een reeks tweets waarin hij uiteenzette dat hij zijn favoriete café in de buurt wou gaan ‘beschermen’. Een dag voordien had hij al getweet dat hij ‘een machete onder zijn bed bewaarde’ en die mogelijk zou gebruiken.
In ons land volgden de politieke reacties op de Black Lives Matter-protesten en de rellen dus opvallend scherp de bestaande ideologische breuklijnen. De rechterzijde focuste op law and order, het centrum en de linkerzijde maakten zich zorgen om deprivatie en racisme. Uiterst rechts deinsde er dan weer niet voor terug om aan desinformatie te doen. Indien de dood van George Floyd mede veroorzaakt is door het hokjesdenken in de Amerikaanse samenleving, dan bevestigen de onlinereacties van Vlaamse politici dat we daar ook in ons land nog ernstig mee te kampen hebben.
‘Het verspreiden van misleidende informatie bleef niet beperkt tot Vlaams Belangers.’
