Toen autofabrikant Tesla in februari voor 1,5 miljard bitcoins kocht, schoot de digitale munt naar een recordpeil. Bitcoins en andere cryptomunten zijn aan een stevige opmars bezig en steeds meer beleggers willen daar een graantje van meepikken. Maar is het vandaag nog wel interessant om ze te kopen? En welke risico’s zijn eraan verbonden?
Virtuele munten lijken het nieuwe goud. Steeds meer mensen, zowel doorgewinterde beleggers als nieuwelingen, investeren erin. ‘Vandaag brengt een spaarboekje amper nog iets op, mensen gaan op zoek naar alternatieven met een hoger rendement en dus is het verleidelijk om overstag te gaan voor deze hype’, zegt Ben Granjé, gedelegeerd bestuurder van de Vlaamse Federatie van Beleggers. ‘Maar om bitcoins en cryptomunten te begrijpen, is het belangrijk de achtergrond te kennen en de risico’s te zien die inherent zijn aan virtueel geld.’
Bitcoin is de oudste cryptocurrency, in 2008 ontsproten uit het brein van de Japanner Satoshi Nakamoto. Hij wilde financiële transacties eenvoudiger maken met een virtuele munt. In eenvoudige termen is dat een computercode waaraan een waarde wordt gegeven. Een goed jaar later al vond de eerste echte transactie met de bitcoin plaats. Voor een pizza werd toen 10.000 bitcoins betaald.
Wat de bitcoins en andere virtuele munten bijzonder maakt, is dat ze niet verbonden zijn aan een bedrijf of een land. Niemand kan een transactie met bitcoins terugdraaien of tegenhouden. ‘Het is een open systeem dat voor iedereen toegankelijk is’, beaamt Dieter Haerens, ceo van BinckBank. ‘Niemand hoeft er toestemming voor te krijgen of kan ervan worden uitgesloten. En net dat maakt het systeem erg aantrekkelijk, zeker voor jonge beleggers en studenten.’
Dat merken ze ook bij de Vlaamse Federatie van Beleggers. Granjé: ‘Het systeem heeft een hip imago en je kon er recent een aardige duit mee verdienen. De verhalen die je er online over leest zijn één goednieuwsshow. Toch zijn er belangrijke kanttekeningen bij te maken. Er effectief veel geld mee verdienen en dat kunnen consolideren, is uitzonderlijk.’
STERKE KOERSWISSELINGEN
Bitcoins zijn gebaseerd op een digitaal systeem, de blockchaintechnologie, waarbij elke transactie in een online ketting wordt bewaard. Hoe langer die ketting wordt, hoe meer rekenkracht er nodig is. Techneuten die over gesofisticeerde hard- en software beschikken, kunnen zich daarin inwerken om via een systeem van ‘mining’ nieuwe bitcoins te verdienen. Maar de meest courante manier om aan cryptomunten te geraken, is vandaag om er te kopen via specifieke handelsplatformen, zoals Coinbase of Kraken.
Dieter Haerens: ‘Toen Satoshi Nakamoto bijna tien jaar geleden de bitcoin bedacht, bepaalde hij dat er maximaal 21 miljoen van die digitale munten mogen worden ontwikkeld. Vandaag staat de teller op ongeveer 16,7 miljoen. Nu de interesse toeneemt, wordt er zo automatisch een schaarste gecreëerd, wat de prijzen verder de hoogte instuurt. Het is een simpele wetmatigheid van vraag en aanbod.’
Vooral de voorbije maanden kende de munt een forse stijging. ‘Heel wat mensen speculeren erop om op korte termijn veel geld te verdienen’, stelt Ben Granjé vast. ‘Je ziet dan ook heel sterke koersschommelingen, waarbij de koers omhoogschiet wanneer er veel wordt gekocht, of sterk daalt wanneer plots veel beleggers winst nemen en verkopen. Maar eigenlijk hebben we geen enkele indicatie wat de reële waarde er echt van is. De munt is simpelweg waard wat iemand ervoor wil betalen.’
ZEEPBEL EN HACKERS
En dat maakt de bitcoin en andere cryptomunten fragiel, een zeepbel die elk moment kan barsten, waarschuwt Dieter Haerens. ‘Investeren in bitcoins is speculeren op de toekomst. En dan kan de terugval heel hevig zijn. Ik zie veel gelijkenissen met eind jaren 1990 en de internetzeepbel op de beurs, die in 2000 barstte. Ook toen werd op grote schaal gespeculeerd en meer belang gehecht aan marktaandeel dan aan netto-inkomsten.’
Ook over de veiligheid van de munt valt veel te vertellen. Cryptomunten zijn immers geen reëel geld. Haerens: “Ze worden niet uitgegeven door een centrale bank of een erkend uitgever van elektronisch geld. Zo valt de bitcoin onder geen enkel toezicht. De kans op hacking is dan ook niet onbestaande. Als iemand het ooit heeft kunnen versleutelen, kan iemand het ook openbreken. Wie zijn geld kwijt raakt, kan nergens aankloppen en verhaal halen.’
Toch ontraadt de Vlaamse Federatie van Beleggers haar leden niet om erin te investeren. Ben Granjé legt uit waarom. ‘Hoe duidelijk dit ook een risicovolle, speculatieve belegging is, je kan mensen niet tegenhouden om dit uit te testen. Loopt het mis, dan is dit wel een kans om bij de publieke opinie de bewustwording over de risico’s te verbeteren en mensen nog beter te informeren. Je wint of je leert ervan. Onder onze leden leeft het thema in elk geval wel, daarom organiseren we ook enkele sessies over het goed en realistisch omgaan met cryptomunten.’
ER IS TE WEINIG BASISKENNIS
Waarom lijken vooral jonge mensen voor het concept gewonnen? Ben Granjé: ‘Bij klassieke beursbeleggingen zijn de regels vrij strikt. Een aantal banken raadt jonge beleggers zelfs af om in aandelen te beleggen. Bovendien bouwen banken ook heel wat veiligheidsmechanismen in die onrechtstreeks een stuk van de meerwaarde afromen. Dan spreken virtuele munten jongeren meer aan, mede door de apps die ontwikkeld zijn en die de toegang vereenvoudigen. Toegegeven, die gamification gaat misschien ver, maar biedt tegelijk kansen om deze doelgroep de nodige inzichten in de financiële markt te geven. Jongeren krijgen hierover op school te weinig kennis mee en net daarin schuilt een veel groter gevaar.’
Dieter Haerens onderschrijft dat probleem. ‘De financiële geletterdheid van de Belg is nog altijd onvoldoende. Als beleggingsbank wil BinckBank jong en oud helpen in het maken van de juiste financiële keuzes door het kweken van een goede attitude. Niet iedereen moet een beursspecialist worden, maar moet wel een basiskennis over de financiële markten hebben. Nu gaan te veel mensen op hun buikgevoel af en iedereen moet beseffen welke risico’s dat meebrengt. Eenmaal de bitcoinbubbel barst, kan het snel en hard gaan, zeker voor wie laat is ingestapt. Wie er toch nog van wil proeven, doet dat best met een klein stukje van zijn vermogen.’
