Het Forum: plein in Rome, tussen Capitool en Palatijn, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen.
Mijnheer Muys, het Vlaams Blok zwakt zijn zeventigpuntenplan af.
Paul Muys: De Vlaams Blokkers noemden dat plan meer een inspiratiebron dan een echt programma. Het gaf wel duidelijk aan wat ze denken en waar ze voor staan. De klemtoon zou nu liggen op de keuze tussen assimilatie of vertrekken. Dat is nauwelijks verschillend van wat in dat zeventigpuntenplan stond. Want hoe ver gaat assimilatie? Het betekent dat mensen van vreemde origine hun eigen godsdienst, cultuur en gebruiken opgeven en de onze overnemen. Ze moeten bij wijze van spreken hun huid witwassen. Niemand is ertegen gekant dat een zekere aanpassing wordt geëist van wie de Belgische nationaliteit en de daaraan verbonden voordelen aanvraagt. Maar assimilatie gaat heel wat verder dan aanpassing, en het Blok klutst die twee begrippen bewust door elkaar. Voor de Blokkiezers maakt deze kleine bocht waarschijnlijk weinig uit. Die groep bestaat uit ontevredenen die in de snel veranderende maatschappij geen houvast en geen zekerheden meer vinden, en hun angst uitdrukken door te stemmen op een partij die simpele oplossingen propageert. Dat ze onuitvoerbaar zijn, maakt voor deze kiezers niets uit.
De nieuwe strategie van het Blok is een doorzichtige poging om een van de argumenten pro cordon sanitaire te ontkrachten. Ik mag aannemen dat niemand zich daardoor laat misleiden. Al zal dat mee afhangen van de uitslag op 8 oktober. Het is mogelijk dat in enkele gemeenten een Oostenrijkse toestand ontstaat, waar men geen coalitie meer kan sluiten buiten het Blok om. In Antwerpen waren zes jaar geleden al alle alternatieven uitgeput. Daar zijn ze met zijn allen moeten samengaan om het Blok eruit te kunnen houden. Dat is niet overal doenbaar. En dan durf ik er niet aan denken dat het Blok ergens de volstrekte meerderheid zou halen.
Is de rel met Alexandra Colen een indicatie dat het cordon sanitaire tot interne verdeeldheid bij het Blok begint te leiden?
Muys: In elke partij is de lijstvorming aanleiding tot ruzie en incidenten. Kijk naar de Antwerpse SP, naar de VLD met Anke Van dermeersch, en in een recent verleden naar de open oorlog om de Europese lijst bij de CVP. De echte test voor het cordon sanitaire komt na 8 oktober. Als het dan standhoudt, zit het Blok weer voor zes jaar gefrustreerd aan de zijlijn, en dan is een implosie – zoals in Frankrijk bij het Front National – niet onmogelijk. Maar als het cordon op één plaats doorbroken wordt, zou de hele dam het kunnen begeven.
In de Wetstraat beschuldigde Eddy Boutmans Louis Michel van politieke benoemingen.
Muys: Dat ze de interne regeringsconflicten op straat blijven uitvechten, is verbazend. Of denken de communicatie-adviseurs van de premier daar anders over? Boutmans heeft gas teruggenomen, hij had blijkbaar geen al te stevig been om op te staan. Wat hij en Michel na een ontbijt ook verklaren, tussen die twee komt het niet meer goed. Dat Boutmans pas op het laatste nippertje, zelfs ná de pers, betrokken werd bij de reis naar Congo, zegt alles. Louis Michel waant zich in deze coalitie zo zeker van zijn macht, dat hij vergeet rekening te houden met de rest van het team. Sommigen noemen hem de echte leider van de regering, al vind ik dat een onderschatting van Verhofstadt, die in ruime mate zijn stempel op dit kabinet drukt.
Moet de scheiding tussen Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Zaken worden opgeheven?
Muys: Met die scheiding heeft men de onafhankelijkheid en de volwaardigheid van ontwikkelingssamenwerking willen onderstrepen. En deze regering wil, alvast op papier, een poging doen om de ontwikkelingshulp op te trekken in de richting van 0,7 procent van het BBP. Ofwel moet men die twee departementen inderdaad onder één minister brengen, al zijn daarmee de wrijvingen tussen de twee administraties niet automatisch opgelost. Ofwel moet de staatssecretaris krachtdadiger voor de dag komen.
