De tsunami doorgelicht.
– ‘Bijbels’. ‘Demonisch’. Zo noemen ook wetenschappers de vernietigende kracht van de vloedgolf die Zuidoost-Azië op 26 december teisterde. De aardbeving die er zaterdagnacht aan voorafging, is een van de zwaarste van de afgelopen veertig jaar. Ze overspande twee continenten. Aardbevingen als deze zouden zich om de 200 á 300 jaar herhalen.
– De aardbeving had een kracht van 8,9 op de schaal van Richter. Doordat het epicentrum van de beving zich in open zee bevond, ontstonden vloedgolven (tsunami’s) die zo’n 7000 kilometer ver reikten. Van het oosten van Indonesië tot de kustlijn van Afrika.
Een tsunami kan in open zee een snelheid halen van 800 kilometer per uur (vergelijkbaar met een commercieel vliegtuig). Het duurde nauwelijks drie uur voor de golven Afrika bereikten.
De risico’s op tsunami worden volgens geologen onderschat. ‘Een tsunami kan makkelijk enkele duizenden kilometers verder, dood en vernieling zaaien. In dit geval was het naar gebieden als Somalië waar mensen op het strand stierven omdat ze er zelfs geen idee van hadden dat er ergens een aardbeving was geweest’, aldus geoloog Gianluca Valensise van het Italiaanse Instituut van Geofysica en Vulkanologie.
– Na de grote aardbeving resoneerde de hele wereld. Sumatra zou zo’n 20 meter zijn opgeschoven. Het eiland Simeuluë, dat zeer dicht bij het epicentrum lag, werd enkele meters boven het wateroppervlak getild. De hele aarde ging zelfs drie microseconden sneller draaien.
– Andere grote aardbevingen in het verleden, zoals die in Chili op 22 mei 1960 met een sterkte van 9,5 op de schaal van Richter, brachten ook tsunami’s met zich mee. Toen overspoelde een vernietigende vloedgolf Hawaï en enkele uren later de Japanse eilanden. De tot nu toe hoogste tsunami werd op 28 maart 1964 in de Golf van Alaska gemeten, na een zware aardbeving van 9,2 op de schaal van Richter. De vloedgolf bereikte er een hoogte van 67 meter.
– De energie die bij de recente aardbeving werd vrijgemaakt en moest wegvloeien zou 23.000 keer groter zijn geweest dan de explosie van de atoombom in Hiroshima. Een groot deel van de aardkorst – zo’n 1000 kilometer lang en 100 kilometer breed, van West-Sumatra tot Myanmar – bewoog. Daardoor worden ook de naschokken verklaard.
Afgelopen zaterdag werd het Indonesische eiland Sumatra getroffen door een nieuwe aardbeving met een kracht van 7,0 op de schaal van Richter. In de omgeving van Sumatra komt 95 procent van de seismische energie van de aarde vrij. Langs het eiland bevindt zich een ‘subductiezone’ waar de ene plaat, in dit geval Indo-Australische, onder de andere, in casu de Burmaplaat, schuift. Het gebied telt de meeste actieve vulkanen.
– Steeds luider klinkt de roep op om op Azië internationale druk uit te oefenen om waarschuwingssystemen te ontwikkelen voor het geval er zich weer een aardbeving zou voordoen. ‘Het moordende effect van de tsunami’s was zeer groot omdat er zo veel mensen langs de kustlijn wonen en ook het toerisme zich daar ontwikkeld heeft’, aldus Gianluca Valensise. ‘Als de mensen 100 meter boven de zeespiegel hadden gewoond, waren er misschien alleen een paar gewonden geweest.’
A.L.
