Ex-topman Goeudevert van Volkswagen bekeerde zich. Managers zijn het contact met de realiteit kwijt, betoogt hij in een gesprek.
HET was niet vanzelfsprekend dat Ferdinand Piëch in januari 1993 Carl Hahn zou opvolgen als topman op het groepshoofdkwartier van Volkswagen. Hahn had zelf een concurrent voor zijn opvolging in het Duitse Wolfsburg binnengehaald. Daniel Goeudevert, een Fransman met een ongewone loopbaan voor een topmanager. Korte tijd was hij leraar Duits. Waarna hij voor Citroën auto’s verkocht en dat zo goed deed dat hij doorstootte naar de fabrieksleiding. Hij nam functies met verantwoordelijkheid op zich bij Renault en Ford. Toch verloor lastige manager Goeudevert daarna bij Volkswagen de strijd tegen Ferdinand Piëch.
Piëch is de kleinzoon van de stichter van de onderneming, Ferdinand Porsche, die de door de Führer Adolf Hitler gevraagde ?volkswagen? ontwierp. Zijn vader Anton Piëch leidde de groep tijdens de oorlogsjaren.
Bestuurder Daniel Goeudevert verliet Volkswagen en leeft niet langer ?als een vogel in een aquarium.? Dat is de titel van zijn zopas verschenen autobiografie, die in Duitsland een controverse uitlokt over de managers.
U bent weinig vriendelijk voor uw vroegere beroepsgroep. U beschrijft managers als wereldvreemde, paranoïde, egocentrische autisten.
DANIEL GOEUDEVERT : Dat is de medische beschrijving van een ziekelijke toestand, van de psychische toestand van de Duitse topmanager. Als een manager durft zeggen dat de armoedegrens van de Duitsers een vakantie is ergens tussen Mallorca en de Seychellen…
Dat zei Hilmar Kopper, de bestuursvoorzitter van de Deutsche Bank…
GOEUDEVERT :… Dan moet men zich toch afvragen of die manager zicht heeft op de sociale realiteit in Duitsland. Autisten zijn niet dom, ze leven alleen in een andere wereld. Dat bewees de voormalige topman van Bremer-Vulkan toen hij in een talkshow pochte hoe goed hij zijn scheepswerf leidde. Hij meent dat echt, maar zijn bedrijf is failliet. Een typisch geval van verlies van realiteitszin.
Was u als manager dan zo anders ?
GOEUDEVERT : Ik zeg niet dat ik beter was. Maar nu heb ik de tijd om over die dingen na te denken en het recht ze anders te zien. Fouten moeten niet blijvend herhaald worden.
Zijn er geen succesvolle managers ? Nu loven velen de Daimler-saneerder Jürgen Schrempp.
GOEUDEVERT : Uitgerekend Daimler-Benz kortte de periode van uitbetaling van het loon van zijn arbeiders bij ziekte. Een Rambo-beslissing. Daarmee stuurde de groep quasi moedwillig de mensen de straat op. Na de staking trok ze de beslissing terug in. Daarmee is genoeg gezegd over vooruitziend management.
Toch is Daimler-Benz nu Europa’s meest winstgevende autobouwer.
GOEUDEVERT : Ik betwijfel of het gezond is de houding aan te nemen van gisteren boekten we verlies, vandaag zijn wij uit de rode cijfers en morgen maken wij grote winst. Ze volstaat niet om succesvol te zijn.
Bestaat er een beter instrument om het succes van een onderneming te meten dan de winst ?
GOEUDEVERT : Het is fout om alleen rekening te houden met de eerstvolgende winst- en verliesrekening. Aan de top van de onderneming zitten altijd de kostenkillers. Maar om de kosten te verminderen, is minder fantasie nodig dan om marktaandeel te veroveren. Mensen buitengooien en dan komen de goeie cijfers vanzelf, heet het. Maar echt succes vergt tijd. Daarom is het begrip aandeelhouderswaarde een van de slechtste scheppingen van de naoorlogse geschiedenis. Wij namen het van de Amerikanen over, zonder over de gevolgen ervan na te denken.
Is ex-autist Goeudevert een utopist geworden ?