De Raad van State schorst voor de tweede keer de benoeming van twee notarissen door Marc Verwilghen.
Muys: Ik weet niet of dit onder politieke benoemingen valt. Ik las dat de in Aalst benoemde notaris een zeilvriend van Verwilghen is, maar dat is door de minister formeel ontkend. Een van de argumenten die in het voordeel van de tegenkandidaat worden aangehaald, is het feit dat het notariaat al drie generaties aan zijn familie toebehoort. Terwijl men precies met dat soort erfelijkheden komaf wou maken. Terecht, want ik heb sowieso al twijfels bij het beroep van notaris, en zeker bij de riante tarieven die ze voor hun minimale inspanningen aanrekenen. De Raad van State heeft de minister ook al teruggefloten voor de veel flagrantere politieke benoeming van Danièle Reynders. Verwilghen zal op zijn tellen moeten passen als hij het symbool van de nieuwe politieke cultuur wil blijven.
In Frankrijk zijn twee Belgische buschauffeurs veroordeeld wegens mensensmokkel. Tussen inbreuk en veroordeling lagen drie dagen.
Muys: Het toont de kwalijke kanten van het snelrecht. Over de grond van deze zaak kan ik me niet uitspreken, maar als de verdediging de kans niet krijgt om zich voor te bereiden en om getuigen op te roepen, is dat een ernstige schending van onze rechtsprincipes. Snelrecht mag geen invulling zijn van de vraag naar lynchjustitie. Een beschaafde rechtspraak houdt met meer elementen rekening dan met de overtreding zelf. Magistraten hebben luid genoeg gewaarschuwd voor de gevaren van de nieuwe Belgische snelrechtwet. Misschien uit eigenbelang, en hun jarenlang immobilisme heeft hun recht van spreken wat aangetast, maar het parlement heeft hun kritiek te lichtvaardig terzijde geschoven. Het snelrecht is gemaakt voor Euro 2000, en wetten voor één specifiek geval zijn meestal slechte wetten. Bovendien kan het snelrecht uitgerekend bij slagen en verwondingen niet automatisch worden toegepast, al was het maar omdat de gevolgen van het misdrijf niet zo snel zijn vast te stellen. Ik heb voorlopig meer vertrouwen in het machtsvertoon dat men wil ontplooien tijdens Euro 2000.
Is die machtsontplooiing rond een voetbalwedstrijd, zoals vorige woensdag bij België-Nederland, maatschappelijk aanvaardbaar?
Muys: Ik ben geen voetballiefhebber, mij zal je daar niet zien. Zowel de invoering van het snelrecht als de gigantische mobilisatie van ordehandhavers, tonen dat deze regering een beleid voert in functie van de mediatieke impact van gebeurtenissen. Voor de overheid is Euro 2000 een public-relationsoperatie. Met het Heizeldrama in het achterhoofd kan men zich niet veroorloven dat er ook maar iets misloopt. Voor filosofische bezwaren daartegen is het nu te laat.
De rijkswachtvakbonden dreigden met een staking tijdens Euro 2000 als bij de eenmaking van de politie de lonen van het BOB-personeel niet worden gelijkgeschakeld met die van de gerechtelijke politie.
Muys: Als de regering aan die chantage toegeeft, is het einde zoek. Dan krijg je een sneeuwbaleffect, zoals we er de vorige week één hebben gezien in de verzorgingssector. Eerst is er een goed federaal akkoord, dat dient als argument om een nog beter regionaal akkoord af te dwingen, dat dan weer wordt gebruikt om het pas gesloten federale akkoord al opnieuw aan te passen. En meteen gaan stemmen op om het uit te breiden tot alle categorieën van werknemers. Zo zitten we in de oude mallemolen van loonsverhogingen met een inflatoir effect, en souperen we alle besparingen van de vorige regering op. Een gelijkschakeling van de lonen in de eengemaakte politiestructuur kost alweer een fortuin. Men zou moeten zoeken naar creatievere oplossingen, zoals de dansende moe Vogels heeft gedaan voor de welzijnssector.
Deze week gaat premier Verhofstadt met de nabestaanden van de vermoorde para’s naar Kigali. Net nu de FPR de macht in Rwanda helemaal in handen heeft genomen.
