‘De Walen zouden verplicht moeten worden rekenschap af te leggen van het ontvangen geld.’ Dat vindt de Waalse economieprofessor Robert Deschamps.

Robert Deschamps, verbonden aan de universiteit van Namen, is een Belgische believer. Hij werkte een tiental jaar geleden mee aan het boek The cost of non-Belgium, samen met andere Vlaamse en Franstalige academici. De daarin ontwikkelde stelling – scheiden doet lijden, om kort te gaan – is vandaag nog steeds actueel, zegt Deschamps. ‘Het uiteenvallen van België zou een verlies aan welvaart voor het hele land betekenen’, onder meer vanwege de grote onderlinge afhankelijkheid van onze economieën. ‘Vlaanderen, Brussel en Wallonië worden met ongeveer dezelfde problemen geconfronteerd’, aldus de Waalse begrotingsspecialist die jaarlijks een vergelijkend onderzoek publiceert over de uitgaven van de verschillende gewesten en gemeenschappen in dit land.

De premisse van de denkgroep In de Warande – auteurs van het Manifest voor een Zelfstandig Vlaanderen – is juist dat Vlaanderen en Wallonië in die mate verschillen, dat samenleven niet meer mogelijk is.

ROBERT DESCHAMPS: Daar geloof ik niets van. Bovendien, als we het land in drieën snijden, en dat lijkt toch de bedoeling, dan zullen alle partijen erbij verliezen. De onderhandelingen over de overheidsschuld worden lang en moeilijk. Dat zal de rentelasten voor iedereen doen toenemen. We zullen het belastingstelsel moeten splitsen. Heel wat Belgen zullen daarvan profiteren en jarenlang hun belastingen ontduiken. De mensen van In de Warande verwijzen naar de relatief ongecompliceerde splitsing van Tsjecho-Slowakije begin jaren negentig. Maar daar bestond bijvoorbeeld geen discussie over de hoofdstad. Praag bevindt zich in Tsjechië en er wonen haast uitsluitend Tsjechen. Hun socialezekerheidsstelsels waren al gescheiden. Ook justitie was gesplitst, op het hooggerechtshof na. De overheidsschuld, bij ons bijna 100 procent van het bbp, bedroeg in Tsjecho-Slowakije nauwelijks tien procent. Je moet ook naar timing kijken. Tsjecho-Slowakije is uiteengevallen op hetzelfde moment dat het IJzeren Gordijn verdween. Daardoor ontdekten rijke westerlingen Praag opeens als toeristische bestemming. En Duitse industriëlen gingen massaal investeren in die nieuwgeboren staten met hun goed opgeleide arbeidskrachten en hun lage loonkosten. Dat valt allemaal moeilijk te vergelijken met onze situatie.

Maar los daarvan: in academische kringen worden de cijfers en de berekeningen van In de Warande niet bijzonder ernstig genomen. Ik ken nogal wat Vlaamse economen, onder meer aan de KU Leuven, die het volstrekt oneens zijn met de ‘maximale’ invulling die In de Warande geeft aan de financiële transfers van Vlaanderen naar Brussel en Wallonië (jaarlijks meer dan tien miljard euro, nvdr).

Ongeacht de precieze omvang van de transfers heeft België voor Vlaanderen dus wel een reële kostprijs. Bovendien zijn die transfers volgens sommigen ook contraproductief: ze zouden Wallonië in slaap wiegen.

DESCHAMPS: Dat laatste klopt niet. Laten we de verschillende soorten transfers eens nader bekijken. Om te beginnen de transfers in de sociale zekerheid. Als die verdwijnen, zal de armoedegraad in Wallonië sterk toenemen. Met in slaap wiegen heeft dit niets te maken, wel met het voorkomen van grote armoede. De transfers van de federale begroting naar het onderwijs dan. Dat geld zou de Franse Gemeenschap volgens mij beter kunnen benutten. Met name voor het hoger onderwijs moeten we extra inspanningen doen. Ten slotte zijn er de federale transfers naar de regio’s waar het inkomen per capita lager is dan gemiddeld. Die middelen gebruikt de Waalse regering grotendeels voor investeringen in de economie. Haal dat weg en Wallonië gaat nog meer bergafwaarts.

Wél zouden de Walen verplicht moeten worden om rekenschap af te leggen van de besteding van de ontvangen middelen. Zowel op het vlak van het werkgelegenheidsbeleid als in de sociale zekerheid. Concreet betekent dit: nagaan of het geld voor de gestelde doelen is gebruikt, of voor iets anders. En onverantwoordelijk gedrag moet bestraft worden.

Gelooft u in het marshallplan van Waals minister-president Elio Di Rupo (PS)?

DESCHAMPS: Het is een noodzakelijk plan, maar het is zeker niet voldoende. Het marshallplan gaat vooral over gewestbevoegdheden. Maar andere aspecten verdienen evenzeer de aandacht: het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, de opleiding en vorming van de bevolking. Voorts zouden we, om de concurrentiekracht van Wallonië te herstellen, meer dan vandaag het geval is in het loonoverleg moeten ingrijpen. Op het niveau van de sectoren en de bedrijven heeft Wallonië nog ruimte voor eigen accenten. Zo is het logisch dat het beginsalaris in een fabriek in Charleroi met een lage productiviteit, lager ligt dan in een Antwerps bedrijf met een hoge productiviteit.

Heeft Wallonië niet veeleer een economische schoktherapie nodig?

DESCHAMPS: Wat betekent dat precies? De transfers schrappen? Dat zou het niveau van sociale bescherming in Wallonië met 15 à 20 procent doen dalen. De werkloosheidsuitkeringen zouden drastisch omlaag gaan. We zouden de kinderbijslagen moeten schrappen… Is het dat wat bedoeld wordt met schoktherapie?

HAN RENARD

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content