GOEUDEVERT : We kunnen geen maatschappij wensen waarin twintig procent het goed heeft en de rest arm is. De politiek heeft nog slechts de speelruimte die het bedrijfsleven haar laat. Managers moeten daarom ook over de zin van hun arbeid nadenken. Zij moeten hun verantwoordelijkheid tegenover de gemeenschap op zich nemen.
U gaat door als een modern manager, fijnzinnig, ontwikkeld, motiverend. Maar in uw job bent u mislukt.
GOEUDEVERT : Indien u dat zo wil, ben ik mislukt. Ik was niet meer gewenst, omdat men meende dat ik de nodige resultaten niet bereikte schluss, aus.
Wat kan men van een gevallen manager leren ?
GOEUDEVERT : Bijvoorbeeld hoe hij het verwerkt van de ene dag op de andere zijn positie, macht, staf en alle beroepscontacten te verliezen. Hoe het is niet meer door de secretaresse van een collega doorverbonden te worden. Persona non grata te zijn. Ik voelde mezelf gelukkig niet aan de top, zo kon ik niet zo diep vallen. Dat ik met mijn vele geld vandaag niet in Mallorca of Sylt golf speel, zoals vele ex-managers doen, dat is het positieve in mijn leven.
Is het zo eenvoudig uit de wereld van de dienstwagen en de persoonlijke staf te stappen ?
GOEUDEVERT : De problemen liggen veeleer in het alledaagse. Ik ben nog niet helemaal normaal en heb nog altijd de hulp van mijn familie nodig. Niet lang geleden moest ik in het postkantoor zelf de formuliertjes invullen. Ik heb mij doodgezweet. Een topmanager verliest het contact met de werkelijkheid. Rondom hem regelen anderen alles. Hij schrijft niets meer zelf, hij moet niet eens het portier van zijn auto zelf opendoen.
Hebt u haatgevoelens wanneer u aan VW en Ferdinand Piëch denkt, die u quasi ontslagen heeft.
GOEUDEVERT : Ik ben niet met ruzie van VW gescheiden, er is geen sprake van wraakgevoelens. Het karakter van Piëch paste niet bij het mijne. Het ging niet om een eigenzinnig Fransman of een miljardair, maar om de toekomst van VW. Ook al gelooft u me niet : ik heb niets slechts over die onderneming te vertellen. Volkswagen gaat nieuwe, intelligente wegen op : de vierdagenweek, het extra-pensioenstelsel. Dat zijn kostenbesparingen die niet over lijken van arbeiders gaan. Dat is sociale visie. Dat had ik ook graag meegemaakt.
Om te besparen, zet de chef-inkoper van VW Ignacio López de toeleveranciers onder druk. Als die dan mensen moeten ontslaan, behoort dat ook tot die sociale visie ?
GOEUDEVERT : Ik zeg niet dat ik dat prachtig vind. Maar bij Opel en Ford gaat het niet anders.
Waarom stapt u niet weer in het bedrijfsleven ? Dan kunt u zelf voor veranderingen zorgen.
GOEUDEVERT : Ik krijg geen aanbod. Null. Voor de autoindustrie ben ik als manager dood. Bovendien heb ik nu andere dingen te doen, betere dingen vind ik. In Dortmund bouw ik een instituut op dat nieuwe managementconcepten zal ontwikkelen en aanleren. Wellicht zullen de aankomende managers het dan beter doen dan ik.
Wat is er mis met de bestaande managementscholen ?
GOEUDEVERT : Nu krijgt een manager een voorstel. Hij beslist met een ja of een neen, kiest wit of zwart. Iets anders heeft hij in zijn rol van bedrijfsleider niet geleerd. Ik denk dat een goede manager meer moet kunnen. Hij moet een ruime ontwikkeling hebben, sociaal competent zijn, kritisch kunnen denken en in team werken. Opleidingen voor managers die dat bijbrengen, bestaan niet.
De school zal de bedrijfselite voor morgen vormen.
GOEUDEVERT : Ik hou niet erg van dat begrip. De manager moet het contact met de realiteit terugvinden en behouden.
Copyright Der Spiegel/KnackWie ein Vogel im Aquarium. Aus dem Leben eines Managers. Rowohlt, Berlin 1996, 250 blz., 38 DM.
Daniel Goeudevert : De politiek krijgt slechts de speelruimte die het bedrijfsleven verleent.