Muys: Een goedbedoeld gebaar van Verhofstadt, erg begaan met dit thema. Maar twee maanden na de aankondiging ervan is het uitgemond in een diplomatiek gevaarlijk initiatief, dat andere demarches in Afrika kan doorkruisen. Misschien zou dat bezoek geen officieel karakter mogen hebben, of moet men het te elfder ure afblazen en vervangen door een huldebetoon in een Belgische kazerne. Er zijn toch een paar nieuwe elementen opgedoken die tot voorzichtigheid aanmanen. Zoals het door de VN te vroeg geseponeerde rapport waarin Paul Kagame verantwoordelijk wordt gesteld voor de aanslag op het vliegtuig van president Habyarimana. En dus impliciet voor de daaropvolgende genocide tegen zijn eigen mensen. Dat een partij die hooguit tien procent van de bevolking vertegenwoordigt het monopolie van de macht heeft, beantwoordt ook al niet aan onze ideeën over rechtvaardigheid en democratie. Maar goed, wie in de internationale politiek te kieskeurig is, zal niet veel handen moeten drukken. Als ze op het vliegveld in Kigali deze keer klaarstaan met een blaaskapel in plaats van met een raketlanceerder, is het al een verbetering.
In de pers is eraan herinnerd dat VN-opperbevelhebber Romeo Dallaire, een paar weken vóór de gebeurtenissen van april ’94, het hele detachement Belgische para’s wegens wangedrag naar huis wou sturen. Dat is door de Rwandacommissie minder in de verf gezet, dan de verantwoordelijkheid van Dallaire.
Muys: Het doet het relatieve inzien van veel van dat commissiewerk. Hoe betrouwbaar is een rapport, als niet dienbare passages worden weggemoffeld in één klein zinnetje dat verdrinkt in het geheel? Maar in se heeft dat niets met deze trip te maken. Het waren niet de para’s van Flawinne, maar hun voorgangers uit Diest die zich hebben misdragen. Dat was helaas niet de enige keer dat Belgische para’s in Afrika over de schreef zijn gegaan.
In de Verenigde Staten blijft men ruziën over de terugkeer van de zesjarige Elian González naar Cuba.
Muys: De manier waarop men met dat kind omspringt, is typisch Amerikaans, al doen de Cubanen er in hun reactie niet veel voor onder. De hele houding van de Verenigde Staten ten opzichte van Cuba is ongepast, getuige de manier waarop ze via hun wet-Helms-Burton alle andere landen willen dwingen om hun boycot te volgen. Gelukkig legt West-Europa dat dictaat naast zich neer. De onverzoenlijke houding van Washington, onder druk van de Cubaanse gemeenschap in Miami, zal waarschijnlijk pas veranderen na de dood van Fidel Castro. Dan zal ook blijken hoe diepgeworteld de ideeën van de revolutie in Cuba zijn. Want dat de verleiding om anders te gaan leven groot is, wordt bewezen door de risico’s die vele vluchtelingen nemen. Alleen is het verre van zeker dat meer vrijheid en betere betrekkingen met de Verenigde Staten, meer geluk zullen brengen voor de Cubaanse bevolking. Ik heb niet de indruk dat Honduras, El Salvador of Guatemala, zoveel voordeel hebben bij ‘normale’ betrekkingen met de Amerikanen. Een kleine elite, die zich achter hoge muren heeft teruggetrokken, zal er wel van profiteren. Maar de rest leeft in diepe ellende. De VS hebben deze landen jarenlang leeggezogen.
In Gent is een controverse ontstaan rond een kunstwerk van Jan Fabre, die de zuilen van de universiteitsaula met plakjes ham heeft bekleed.
Muys: Het doet denken aan Christo, maar diens artistieke waarde schat ik heel wat hoger in dan die van Fabre. Ik wil openstaan voor moderne kunst, maar ik heb geen zin om mij in het ootje te laten nemen. Zoals ook een rondgang door het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst mij niet kan bekoren. De onnozelheid van veel zogenaamde moderne kunstwerken is stuitend. Dat is maar kunst omdat sommigen zichzelf of anderen wijsmaken dat het kunst is. Het is als in het sprookje van de kleren van de keizer. Organisator Jan Hoet mag orakelen dat je de kunstenaar zich moet laten uiten, maar dat is geen vrijgeleide om om het even welke rommel voor kunst te verkopen. Dat iemand voor twee regeltjes tekst op de muur van het Middelheimpaviljoen een waanzinnig bedrag krijgt, is schandalig. Als dat met overheidsgeld wordt betaald, protesteer ik.
PAUL MUYS
Koen Meulenaere
